eğitim öğretim ile ilgili belgeler > konu anlatımlı dersler > coğrafya dersi ile ilgili konu anlatımlar

DOĞU ANADOLU BÖLGESİ’NİN BÖLÜMLERİ VE ÖZELLİKLERİ (COĞRAFYA DERSİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIM)

 

Bölge dört bölümden oluşur. Bunlar; Yukarı Fırat Bölümü, Erzurum-Kars Bölümü, Yukarı Murat-Van Bölümü ve Hakkari Bölümü'dür.

 

A. Yukarı Fırat Bölümü

 

Yeryüzü Şekilleri: Doğu Anadolu Bölgesi'nin batı yarısını oluşturan en geniş bölümdür. Diğer bölümler kadar olmamakla birlikte genel olarak dağlıktır. Fırat nehri kaynağını buradan aldığı için bölüme Yukarı Fırat Bölümü adı verilmiştir.

 

Geniş ova ve platolara sahip olan bölümün kuzeyinde çökme sonucu oluşmuş Erzincan ve Tercan ovaları bulunur. Bunun güneyinde Tahtalı, Munzur ve Mercan dağları uzanır. Bu dağların güneyinde de Afşin-Elbistan, Malatya, Elazığ ve Bingöl ovaları bulunur. Bölümün en güneyinde ise Güneydoğu Toroslar yer alır.

 

Bölümün kuzeydeki ovaları sulayan Karasu ile güneydeki ovaları sulayan Murat nehri, Keban yakınlarında birleşerek Fırat nehrini oluşturur. Fırat üzerinde büyük barajlar kurulmuştur. Bunlar Keban, Karakaya ve Atatürk barajlarıdır. Bu barajlar yurdumuzun elektrik üretiminde çok büyük paya sahiptir.

 

 

İklim ve Bitki Örtüsü: Bölgenin diğer bölümlerinde etkili olan sert karasal iklim şartları bu bölümde daha az etkilidir. Kışlar daha kısa olup diğer bölümler kadar sert değildir. Yazlar sıcaktır.

 

Yükseltisinin az olması ve etrafında yüksek dağ sıralarının bulunmasından dolayı yağışlar diğer bölümlerden daha azdır. Bölgedeki ovalar Türkiye'nin en az yağış alan yerlerindendir.

 

Yaygın bitki örtüsü bozkırdır. Biraz daha yağışlı dağ yamaçlarında bozulmuş ormanlar bulunur.

 

Nüfus ve Yerleşme: Nüfus yoğunluğu bölgenin diğer bölümlerinden daha fazladır. Bunda tarım alanlarının fazla olması ve sanayinin daha gelişmiş olması etkilidir. Ovalar nüfusun yoğunlaştığı yerlerdir.

 

Bölümdeki önemli şehirler Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli ve Erzincan'dır.

 

Tarım ve Hayvancılık: Bölümde çeşitli tarım ürünleri yetiştirilir. Başlıca ürünler; buğday, arpa, pamuk, tütün, şeker pancarı, baklagiller, çeşitli sebze ve meyvelerdir. Malatya Ovası ve çevresinde yetiştirilen en önemli ürün kayısıdır.

 

Yaylalarda geniş otlakların bulunması hayvancılığın gelişmesini sağlamıştır.

 

Sanayi: Malatya'da şeker, un, yem, süt ürünleri, et kombinası gibi sanayi kuruluşları yer alır. Elazığ'da çimento, ferro-krom, plastik boru, bakır işletmeleri, şeker, pamuklu dokuma fabrikaları vardır.

 

Linyit yataklarına yakınlığından dolayı Afşin-Elbistan'da termik elektrik santrali kurulmuştur.

 

Madenler: Bölüm, Türkiye'nin maden bakımından en zengin alanlarından biridir. Önemli yer altı zenginlikleri; Elbistan'da linyit, Palu ve Guleman'da Krom, Divriği ve Hekimhan'da demir, Maden ve Pötürge'de bakır, Erzincan ve Tercan'da kaya tuzu çıkarılır.

 

Türkiye elektrik üretiminde önemli bir yere sahip olan Keban ve Karakaya hidroelektrik santralleri ile Elbistan Termik Santrali bu bölümde yer alır. Bölümde maden çıkarma ve işleme sanayisi gelişmiştir.

 

Turizm: Bölümde Selçuklu ve Osmanlılardan kalma tarihi eserler, Keban Baraj Gölü, Hazar Gölü, Tarihi Harput şehri, Munzur ırmağı havzasındaki Mercan Vadisi Milli Parkı gibi turistik değer taşıyan yerler bulunur.

 

 

B. Erzurum-Kars Bölümü

 

Bölüm Doğu Anadolu Bölgesi'nin kuzeydoğusunu oluşturur.

 

Yeryüzü şekilleri: Ülkemizin en yüksek bölümüdür. Bunun için buraya Türkiye'nin çatısı da denir. Yüksek platolar ve ovalar ile bunlar üzerinde yükseklikleri 3000m'yi geçen dağlar, bölümün yeryüzü şekillerinin esasını oluşturur. Kuzeyde Ardahan platosu, bunun güneyinde Allahüekber dağları, daha güneyde ise Erzurum- Kars Platosu yer alır. Erzurum-Kars platosu'nun güneyinde Aras Vadisi bulunur. Iğdır Ovası Aras Vadisi'nin Türkiye'deki son bölümünde yer alır ve bölümün en alçak sahasıdır.

 

İklim ve Bitki Örtüsü: Denize uzak ve yükseltisinin fazla olması nedeni ile ülkemizde yaz ve kış sıcaklık ortalamasının en düşük olduğu yer Erzurum-Kars Bölümü'dür. Kars-Ardahan yöresinde en yağışlı mevsim yaz mevsimidir. Yaz mevsiminin yağışlı olması gür otlakların (çayırlar) oluşmasına neden olmuştur.Bölümde ığdır yöresi hariç şiddetli karasal iklim şartları etkilidir. Yazlar kısa ve serin, kışlar uzun ve serttir. Sıcaklık zaman zaman -40°C'nin altına düşer. Kar örtüsü aylarca yerde kalır. Iğdır Ovası, etrafı dağlarla çevrili olduğundan yazlar sıcak ve kuraktır. Kışları ise çok soğuk değildir.

 

Bölgede kışların sert geçmesi orman tahribini artırmıştır. Bu nedenle ormanlar azdır. Sarıkamış yöresinde iğne yapraklı ormanlar bulunur. Bunun dışında bozkırlar ve yüksek yerlerde dağ çayırları yaygındır.

 

Nüfus ve Yerleşme: Bölümde nüfus yoğunluğu fazla değildir. En önemli merkezler Erzurum, Kars, Ardahan ve Iğdır'dır. Bölüm diğer bölgelere yoğun göç verir.

 

Tarım ve Hayvancılık: Bölümde tarım ürünleri olarak arpa, buğday, patates ve şeker pancarı yetiştirilir. Iğdır Ovası'nda sulama yoluyla pamuk, sebze meyve, şeker pancarı ve tahıl yetiştirilir. Bölümde ilkbahar ve yaz aylarının yağışlı geçmesi gür otlakların oluşmasına neden olmuştur. Çayır ve meraların çokluğu büyükbaş hayvancılık için elverişli ortam oluşturmuştur. Bunun dışındaki bozkır alanlar ise koyun ve keçi beslenmesine uygun yerlerdir. Burası Türkiye'nin başta gelen hayvan pazarlarından biridir. Bölümde en çok sığır ve koyun beslenir.

 

Sanayi: Erzurum'da çimento, şeker, yem, süt, et kombinası, ayakkabı fabrikası gibi sanayi kuruşları vardır.

 

Madenler: Bölümde çıkarılan en önemli madenler linyit, (Erzurum) kayatuzu, (Kars-Kağızman) oltu taşı (Erzurum-Oltu) ve manganezdir.

 

Turizm: Erzurum'un güneyindeki Palandöken ve Sarıkamış'taki kayak merkezleri kış sporları açısından önemlidir. Erzurum, Kars ve Ardahan'da önemli tarihi eserler bulunur. Erzurum'un ılıca ve kaplıcaları diğer önemli turistik yerlerdendir.

 

 

C. Yukarı Murat-Van Bölümü

 

Van Gölü çevresi ile Yukarı Murat Havzası'nı içine alır. Yeryüzü Şekilleri: Bölümdeki dikkati çeken en önemli özellik volkanik dağlardır. Bunlar Nemrut, Süphan, Tendürek, Küçük ve Büyük Ağrı dağlarıdır.

 

Ağrı Dağı Türkiye'nin en yüksek dağıdır (5137 m). Aladağlar, Bingöl Dağları ve Mengene Dağı bölümün diğer yükseklikleridir. Bu dağlar arasında geniş platolar ve ovalar uzanır. Muş, Bulanık, Eleşkirt ve Çaldıran ovaları bunların başlıcalarıdır.

 

Bölüm göl bakımından zengindir. Van, Erçek, Nazik, Bulanık, Nemrut gölleri bulunur.

 

Türkiye'nin en büyük gölü olan Van Gölü, Nemrut volkanından çıkan lavların Murat nehrinin geçtiği vadinin önünü kapatmasıyla oluşmuştur. Kapalı havza özelliğinde olan bu gölün suları sodalıdır. Türkiye'den İran'a yapılan demir yolu ulaşımı Tatvan-Van arasında feribotlarla sağlanır.

 

İklim ve Bitki Örtüsü: Bölümde karasal iklim etkilidir. Van Gölü'nün alanı geniş olduğundan çevresinde ılımanlaştırıcı etkide bulunur. Yağışlar en çok ilkbahardadır. Ormanlar çok seyrektir. Bozkırlar ve dağ çayırları bulunur.

 

Nüfus ve Yerleşme: Bölümde nüfus yoğunluğu oldukça azdır. Nüfus çoğunlukla vadi tabanlarında ve (bilgi yelpazesi.com) ovalarda toplanmıştır. En önemli merkez olan Van, kedileri ile ünlüdür. Muş ve Ağrı diğer önemli şehirlerdir.

 

Tarım ve Hayvancılık: Ovalarda ve vadi tabanlarında daha çok buğday, arpa, şeker pancarı, çavdar ve bazı sebze-meyve çeşitleri yetiştirilir.

 

Küçükbaş hayvancılık bölümün en önemli gelir kaynağıdır. Orta Doğu ülkeleriyle yapılan canlı hayvan ticareti bölüm için önem taşımaktadır.

 

Sanayi: Bölümün başlıca sanayi tesisleri; Muş ve Erciş'teki şeker fabrikaları ile Van'daki et kombinası ve çimento fabrikasıdır. Bölümde hayvancılık yaygın olduğundan et ve süt ürünleri ile ilgili tesisler bulunur.

 

Turizm: Van Gölü ve çevresi, Doğubeyazıt'taki İshak Paşa Sarayı, Van Gölü içinde yer alan Akdamar adasındaki tarihi eserler, Nemrut Gölü ve çevresindeki tarihi kalıntılar belli başlı turistik yerlerdir.

 

 

D. Hakkari Bölümü

 

Bölgenin güneydoğusunu oluşturur.

 

Yeryüzü Şekilleri: Türkiye'nin en dağlık bölümlerindendir. Ortalama yükseltisi fazladır. Türkiye'nin ikinci yüksek tepesi buradadır (Uludoruk: 4135 m). Zirvesinde kalıcı karlar ve buzullar yer alır. Bölümün tek ovası Yüksekova'dır (2200 m). Bölüm Dicle'nin kolları olan Botan, Habur ve Büyük Zap nehirleri tarafından derin vadilerle parçalanmıştır.

 

Bölümün dağlık ve derin vadilerle parçalanmış olması ile kışların uzun ve karlı geçmesi ulaşımı zorlaştırmıştır. Kışın yağan kar ve düşen çığlar ulaşımı engellemektedir.

 

İklim ve Bitki Örtüsü: Bölümde şiddetli karasal iklim hüküm sürer. Dağların zirvesinde yazın da erimeyen karlar ve buzullar bulunur.

 

En çok yağış ilkbahar, en az yağış yaz mevsimindedir. Bölüm Doğu Anadolu Bölgesi'nin en fazla yağış alan bölümüdür. Bölümde yaygın bitki örtüsü bozkırlar ve dağ çayırlarıdır. Yağışın fazla olduğu yerlerde meşe ormanları bulunur.

 

Nüfus ve Yerleşme: Bölüm ülkemizin en tenha yerlerinden biridir. Bölümde elverişsiz iklim şartları, çok engebeli yer şekilleri, tarım alanlarının azlığı gibi nedenlerle nüfus yoğunluğu çok azdır. En önemli merkezler Hakkari ve Şırnak'tır.

 

Tarım ve Hayvancılık: Tarım faaliyetleri sınırlıdır. Daha çok tahıl tarımı yapılır. En yaygın olan ekonomik faaliyet hayvancılıktır. Büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık yapılır. Arıcılık da yaygın olan diğer bir faaliyettir.

 

Sanayi: Bölümde sanayi gelişmemiştir.

 

Madenler: En önemli madenler Şırnak yakınlarında çıkarılan linyit ve asfaltit (ağır petrol) tir.

 

COĞRAFYA DERSİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIMLAR” SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN<<<


COĞRAFYA DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORU BANKASI” SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<


COĞRAFYA DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI” SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<

Yorumlar

....

9. **Yorum**
->Yorumu: şahane bir site burayı sevdimm 
->Yazan: Buse. Er 

8. **Yorum**
->Yorumu: SIZIN SAYENIZDE YÜKSEK BIR NOT ALDIM SIZE TESSEKÜR EDIYORUM...
->Yazan: sıla

7. **Yorum**
->Yorumu: valla bu site çok süper .Bu siteyi kuran herkimse Allah razi olsun tüm ödevlerimi bu siteden yapiyorum.saolun mugladan sevgiler...:).
->Yazan: kara48500..

6. **Yorum**
->Yorumu: çok güzel bir site. kurucularına çok teşekkür ederim başarılarınızın devamını dilerim.
->Yazan: Tuncay.

5. **Yorum**
->Yorumu: ilk defa böyle bi site buldum gerçekten çok beğendim yapanların eline sağlık. 
->Yazan: efe .

4. **Yorum**
->Yorumu: ya valla çok güzel bisi yapmışınız. Çok yararlı şeyler bunlar çok sagolun 
->Yazan: rabia..

3. **Yorum**
->Yorumu: Çok ii bilgiler var teşekkür ederim. Çok süper... Ya bu siteyi kurandan Allah razı olsun ..... süperrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr. Çok iyiydi. isime yaradı. Her kimse bu sayfayı kurduğu için teşekkür ederim 
->Yazan: pınar..

2. **Yorum**
->Yorumu: çok güzel site canım ben hep her konuda bu siteyi kullanıyorum özellikle kullanıcı olmak zorunlu değil ve indirmek gerekmiyor
->Yazan: ESRA..

1. **Yorum**
->Yorumu: Burada muhteşem bilgiler var hepsi birbirinden güzel size de tavsiyeederim. 
->Yazan: Hasan Öğüt.

>>>YORUM YAZ<<<

Adınız:
Yorumunuz: