Eğitim Öğretim İle İlgili Belgeler > Konu Anlatımlı Dersler > Eğitim Bilimleri Dersi İle İlgili Konu Anlatımlar > Gelişim Ve Öğrenme Psikolojisi Dersi İle İlgili Konu Anlatımlar

SON ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE SOMUT İŞLEMLER (GELİŞİM PSİKOLOJİSİ, ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIMLAR) (EĞİTİM BİLİMLERİ)

 

(8-11 YAŞLAR)

 

Somut işlemler döneminde, çocukta çeşitli yönlerden olduğu gibi “düşünme” bakımından bir gelişme başlamıştır. Bu dönemde çocuk nesne ve olgular arasındaki ilişkileri süzmeye başlar. Uslanma bakımından da henüz “ben merkezci” (egosantrik) yani öznel özelliğinden kurtulmuş değildir. Çocuk, bu dönemde “belirsiz” ya da “kararsız” bir durumdadır.

 

Bu dönemde çocuk, “çeşitlik” ilkesini zihninde tutabilir, yani eşitlik fikirlerini zihninde koruyabilir hale geliyor. İki değişik biçimde kaba su konduğu, yani biri diğerini tam doldurduğu zaman, çocuk suyun kaptan kaba boşaltılmakta miktarının değişmediğini (eşit olduğunu) söyleyebilecek bir zihin düzeyine erişmiştir.

 

Somut işlemler döneminde de “üç evre” göze çarpar. Bu evreler, “her konuda” ayrı yaşlarda görülür.

 

1. “Madde” Kavramının Korunması İlkesi

 

“Çocuğun önüne, plastik hamurdan yapılmış iki top veriliyor. Toplar aynı büyüklükte olsun. Önce, bu iki topun aynı büyüklükte olup olmadığını çocuğa soruyoruz. “Aynı” derse sorun yok. “Ayrı” derse bu iki topu aynı büyüklükte yapmasını isteyelim. Daha sonra, toplardan birini, “sosis” şeklinde hamur aynı olup olmadığını soralım.

 

Çocuk sosis daha uzun olduğu için, daha çok hamurdan yapıldığını söyleyecek (1. evrede); 2. evredeki çocuk ise, kimi zaman topun daha geniş göründüğü için, kimi zaman da sosis daha uzun göründüğü için daha çok hamurdan yapıldığını söyleyecek. 3. evrede ise, her ikisinin de eşit miktarda hamurdan yapıldığını belirtecektir.

 

Artık biçimsel ayrılıklar onun dikkatini dağıtmamaktadır. “ Madde” miktarının değişmediğini bilir ve bunda ısrar eder. Çünkü, kendisinde de maddenin korunması fikri yerleşmiştir.

 

 

2. “Ağırlık” Kavramının Korunması İlkesi

 

Ağırlık kavramının gelişimini incelemek için, demin ki deneyde plastik hamurdan yapılmış toplar, bir terazinin iki kefesine, karşılıklı konur ve eşit ağırlıkta olmaları sağlanır. (çocuk bu tartı işlemini görecektir) Sonra toplardan biri alınır ve yine sosis şekline sokulur.

 

Çocuğa “şimdi bunları tartsam, acaba hangisi daha ağır gelecek?” diye de eklenir. Çocuk “biçim değiştirme” nin ağırlığı etkileyemeyeceğini düşünebilecek gelişim evresine ulaşmışsa ağırlığın eşitliği, ilkesine koruyacaktır. Bu evreye (somut işlemler evresine) ulaşmamış olan çocuk ise, ağırlığın değişeceğini söyleyecektir.

 

Çocuk, bu alandaki koruma ilkesini, ancak 9-10 yaşlarında tam anlamıyla zihnine yerleştirebilecektir.

 

 

3. “Hacim” Kavramının Korunması İlkesi

 

Bu konuyu araştırmak için yine eşit büyüklükte iki plastik top, iki ayrı bardak içine yerleştirilir. Bardaklara aynı düzeye kadar su doldurulur. Toplar çıkarılınca su düzeyleri aynı oranda düşecektir. Daha sonra toplardan biri sosis biçimine sokulur ve çocuğa sorulur. “Şimdi bu sosisi deminki, bardağa koysan, yanındaki bardağa da topu koysan bardaklardaki su çizgisi aynı mı olur? Hangisi yüksek olur?

 

Hacim alanındaki “koruma” ilkesi, 11-12 yaşlara kadar tam gelişmemekte ve bu dönemden önce yanılmalar görülmektedir. Küçük çocuklar, sosis atılan suyun daha çok yükseleceğini, biraz daha büyük çocuklar, kimi zaman topun, kimi azman sosisin suyu daha çok yükselteceğini iddia ediyorlar. Bu alandaki gelişimin sırası, diğer deneylerde sağlanan sonuçlarla koşutluk göstermektedir.

 

Jean Piaget’ in Çıkardığı Sonuçlar:

 

1- Yukarıdaki evreler değişik kültür ortamlarında, değişik yaşlarda görülür.

 

2- Bir evreden diğer evreye geçiş, sıçramalarla değil; yavaş yavaş ve basamak basamak olur. Geçiş dönemlerinde, çocukta, her iki evrenin özellikleri görülebilir.

 

3- Her evrede, her çocuk, belli zihinsel olgular (madde, ağırlık, hacim) bakımlarından, aynı başarıyı gösteremeyebilir.

 

4- Çocuk, ayrı zihinsel yapılar bakımından da, her zaman aynı başarıyı gösteremeyebilir. Örneğin sınıflandırmada 2. evredeyken, sıralamada 1. evrede olabilir. Sınıflandırmada 1. evredeyken sıralamada 3. evreye ulaşabilir.

 

5- Eğitim ve öğretimde gözlem ve deney önemli olmakla birlikte bunları, mutlaka çocuğun bizzat kendisi yapmalıdır. Okulun ödevi, bu bireyin uygun gelişimini sağlamak için gerekli koşulları hazırlamaktır.

 

6- Öğretmenin ödevi, çocuğun ilk harekete başlamasında ona rehberlik etmektir. (Piaget, 1963, s. 32)

 

Doç. Dr. Ziya Selçuk’un Gelişim ve Öğrenme kitabında bu dönemden şöyle bahsedilmektedir:

 

 

Somut İşlemler Dönemi(7-11 Yaş)

 

Özelden özele akıl yürütme iki özel dönemi içerir, birincisi somut işlemler dönemi;

 

Bu dönemin başlıca özellikleri şunlardır:

 

1. Nesnelerin yüzeysel özelliklerine bakmak yerine, mantıksal çıkarsamalar yapmak söz konusudur.

 

2. Sayısal ilişkiler hızla gelişir.

 

3. Odaklaşma, tersine dönebilirlik ve ilgili sınırlılıklar giderilir.

 

4. Sıralama ve sınıflama yeteneği gelişir. Sınıf içermesi yapabilir.

 

5. Ben merkezliliğin yerini sosyal davranış almaya başlar.

 

Bu dönemde sembolik zihinsel faaliyetlerden gerçek zihinsel işlemlere geçilir. Mantığa dayalı şemalar oluşturulur. Sadece algılara dayalı olarak değil, akıl yürütmeye dayalı olarakta sonuçlar çıkarılır. Somut işlemler dönemindeki bir çocuk, somut olmayan nesne ve durumlar üzerinde akıl yürütemez. Mantıksal işlemleri somut problemlere uygular; ilköğretime giden çocukların aritmetik işlemleri yaparken parmaklarını ya da başka nesneleri kullanmaları bunun sonucudur.

 

Bu dönemde, mantıksal düşünce başladığı için A B’ den büyüktür, B’ de C’ den büyüktür, o halde A C’ den büyüktür türünden işlemler rahatlıkla yapabilir. Fakat, yukarıda da denildiği gibi bu ve benzeri problemlerin somut nesnelerle yapılması gerekir. Aşağıda buna ilişkin bir deney örneği verilmiştir:

 

Farklı uzunluklarda üç çubuk alınır. İlk önce numaralı çubuklar çocuğa gösterilir. Bu iki çubuktan hangisinin daha uzun olduğu sorulur. Çocuk ikincisi der. İki numaralı çubuk daha fazla gösterilmeden 1 ve 3 numaralı çubuklar yan yana konur ve incelenmesi istenir. Daha sonra 2 ve 3 numaralı çubuklar arasında nasıl bir ilişki olabileceği sorulur.

 

1 2 1 3

 

İşlem öncesi dönemdeki bir çocuk bu problemi yapamaz. Somut işlemler dönemindeki bir çocuk ise, üç çubuk arasındaki büyüklük küçüklük ilişkisini açıklayabilir.

 

İşlem öncesi dönemle somut işlemler dönemi arasındaki temel fark, nesneleri ters veya düz olarak sıralama yeteneğidir. (Fakouri, 1991.) Somut işlemler dönemindeki çocuklar nesneleri uzunluklarına, ağırlıklarına ve tonlarına göre sıralayabilirler. 7-8 yaşlarında sıralama yeteneği tam olarak kazanılır. Bu dönemde kazanılan bir başka mantıksal işlem, sınıflandırmadır.

 

Çocuklar 7 yaşına geldiğinde nesneleri tek boyutta gruplandırabilir; örneğin bütün kırmızı nesneleri bir grupta toplayabilirler. Ancak, sınıf içermesi kavramından yoksundurlar. Somut işlemler döneminde iki ya da daha fazla sınıf ve alt sınıfı gruplandırabilirler.

 

Bu dönemdeki çocuklara konular anlatılırken somutlaştırarak anlatılmalıdır. Örneğin, bir öğretmen nüfus yoğunluğu kavramını anlatırken (bilgi yelpazesi. com) soyut tanımlarla konuyu anlatmaya çalışırsa, öğrenciler bu tanımları sadece ezberleyebilirler. Ama bu kavramı somutlaştırarak anlatırsa çocuklarda gerçek anlamda kavram öğrenme gerçekleşir.

 

Öğretmen, nüfus yoğunluğunu anlatmak için sınıfın bir köşesine 3 metrekare büyüklüğünde bir daire çizer, sonra sınıftaki öğrencilerden 10 tanesini bu dairenin içinde ayakta durdurur. Öğrencilerden ceplerinden bir şeyler çıkarmasını, ellerini sallamalarını, top oynuyormuş gibi yapmalarını ister. Sonra öğrencilere rahatça hareket edip edemediklerini sorar. “hayır” cevabını aldığında “işte nüfus yoğunluğu budur” cevabını verir.

 

GELİŞİM VE ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ DERSİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIMLAR
"
SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN
>>>TIKLAYIN<<<

GELİŞİM VE ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI "
SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN
>>>TIKLAYIN<<<

EĞİTİM BİLİMLERİ DERSİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIMLAR "
SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN
>>>TIKLAYIN<<<

KONU ANLATIMLI DERSLER " SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN
>>>TIKLAYIN<<<

"
EĞİTİM ÖĞRETİM İLE İLGİLİ BELGELER
” SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ
>>>TIKLAYIN<<<

Yorumlar (HenüzYorumYok)

.

>Yazan: ...
>Yorum:
.... .

>>>YORUM YAZ<<<

Adınız:
Yorumunuz:


Yorumunuzda Silmek istediğiniz kelime veya cümle varsa kelimeyi fare ile seçin
ve
delete tuşuna basın...

 


 E Mail
(Zorunlu Değil):