Epik (Destansı) Şiir Nedir ve Özellikleri Nelerdir? Epik Şiir Örnekleri

Epik şiir; destansı anlatımı olan, bir ulusun başından geçen kahramanlıkları, olayları ve doğal afetleri ve bu durumlarda kahramanlık gösteren kişileri anlatan bir şiir türüdür. Bu türdeki şiirlerde destansı bir ton ve anlatım vardır. Epik şiirler, mitolojik veya tarihî olayları, kahramanlık hikâyelerini veya efsaneleri konu alabilir.

Epik şiirlerde, olaylar geniş bir perspektiften anlatılır ve genellikle zaman atlamaları yapılır. Kahramanlar ve olaylar detaylı bir şekilde betimlenir ve büyük bir ölçekte dramatik olaylar ve çatışmalar içerirler.

Örnek olarak Homeros'un İlyada ve Odysseia eseri, ilk epik şiir örneği olarak gösterilebilir. Türk edebiyatında ise “Ergenekon Destanı” bu türün yine ilk örneklerindendir. Genel olarak epik şiirlerde büyük olaylar, kahramanlar ve çatışmalar üzerine kurulu uzun ve etkileyici anlatımlar bulunur. Bu tür şiirler genellikle insanlığın ortak değerlerini, kahramanlık ideallerini ve zamanın ruhunu yansıtan önemli eserler olarak kabul edilir.

Epik Şiirin Özellikleri

1.      Destansı özellikleriyle bilinen epik şiirler; kahramanlık, yiğitlik gibi büyük konuları işler ve okuyucuda coşku, cesaret duygusu ve savaşma arzusu uyandırır.

2.      Epik şiirin kökeni çok eski zamanlara dayanır. Yazının bulunmadığı dönemlerde, ulusların hayatında derin izler bırakan tarihsel olayları dile getiren destanlar, epik şiirin temelini oluşturur. Bu türün en önemli örneğini Homeros'un "İlyada" ve "Odysseia" destanları verir.

3.      Türk edebiyatında da epik şiirin önemli örnekleri bulunmaktadır. Fazıl Hüsnü Dağlarca'nın "Üç Şehitler Destanı", Mehmet Akif Ersoy'un "Çanakkale Şehitleri", Ceyhun Atıf Kansu'nun "Sakarya Meydan Savaşı" ve Atilla İlhan'ın "Cebbaroğlu Mehemmet Destanı" gibi eserler, bu türün seçkin örneklerindendir.

4.      Epik şiirin özellikleri arasında büyük olayları ve kahramanlıkları anlatması, okuyucuda büyük duygular uyandırması ve genellikle ulusal tarih ve kimlikle güçlü bir bağ kurması yer alır.

Epik Şiir Türleri Nelerdir?

Epik şiir türleri, doğal ve yapay olarak iki ana kategoride incelenmektedir.

Doğal epik şiirler, toplumun ortak malı olan ve geniş kitleleri etkileyen olaylar sonucunda ortaya çıkar. Bu tür şiirler, ilk söyleneni unutulmuş kahramanlık öykülerini konu alır. Sözlü gelenekte varlık gösteren doğal epik şiirler, nesilden nesile aktarılarak günümüze ulaşmıştır.

Yapay epik şiirler, bir şairin toplumu etkileyen önemli bir olayı doğal epik tarzında dile getirdiği şiirlerdir. Bu tür şiirlerin söz konusu edildiği konu bellidir ve yazılı kültürle nesilden nesile aktarılır. Dünya edebiyatında da bu tarzda pek çok başarılı eser bulunmaktadır. Örneğin, Tasso'nun "Kurtarılmış Kudüs" ve Milton'un "Kaybolmuş Cennet" adlı yapıtları, yapay epik şiirin önemli örnekleri arasındadır.

Türk edebiyatında da yapay epik şiirin örnekleri mevcuttur. Fazıl Hüsnü Dağlarca'nın "Üç Şehitler Destanı" adlı yapıtı, Kayıkçı Kul Mustafa’nın “Genç Osman Destanı” ve Mehmet Âkif’in “Çanakkale Şehitlerine” adlı eserleri, bu türün önemli örneklerindendir. Yapay epik şiir, şairlerin kendi yaratıcılığı ve duyarlılığıyla toplumsal olayları ve kahramanlıkları anlatarak edebiyatımızın zenginliğine katkı sağlamıştır.

Epik Şiir Örnekleri

Örnek:

Ey mavi göklerin beyaz ve kızıl süsü,
Kız kardeşimin gelinliği, şehidimin son örtüsü,
Işık ışık, dalga dalga bayrağım!
Senin destanını okudum, senin destanını yazacağım.

Sana benim gözümle bakmayanın
Mezarını kazacağım.
Seni selamlamadan uçan kuşun
Yuvasını bozacağım. (Arif Nihat Asya)

Örnek:

Durduk, süngü takmış kâfir ayakta
Bizde süngü yok
Bir hayret kızıllığı akardı üstümüzden
Dehşetten daha çok
Durduk , süngüsü düşmanın pırıl pırıl,
Önümüze çıktı bir gündüz, bir gece
Korku değil haşa
Bir büyük düşünce. (Fazıl Hüsnü Dağlarca)

Örnek:

Kalktı göç eyledi Avşar elleri
Ağır ağır giden eller bizimdir
Arap atlar yakın eyler ırağı
Yüce dağdan aşan yollar bizimdir

Belimizde kılıcımız kirmani
Taşı deler mızrağımın temreni
Hakkımızda devlet vermiş Fermanı
Ferman padişahın dağlar bizimdir. (Dadaloğlu)