Eğitim Öğretim İle İlgili Belgeler > Dede Korkut Hikayeleri, Özellikleri, Özetleri

İÇ OĞUZ’A DIŞ OĞUZ ASİ OLUP BEYREK’İN ÖLDÜRÜLDÜĞÜNÜN HİKAYESİ DESTANININ ÖZETİ (DEDE KORKUT HİKAYELERİ)

 

Kazan 3 yılda bir İç ve Dış Oğuz beylerini toplar, helalini alır, nesi var nesi yoksa yağmalatırdı. Yine Kazan’ın evini yağmalattığı bir zaman Dış Oğuz beyleri gelmez, İç Oğuz beyleri yağma eder. Bunun üzerine Dış Oğuz beyleri Kazan’a düşman olur. Kılbaş adında bir bey Dış Oğuz beylerinden Aruz’un evine gider ve Dış Oğuz beylerinin Kazan Han’a kin beslediğini öğrenir.

 

Kıbaş gittikten sonra Dış Oğuz beyleri yemin eder, Beyrek’in bu yemine katılmasını yoksa öldürüleceğini söylerler. Beyrek, kabul etmez,ancak Dış Oğuz beyleri de Beyrek’e kıyamaz. Aruz Bey, Beyrek’in sağ uyluğunu keser. Beyrek öleceğini anlayınca Kazan Han’a kanını yerde bırakmamasını vasiyet eder.

 

Kazan Bey bunun üzerine İç Oğuz beylerini toplayarak Aruz’un evini yağmalar, kendisini öldürür. Kazan, Dış Oğuz beylerini affeder…

 

İÇ OĞUZ’A DIŞ OĞUZ ASİ OLUP BEYREK’İN ÖLDÜRÜLDÜĞÜNÜN HİKAYESİ, DESTANI (DEDE KORKUT HİKAYELERİ)

 

Üç Ok Boz Ok toplanıp buluşunca bir zaman,

Yağmalatır evini beylerin beyi Kazan.

Hatunuyla birlikte yağma olmadan önce,

Çıkarlardı dışarı yağmacılar gelince.

Sonra yağma yapılır sevinirdi yağmacı,

Gün geldi yağmalattı bulunmadı Dış Oğuz;

Aruz, Emen ve beyler işitip duydu acı:

‘Bugüne kadar birlik yağmalardık,’ dediler,

Gelmediler Kazan’a düşmanlık eylediler.

 

Gün oldu sordu Kazan yanındaki Kılbaş’a:

‘Her zaman gelen beyler gelmez sohbete aşa.

Neden gelmez Dış Oğuz sebebi nedir sence? ’

‘İç Dış Oğuz birlikte yağma yapardı önce,

Bilmez misin Han Kazan elbet bozuldu töre;

Son yağmayı yapanlar İç Oğuz’du sadece. ’

‘Düşmanlık mı beslerler bizlere,’dedi, Kazan,

‘Dost mu yoksa düşman mı öğreneyim o zaman. ’

 

‘Sen bilirsin var,’ dedi

‘Bin atına sür,’ dedi,

‘Dayım Aruz’u görüp

Nedir derdi sor,’ dedi.

 

Kılbaş birkaç adamla atlanıp çıktı yola,

Önce varıp Aruz’a vereyim dedi mola.

Altın gölgeliğinde oturmuştu Bey Aruz,

Sohbetteydi o sıra oğullarıyla yalnız.

Kılbaş verip selamı ‘‘Var, dayım gelsin,’’ dedi,

‘‘Başım dara düşmüştür haber et bilsin,’’dedi.

‘‘Üzerimde düşman var develerim bağırdı,

Soy atlarım kişnedi gelin, kızım dardadır;

Var dayıma haber et,’’ dedi ‘Kazan çağırdı. ’

Diye, anlattı Kılbaş Aruz’da cevap verdi:

‘Üç Ok Boz Ok toplanıp yağmayı bir ederdi;

Suçumuz ne ola ki yağmada bulunmadık,

Son yapılan yağmadan payımızı almadık.

Ne zaman ki Kazan’ın başına bir iş gelsin,

Anadursun Aruz’u düşmanız belli bilsin. ’

Kıl baş o an söyledi Hânım neler söyledi:

 

‘Aruz, Aruz bre densiz Aruz

Kalkıp Kazan Han yerinden doğruluverdi

Ala Dağda çadırını otağını dikti

Üç yüz altmış altı alp erenler yanına toplandı

Yemek içmek arasında Beyler seni andı

Üstümüze düşman falan gelmedi

Ben senin dostluğunu düşmanlığını denemeğe geldim

Kazana düşman imişsin bildim. ’

 

Diyerek çekip gitti Aruz’u bastı keder,

Dış Oğuz beylerine acele saldı haber:

 

‘Alp Rüstem ile Bey Emen

Dönebilmez Dülek Evren,

Ve geri kalan tüm beyler

Atlanıp gelsinler hemen. ’

 

Dış Oğuz beyleri toplanıp geldi,

Gök yüzüne ala otağ yükseldi.

Koyundan koç attan aygır kesilip,

Yiyip içip bütün beyler eğlendi.

 

Aruz dedi bu ara: ‘Beyler çağırdım sizi,

Bilir misiniz neden Kazan denermiş bizi.

Kılbaş’ı göndererek: ‘‘Dış Oğuz beyi nerde,

Dayım çabuk yetişsin bilsin ki başım darda. ’’

Diye, haber salarak selamı geldi bana,’

Emen sordu Aruz’a: ‘Ne cevap verdin ona? ’

 

‘Dedim Kılbaş biz düşmanız Kazan’a,’

Emen dedi: ‘Hoş demişsin sen ona. ’

Destekledi beyler Aruz Koca’yı,

‘Bize dost mu olur düşmansa sana. ’

 

Aruz Kur’an getirdi bütün beyler el bastı,

‘Bizim de düşmanımız,’ diyerek ant içtiler;

Aruz’a uyaraktan dostu düşman seçtiler.

Aruz tutup beylere yenice kaftan verdi:

‘Beyrek güveyimizdir amma bağlı Kazan’a,

Diyelim Kazan ile aramızı hoş kılsın.

Gelince bize uysun yoksa kıyarız cana,

Beyrek’i kaldıralım Han’ın gücü kırılsın.

 

Haber uçtu Beyrek’e aracı olsun diye,

Atlanıp çıktı yola kırk yiğit uydu beye.

Dış Oğuz beylerini gelerek esenledi,

Aruz biraz telaşlı Beyrek’e şöyle dedi:

‘Biliyor musun Beyrek niye çağırdık seni,’

‘Sen çağırdın biz geldik neden istedin beni? ’

‘Biz, şu oturan beyler başkaldırıp ant içtik,

Sen de haberdar ol ki Kazan’ı düşman seçtik.

Sen de el bas Kuran’a ve sen de ant iç,’ dedi,

Beyrek de ant içerek, ‘Ben düşman olmam,’ dedi.

Söyledi ki burada Hânım neler söyledi:

 

‘Ben Kazan’ın ekmeğini çok yemişim

Bilmez isem gözüme dursun

Kara koç soylu atına çok binmişim

Bilmez isem bana tabut olsun

Güzel kaftanlarını çok giymişim

Bilmez isem kefenim olsun

Alaca büyük otağına çok girmişim

Bilmez isem bana zindan olsun

Ben Kazan’dan dönmem iyi bil. ’

 

Aruz ani öfkeyle kavrayıp tuttu birden,

Sözleştikleri gibi Beyrek’in sakalını.

Kıyamadı ya beyler ses gelmedi bir erden,

Beyrek anlamış oldu Aruz’un dar aklını.

Niyetine söyledi Hânım neler söyledi:

 

‘Aruz bana bu işi edeceğini bilseydim

Kara koç soylu atıma binerdim

Sırtı pek demir zırhımı giyerdim

Kara çelik öz kılıcımı belime bağlardım

Alın başa sağlam tulgamı geçirirdim

Kargı dalı altmış tutam mızrağımı elime alırdım

Ala gözlü beyleri yanıma katardım

Sersem ben bu işi duysam sana böyle gelir miydim

Aldatarak er tutmak karı işidir

Karından mı öğrendin sen bu işi budala. ’

 

Aruz: ‘Ant iç dese de

Beyrek geçmez Kazan’dan,

Dilinip yüz parçaya

Olacak olsa candan.

 

Aruz’un öfkesine

Yine aldırmaz beyler,

Kıyamazlar Beyrek’e

Kılıç kaldırmaz beyler.

 

Aruz vurdu kılıcı

Kara kana bulandı,

Uylukta derin yara

O an başı bulandı.

 

Beyler hemen davranıp

Beyrek’i bindirdiler,

Yanına adam katıp

Yurduna gönderdiler.

 

Beyrek döndü otağa

Dere tepe geçerek,

Beye haber gönderdi

Yiğitlerden seçerek:

 

‘Yiğitlerim yerinizden halkın

Ak boz atımın kuyruğunu kesin

Arku Beli Ala Dağdan geceleyin aşın

Akıntılı güzel suyu delip geçin

Kazan’ın divanına koşup varın,

Ak çıkarıp kara giyin

Sen sağ ol Beyrek öldü diyin. ’

 

‘Dönek Aruz dayından adam geldi.

Beyrek’i istemiş, o da varmış,

Dış Oğuz beyleri hep toplanmış,

Bilmedik, yeme içme arasında Kur’an getirdiler,

Kazan’a biz baş kaldırdık ant içtik,

Gel sen de ant iç dediler,

İçmedi, ben Kazan’dan dönmem dedi,

Dönek dayın hiddetlendi, Beyrek’i kılıçladı,

Kara kana bulandı darda kaldı,

Yarın kıyamet gününde benim elim Kazan Han’ın yakasında olsun

Kanımı Aruz’a koyarsa dedi, deyin. ’

 

Evi geldi aklına

Can damardan düşerken,

Bir kez daha söyledi

Son anları yaşarken:

 

‘Yiğitlerim Aruz oğlu Basat gelmeden

Elim günüm yağmalanmadan

Katar katar develerimi bağırtmadan

Kara koç soylu atımı kişnetmeden

Akça koyunlarım meleşmeden

Akça yüzlü kızım gelinim ağlaşmadan

Akça yüzlü güzelimi Aruz oğlu Basat gelip almadan

Elimi günümü yağmalamadan

Kazan bana yetişsin

Benim kanımı Aruz’a koymasın

Akça yüzlü yavuklumu oğluna alı versin

Ahiret hakkını helâl etsin

Beyrek, Pâdişahlar Pâdişahı hakka vasıl oldu

Böyle bilsin. ’

 

Acı haber ulaştı Beyrek’in babasına,

Ak otağı önünde feryat koptu derinden.

Kaza benzer gelin, kız ak çıkardı giydi kara,

Kan ağladı anası oturup kederinden.

 

Kara giyip sarınarak maviye,

Ak boz atın kuyruğunu keserek,

Elli yiğit vardırlar Kazan Bey’e,

Kanatlanıp rüzgâr gibi eserek.

 

El öpüp Kazan Bey’in

Ağladılar Beyrek’e,

Anlattılar olanı

Beyrek Bey öldü diye:

 

‘Dönek dayın hile yağmış

Çağırdılar biz de gittik,

Dış Oğuz tüm baş kaldırmış’

Dediler: ‘‘Biz yemin ettik. ’’

 

‘İstediler Beyrek’ten

Sana asi olmayı,

Kabul etmedi Beyrek

Seçti sadık kalmayı’

 

‘Aruz çalıp kılıcı

Sağ uyluğu düşürdü,

Beyrek ölüm anında

Size haber aşırdı. ’

 

‘‘Kanımı Aruz’da koymasın’’ dedi,

Duyunca haberi ağladı Kazan.

Oradaki beyler figan eyledi,

Kazan yasa girdi açmadı divan.

 

Yedinci gün onunda beyler toplanıp geldi,

Kara Göne ve Kılbaş Kazan’ı esenleyip

Dediler ki: ‘Bu yiğit seni yüzünden öldü;

Haklayalım düşmanı vasiyeti dinleyip. ’

 

Kazan uygundur deyip hazırlıklar görüldü,

Davullar dövülerek tunç borular çalındı.

Gece gündüz demeyip dörtnala at sürüldü,

Aştılar dere tepe ırak yakın kılındı.

 

Bu arada Aruz’la Dış Oğuz haber aldı,

Çokça asker toplanıp onlar da boru çaldı.

Kazan’ı karşılayan yön verdi savaşçıya,

Üç Ok ile Boz Oklar geldi karşı karşıya.

 

Ünü sanı bilinen beyler kana susamış,

Aruz der: ‘Hasmım Kazan’ Emen der: ‘Ters Uzamış. ’

Ene Koca’nın oğlu (bilgi yelpazesi. net) Okçu’yu Rüstem seçti,

Dış Oğuz İç Oğuz’a korkusuz savaş açtı.

 

Aruz indi meydana seslendi Kazan Bey’e:

‘Bre bunak hasmımsın vuruşalım gel,’ diye.

Kazan gönderi alıp varıp girdi meydana,

Dedi ki: ‘Alçaklığı göstereyim ben sana. ’

 

Aruz sürdü atını kılıç çaldı tutmadı,

Zerre kadar kesmedi iğne kadar batmadı.

Sıra geldi Kazan’a altmış tutam gönderi,

Ta sırtından çıkarttı oldu meydan göl yeri.

Dedi Kara Göne’ye: ‘Kes de ayrılsın başı. ’

Kara Göne Aruz’un başını vurup kesti,

Dış Oğuz attan indi rüzgâr tersine esti.

Ayağına kapandı bütün beyler Kazan’ın,

Kıymetini bildiler bedende duran canın.

Onlar af dilediler affetti Beyler Beyi,

Yağmalanıp Aruz’un talan oldu her şeyi.

Kazan yeşil çimene otağını kurdurdu,

Dolup taştı dört yanı beyler çadır durdurdu.

Dedem korkut gelerek neşeli hava çaldı,

Gazilerin başına neler geldi söyledi:

 

‘Hani dediğim bey erenler

Dünya benim diyenler

Ecel aldı yer gizledi

Ölümlü dünya kime kaldı

Gelimli gidimli dünya

Son ucu ölümlü dünya’

 

‘Ne yaparsan yap,

Uzun yaşın ucu ölüm, sonu ayrılık. ’

 

Dua edeyim Hânım:

 

‘Ölüm vakti geldiğinde arı imandan ayırmasın.

Ak sakallı babanın yeri cennet olsun.

Ak pürçekli ananın yeri cennet olsun.

Mevlâm seni alçaklara el açtırmasın.

Ak alnında beş kelime dua kıldık, kabul olsun.

Âmin âmin diyenler Tanrı’nın yüzünü görsün.

Derlesin toplasın günahınızı Muhammed Mustafa “ya bağışlasın Hânım hey! …’

 

DEDE KORKUT HİKAYELERİ, ÖZELLİKLERİ, ÖZETLERİ
SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN <<<


EĞİTİM ÖĞRETİM İLE İLGİLİ BELGELER
SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN <<<

Yorumlar

..

1. **Yorum**
->Yorumu: çoooo güzel çok etkili bir site çok yardımcı oldu teşekkürler :D :p :* 
->Yazan: beyza.

>>>YORUM YAZ<<<

Adınız:
Yorumunuz:


Yorumunuzda Silmek istediğiniz kelime veya cümle varsa kelimeyi fare ile seçin
ve
delete tuşuna basın...

 


 E Mail
(Zorunlu Değil):