Eğitim Öğretim İle İlgili Belgeler > Konu Anlatımlı Dersler > Eğitim Bilimleri Dersi İle İlgili Konu Anlatımlar > Gelişim Ve Öğrenme Psikolojisi Dersi İle İlgili Konu Anlatımlar

EĞİTİM AÇISINDAN ÖNEMLİ OLAN GELİŞİM İLKELERİ, ÖZELLİKLERİ (GELİŞİM PSİKOLOJİSİ, ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIMLAR) (EĞİTİM BİLİMLERİ)

Kalıtımla Çevrenin Etkileşimi:

İnsanın gelişimi, gizilgüçleri ile çevre güçlerinin etkileşiminin ürünüdür. Kalıtım, insanın gizil gücünü oluşturan yetenek ve özelliklerinin ana babadan insana ulaşmasında aracıdır. Çevre ise, insanın gizil gücünde sakladığı yetenek ve özelliklerinin yeterliklere dönüşeceği ortamdır. Çevre kavramı, insanın gizil gücünü etkileyip geliştirecek her türlü kalıtım dışı etkenleri içerir.

Sistem Bütünlüğü:

Döllenmesinden doğumuna ve ölümüne kadar insanın gelişimi bir bütünlük gösterir. İnsan bir sistemdir. İnsanın amacı, yaşamak ve soyunu sürdürmektir. Bunun için insan değerler üretir.

İnsan sistemi, alt sistemlerden oluşur. İskelet, kas, sindirim, boşaltım, solunum, sinir, kan dolaşımı, lenf, üreme, görme, işitme gibi sayılabilecek tüm sistemler insanın alt sistemlerini oluştururlar. Bu alt sistemler birbirine dayalı ve bağlı olarak bir bütün oluştururlar. Alt sistemlerden herhangi birinde oluşacak bir gelişim geriliği, özür ya da hastalık öbür alt sistemleri de etkiler.

Alt Sistemlerde Gelişim Hızı:

İnsanın alt sistemlerinin büyüme hızı, her yaşta bir değildir. İnsan sistem olarak bir bütündür, bu bütünlük içinde her alt sistemin kendine özgü bir büyüme hızı vardır. İnsanın alt sistemlerinin gelişmesinin yaşlara göre değişik hızda olması doğaldır; bu büyüme geriliği ya da özrü değildir. Ancak insanın bir alt sisteminin ya da bir organın hastalanması, sakatlanması, doğal büyümesini engelleyebilir. Bir alt sistemin ya da organın büyümesinin engellenmesi, insanın öteki alt sistemlerinin tümünü olumsuz olarak etkiler.

Baştan Ayağa Büyüme:

İnsanın büyümesi, başından ayağına doğrudur. Döllenmeden sonra en hızlı büyüyen kesim dölütün başıdır. Dölyatağındaki altı aylık bir insan yavrusunun başı, bedeninin yarısından büyüktür. Doğumunda baş; insanın yaşaması için gereken birçok işlevi yapabilecek durumda iken ayaklar henüz daha işlevini yapabilecek durumda değildir. İnsanın yaşamının ilk yıllarında, beden yapısının ve devinimlerinin, baştan başlayarak yavaş yavaş ayağa doğru gelişmesine baştan ayağa gelişim ilkesi denir.

Genelden Özele Büyüme:

Döllenmede, ilkin insanın genel görünümü ortaya çıkmaya başlar. Genel görünümden sonra alt sistemler, daha sonrada alt sistemlerin ayrıntısı olan özel yönler gelişmeye başlar. Söz gelimi, doğduğunda çocuğun gözü, eli, ayağı genel görünümüyle vardır. Yaşı ilerledikçe gözün, elin, ayağın özel ayrıntıları da büyümeye ve işlevlerini yerine getirmeye başlar. Göz, (bilgi yelpazesi. com) daha iyi göremeye; el, bazı becerileri yapmaya; ayak, bedeni taşımaya başlar. İnsanın yaşamının ilk yıllarında, beden yapısının ve devinimlerinin, genelden başlayarak yavaş yavaş özel yönlerine doğru gelişmesine genelden özele gelişim ilkesi denir.

Gelişimde Süreklilik:

İnsanın gelişimi, döllenmeden doğumuna, doğumundan da ölümüne kadar, durmaksızın sürer gider. Yaşlılık yıllarında, boy büyümesinin duraksadığı, kimi kez boy uzunluğunun azaldığı görüldüğünde, insanın gelişiminin durduğu sanılır. Oysa insan, hem bedendeki değişmeler, hem de öğrenme yoluyla gelişimini sürdürür. İnsan, canlı kaldığı sürece çevresiyle etkileşerek ve yaşayarak değişir, bir başka deyişle gelişir.

Gelişimde Evreler:

İnsanın gelişimi süreklidir, ama bu sürekliliğin hızı her yaşta aynı değildir. Söz gelimi, döllenmeden doğuma kadar ki evrede çocuk çok hızlı bir büyüme süreci içindedir. Çocuğun iki yaşına kadar olan süredeki büyüme hızı, doğumdan önceki evrede az. ama iki yaşından sonraki yaşlardan çok hızlıdır. Böylece insanın gelişimi, durmadan kesilmeden sürekli bir akış içinde, ileriye doğru ama kimi kez hızlı, kimi kez yavaştır. İnsanın gelişiminin bir yavaşlamadan öteki yavaşlamaya kadarki hızlı olduğu yaşların tümüne, bir evre denir.

Her gelişim evresi, öteki evrelerden daha değişik bir hızda gelişir ve insanın değişik yaşlarını kapsar. Bu yüzden her gelişim evresi, kendine özgü gelişim görevi gerektirir.

Her gelişim evresinin gelişim görevlerine göre eğitim yapmak gerektiğinden. gelişim evreleri önemlidir.

Özelliklerin Gelişim Düzeyi:

İnsanın özellikleri değişik gelişim düzeyinde bulunabilir. Söz gelimi, temel eğitim dördüncü sınıftaki bir öğrencinin ağırlığı, boyu, bilişsel gücü, diş çıkarması, el gücü gibi özellikleri değişik gelişim düzeyinde bulunabilir. Genellikle özelliklerin gelişim düzeyi, yaş birimi ile anlatılır. Bu anlatımla, insanın özelliklerinin düzeyini birbiriyle karşılaştırmak kolaylaşır.

Öğrenciler, özelliklerin gelişim düzeyinde birbirlerinden ayrılık gösterdiklerinden, öğrenim görevlerinde de ayrılık gösterirler. Sözgelimi, birinci sınıftaki bir öğrenci, okuma yaşı yönünden öbür öğrencilerden daha alt yaşlarda ise, bu öğrencinin okuma düzeyi de bu oranlı olarak düşük olur.

Eğitim sisteminde öğrenci takvim yaşına bakılarak okula alınır. Oysa, insanın her alt sisteminin ve özelliklerinin gelişim düzeyi ayrı yaşlarda olabilir. Bunların içinde eğitim açısından en önemlisi, zeka yaşıdır. Ama öğrencilerin sınıflandırılmalarında ve eğitimleri sırasında, ancak takvim yaşı açıkça bilinebilmekte ve kullanılmaktadır.

Bütünden Parçaya Gelişim:

İlk yaşlarda, kendine yapılan etkiye karşı çocuk, bedeninin bütünüyle birden tepkide bulunur.

Sözgelimi, altı aylık bir çocuğa bir oyuncak uzatıldığında, çocuğun oyuncağa eliyle birlikte bedeninin tümüyle uzandığı görülür. Bisiklete binmeyi öğrenmede, çocuk, ilkin bedeninin tümünü devindirerek bisikleti sürer. Çocuğun becerisi geliştikçe bedeninin bütününü devindirme azalır, yalnız bacak ve kollar devindirilir.

Bütünden parçaya gelişim ilkesi öğrencilerin beceri ve bilgileri öğrenmelerinde önemlidir. Öğrenciler, bir öğrenme konusunun, ilkin bütününü görüp algıladıklarında, parçalarını daha iyi öğrenebilirler.

Gelişimde İlk Yaşların Önemi:

İnsan, ilk yaşlardaki gelişim hızına, ömrünün başka evrelerinde ulaşamaz. Hızlı gelişim, aynı anda hızlı öğrenme ve hızlı kişilik özellikleri edinmedir. Bu hızlı gelişim evresinde edinilen duygusal özellikler, insanın ömrü boyunca, gizli ya da açık etkisini sürdürebilir.

Çocuğun alıncı yaşının sonuna kadarki sürede yapılan eğitim, çok özen ister. Bu süre içinde, hem aile eğitiminin hem de okul öncesi eğitimin, birbirine koşut olarak çocuğa olumsuz kişilik özellikleri ve duygusal bozukluklar kazandıramayacak nitelikte olmasının, ruh sağlığı ve kişilik gelişimi yönünden önemi büyüktür.

Gelişimde Bireysel Ayrılık:

Her insanın kendine özgü bir gelişim biçimi vardır. Başka bir deyişle gelişim bireyseldir. Denemeler, zeka bölümü aynı olan iki öğrencinin bile birbirinden ayrı geliştiğini ortaya koymuştur.