Fecr-i Âtî Edebiyatı Oluşumu, Fecr-i Âtî Genel Özellikleri, Fecr-i Âtî Sanatçıları

Fecr-i Ati topluluğu, Türk edebiyatına damgasını vuran ve 1909-1912 yılları arasında önemli bir etki yaratmış edebiyat hareketidir. Topluluk, ilk toplantılarını 20 Mart 1909 tarihinde Hilâl gazetesinin matbaasında gerçekleştirdi. Bu toplantıda, gençler arasında topluluğun adı ve savunacağı görüşler konusunda uzun tartışmalar yaşandı.

Topluluğun adı için önerilen ilk isim, Ahmet Haşim'in önerisi olan Sina-yı Emel'di. Bu isim, "ideallerin zirvesi" anlamına gelmekteydi. Ancak yapılan değerlendirmeler sonucunda bu ismin kabul edilemeyeceği kararı ortaya çıktı. Bunun üzerine, genç şairlerden Faik Ali Ozansoy'un önerdiği Fecr-i Ati ismi kabul edildi. Fecri Ati, "geleceğin aydınlığı" anlamına gelmektedir.

İlk toplantıda isim belirlendikten sonra 24 Şubat 1910 tarihinde bir beyanname yayımlandı. Bu beyannamede, topluluğun düşünceleri maddeler hâlinde açıklandı. Bu beyanname, Fecr-i Ati topluluğunu Türk edebiyatında önemli bir yere koymaktadır. Çünkü bu beyannameyle birlikte Türk edebiyatında ilk kez bir edebiyat topluluğu, düşüncelerini resmî bir şekilde açıklamış oldu.

Fecr-i Âtî Edebiyatı Özellikleri

Fecr-i Âtî, Türk edebiyatının önemli dönemlerinden biridir ve Servet-i Fünûn sonrası ortaya çıkan bu topluluk, edebiyat dünyasına çeşitli yenilikler getirmiştir.

1.      Mart 1909'da "Sanat, şahsi ve muhteremdir." anlayışıyla Hilal gazetesi matbaasında bir araya gelen gençler, Servet-i Fünûn'un boşluğunu doldurmayı amaçlamışlardır.

2.      Fecr-i Âtî topluluğu, sanatta bireyselcilik ve estetik değerleri benimseyen bir yapıya sahiptir.

3.      II. Meşrutiyet sonrası kısa süreli olarak faaliyet göstermişlerdir.

4.      Bu topluluk, Türk edebiyatında ilk edebî bildiriyi yayımlayan grup olarak da bilinir.

5.      Sanat anlayışları, "sanat için sanat" ilkesine dayanır ve sanatın kişisel ve saygıya değer bir alan olduğunu savunurlar.

6.      Ayrıca edebiyatın ciddiyetine ve önemine vurgu yaparlar bu nedenle halka edebiyatın anlatılması gerektiğini düşünürler.

7.      Edebiyatta yeni bir dönem oluşturmayı hedeflerler ve önceki değerleri "eski" olarak kabul ederler.

8.      Bu nedenle, Fecr-i Âtî üyeleri, eserlerini "Fecr-i Âtî Kütüphanesi" adı altında yayımlama planları yapmışlardır.

9.      Fransız edebiyatını örnek alırlar ve eserlerinde alıngan ve romantik bir tavır sergilerler.

10. Şiirlerinde genellikle tabiat ve aşk temalarını işlerler ancak bu tasvirler subjektif ve gerçeklikten uzak bir anlatımla gerçekleşir.

11. Dil bakımından Arapça ve Farsça kelimelerin sıkça kullanıldığı, günlük dilden uzak ve kapalı bir şiir dili benimserler.

12. Nazım biçimleri arasında serbest müstezat ve sone ön plandadır.

13. Fecr-i Âtî topluluğu, Edebiyat-ı Cedide ile Milli Edebiyat arasında bir köprü görevi görmüştür.

14. Toplumsal konuları ele almamışlar ve düz yazı (hikâye, roman ve tiyatro) alanında pek eser vermemişlerdir.

15. Hikâyecilikte Mauppasant tarzını benimsemişlerdir.

16. Roman ve hikâyelerde natüralizm ve realizm akımının etkisi görülmektedir.

17. Eserleri, tablo misali anlatma çabasından dolayı bolca sıfat kullanımına yönelmişlerdir.

Fecr-i Âtî Edebiyatı Sanatçıları

Ahmet Haşim, Emir Bülent Serdaroğlu, Tahsin Nahit, Celal Sahir Erozan, Hamdullah Suphi Tanrıöver, Ali Canip Yöntem, Fazıl Ahmet Aykaç, Mehmet Behçet, Köprülüzade Mehmet, Şahabbetin Süleyman, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, İzzet Melih, Emir Lami, Ahmet Samim ve Cemil Süleyman.

Fecr-i Âtî Edebiyatı ve Servet-i Fünûn Edebiyatı Arasındaki Benzerlikler

Servet-i Fünûn Topluluğu ile Fecr-i Ati Topluluğu, Türk edebiyat tarihinde önemli bir yere sahiptir ve benzerlikleriyle dikkat çekerler.

·        Her iki topluluk da ağır bir dil kullanarak eserlerini kaleme almışlardır.

·        Bu dil, edebî bir üsluba sahip olup okuyucuya derin düşünce ve duygular aktarmayı amaçlar.

·        Her iki topluluk da kendilerine özgü bir isim vermişlerdir.

·        Her iki topluluk da "Sanat, sanat içindir" görüşünü benimsemişlerdir. Yani sanatın öncelikle estetik bir değer taşıdığına ve sanat eserlerinin kendi başlarına anlam taşıdığına inanmışlardır.

·        Her iki topluluk da sanatı bireyselleştirme eğiliminde olmuşlardır. Yani sanat eserlerini kişisel deneyimler ve duygular üzerinden şekillendirmişlerdir.

·        Her iki topluluk da toplumdan uzaklaşmışlardır. Bu, eserlerinde daha çok içsel dünyalara odaklanmalarına ve bireysel ifadeler geliştirmelerine yol açmıştır.

·        Her iki topluluk da serbest müstezat, sone gibi nazım biçimlerini kullanmışlardır. Bu nazım biçimleri, onların edebî çalışmalarında çeşitlilik ve derinlik sağlamıştır.