eğitim öğretim ile ilgili belgeler > konu anlatımlı dersler > FEN BİLİMLERİ dersi ile ilgili konu anlatımlar

OKSİTLER, OKSİTLERİN ÖZELLİKLERİ, OKSİT ÇEŞİTLERİ (FEN BİLİMLERİ KONU ANLATIMI)

 

Elementlerin oksijen ile oluşturdukları bileşiklere oksit denir.

 

Oksitleri metal ve ametal elementleri oluştururlar. Fakat soy gazlar (He–Ne–Ar–Kr–Xe–Rn) ve halojenler (F–Cl–Br–I) oksitleri oluşturmazlar.

 

a) Metal Oksitler:

 

Metallerin oksijen ile oluşturdukları bileşiklere metal oksitler denir. Metal oksitlerin sulu çözeltileri baz özelliği gösterir.

 

 

b) Ametal Oksitler:

 

Ametallerin oksijen ile oluşturdukları bileşiklere ametal oksitler denir. Ametal oksitlerin sulu çözeltileri asit özelliği gösterir.

 

 

 

NOT :            

 

1-    Asit ve bazları birbirinden ayırmak için kullanılan maddelere ayıraç veya indikatör veya belirteç denir.

 

 

2-    Asitler ve bazlar saf haldeyken, tuzlar da katı haldeyken elektrik akımını iletmezler.

 

3-    Asit, baz ve tuzların sulu çözeltilerinde (+) ve (­–) yüklü iyonlar birbirinden ayrıldığı için bu bileşiklerin sulu çözeltileri elektrik akımını iletirler.

 

4-    Katı iletkenlerde elektrik akımı (–) yüklerin yani elektronların hareketi ile iletilir. Sıvı çözeltilerde ise elektrik akımı sadece (­­­–­) yüklerin değil hem (+) hem de (­–) yüklerin yani iyonların hareketi sayesinde iletilir.

 

5-    Yapısında H bulundurmasına rağmen her bileşik asit değildir.

 

C₆H₁₂O₆         → Glikoz               → Asit Değil

 

NH₃                                → Amonyak          → Asit Değil

 

6-    Yapısında OH bulundurmasına rağmen her bileşik baz değildir.

 

C₂H₅OH         → Etil Alkol           → Baz Değil

 

7-    Yapısında OH bulundurmamasına rağmen sadece amonyak (NH₃) bazdır.

 

8-    Kuvvetli asitler ve bazlar suda çözündüklerinde (yani sulu çözeltileri oluşturulduğunda) tam olarak iyonlaşabilirler ve elektrik akımını iletebilirler.

 

9-    Zayıf asitler ve bazlar suda çözündüklerinde (yani sulu çözeltileri oluşturulduğunda) tam olarak iyonlaşamadıkları için elektrik akımını iletemezler.

 

10-  Yapısında karbon (C) elementi bulunan organik asitlerle yani meyve ve diğer besinlerde bulunan asitler zayıf asitlerdir ve tam olarak iyonlaşamazlar.

 

11-  SO₂ ve CO₂ gibi bileşikler yalnız başlarına asit olamayıp suda çözündüklerinde asit özelliği gösterirler fakat zayıf asit oldukları için sulu çözeltileri elektrik akımını iletmez.

 

SO₂ +H₂O      →            H⁺           +             (HSO₃)^–

 

CO₂                +H₂O      →            H⁺           +             (HCO₃)^–

 

12-  Yapısında karbon (C) bulunan asitlere organik (karboksilli) asitler denir. Organik asitlerin yapısındaki karbon (C) sayısı arttıkça asitlik kuvveti artar.

 

HCOOH → CH₃COOH → C₂H₃OH(COOH)₂         →            Asitlik Kuvveti Artar

 

13-  Yapısında oksijen (O) bulunan asitlere oksi asitler denir. Oksi asitlerin yapısındaki oksijen (O) sayısı arttıkça asitlik kuvveti artar.

 

HClO → HClO₂ → HClO₃ → HClO₄→ Asitlik Kuvveti Artar

 

14-  Periyodik çizelgede herhangi bir periyotta bulunan elementlerin oluşturacaklar asitlerin kuvveti, soldan sağa doğru gidildikçe artar.

 

Li → Be → B → N → F→ Oluşturacakları Asitlerin Kuvveti Artar

 

15-  Periyodik çizelgede herhangi bir grupta bulunan elementlerin oluşturacakları asitlerin kuvveti yukarıdan aşağı inildikçe artar.

 

        F→ HF                                 

 

        Cl→ HCl                               Asitlik Kuvveti Artar

 

        Br→ HBr              

 

        I               → HI                     

 

16-  Oksijensiz asitler soy metallerle (Cu–Ag–Au–Pt–Hg) tepkime vermezler.

 

17-  Oksijenli asitler soy metallerle tepkime verirler fakat tepkime sonucu hidrojen gazı (H₂) oluşturmayıp su buharı (H₂O) açığa çıkarırlar.

 

18-  Bazı metallere hem asitler hem de bazlar etki edebilir. Böyle metallere amfoter metaller (maddeler) denir. Al ve Zn amfoter metallerdir.

 

19-  Bazı oksitlerin sulu çözeltileri hem asidik hem de bazik özellik gösterirler. Asidik ve bazik özellik gösterebilen oksitlere amfoter oksitler denir. Al₂O₃ ve ZnO amfoter oksitlerdir.

 

20-  Bir çözeltideki hidrojen iyonlarının (H⁺) miktarında (derişimine) pH değeri denir. pH değeri pH kağıdı veya pH metre ile ölçülür.

 

•      Çözeltinin pH değeri;         0 – 7 arasında ise çözelti ASİTTİR.

 

•      Çözeltinin pH değeri;         7 ise çözelti NÖTRDÜR.

 

•      Çözeltinin pH değeri;         7– 14 arasında ise çözelti BAZDIR.

 

21-  pH değeri küçüldükçe asitlik kuvveti artar, bazlık kuvveti azalır.

pH değeri büyüdükçe asitlik kuvveti azalır, bazlık kuvveti artar.

 

22-  Kireç suyu karbondioksit (CO₂) gazının ayıracıdır. Kireç suyu karbondioksit gazını (CO₂ yi) bulandırır.

 

23-  İyot çözeltisi nişastanın ayıracıdır ve nişastayı mavi veya kahverengi renge boyar.

 

23- 

 

•      Kuvvetli asitler tahta, metal, kağıt, mermer, kumaş gibi (bilgi yelpazesi.net) maddelere etki ederek bunları yakabilirler.

 

•      Karınca ve ısırgan otu formik asit salgılar.

 

•      Mide asitli, bağırsaklar bazik ortamdır.

 

•      Toprak asitliyse nötrleştirmek için kireç serpilir.

 

•      Bal arısı sokunca asitli sıvı salgılar. Bu sıvının etkisini yok etmek yani nötrleştirmek için baz veya baz özelliği gösteren amonyak, sabun, kabartma tozu (sodyum bi karbonat) sürülür.

 

•      Eşek arısı sokunca bazik sıvı salgılar. Bu sıvının etkisini yok etmek yani nötrleştirmek için asit veya asit özelliği gösteren sirke, limon, yoğurt sürülür.

 

•      Aspirinde salisilik sit, asetik asit, sülfürik asit, asetik anhidrit ve fenolik hidroksit bulunur.

 

•      İnsan vücudunda toplam 3 kg farklı tuz yani mineral bulunur.

 

“FEN BİLİMLERİ DERSİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIMLAR” SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN<<<

“FEN BİLİMLERİ DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORU BANKASI” SAYFASINI
GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<

“FEN BİLİMLERİ DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI” SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<