Eğitim Öğretim İle İlgili Belgeler > Konu Anlatımlı Dersler > Tarih Dersi İle İlgili Konu Anlatımlar > TC İnkılap Tarihi Ve Atatürkçülük Dersi İle İlgili Konu Anlatımlar

ATATÜRK DÖNEMİ DIŞ POLİTİKA, DIŞ SİYASETİ (İNIKILAP KONU ANLATIMI)

Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti dış politika uygulamasında şu prensipleri kabul etmiştir:

-> Başka devletlerin içişlerine karışmamak ve onların da içişlerimize karışmasına müsaade etmemek,

-> Kimseden yardım isteyecek duruma düşmemek

-> Yalnız milli çıkarlarımızın emrettiği politikayı gütmek; fakat başka ulusların çıkarlarına dokunmamak,

-> Daima dünya barışı için çalışmak,

-> Dış politikada barış için çalışmak,

-> Dış politikayı, yalvarmaya ve siyaset yapmaya değil, her hususta kuvvete dayandırmaktır.

A- IRAK SINIRIVE MUSUL SORUNU:

Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan sonra İngilizler Musul'u işgal etmişlerdi. Lozan'da Türkiye'yi en çok meşgul eden sorunlardan biridir. Musul Bölgesi'ndeki halkın büyük çoğunluğunun Türk olmasından dolayı buraların Türkiye'ye verilmesi gerektiği savunulmuştur. İngilizler buna karşı çıkmıştır. Lozan'da kesin çözüme kavuşmamış olan sorun İngiltere ile Türkiye arasındaki ikili görüşmeler yoluyla çözümlenememiştir.

Sorun Milletler Cemiyeti'nde ve Uluslararası Adalet Divanı'nda da çözümlenememiştir. 1926 yılında Ankara Antlaşması ile Musul ve çevresi Irak'a bırakılmıştır. Böylece Türkiye - Irak sınırı da çizilmiştir.

Musul Sorununu çözen 5 Haziran 1926 Ankara Antlaşması:

-> Bugünkü Irak sınırı tespit edildi,

-> Musul, Kerkük ve Süleymaniye İngiltere'nin mandaterliğinde bulunan Irak'a bırakıldı.

-> Hakkâri'nin Türkiye'de kalmasını İngiltere kabul etti,

-> Irak'ın petrolden elde ettiği vergi gelirinin % 10'u 25 yıl müddetle Türkiye'ye bırakıldı. (Türkiye bu parayı toptan alarak petrol hisselerinden vazgeçmiştir.)

Bu antlaşma ile Musul, Kerkük ve Süleymaniye'de bulunan Türklere kültürel özerklik sağlanamadı.

B-TÜRKİYE-YUNANİSTAN ARASINDAKİ NÜFUS DEĞİŞİMİ

Lozan Barış Antlaşması'na göre İstanbul Rumları ile Batı Trakya Türkleri dışında, Türkiye'de yaşayan Rumlarla Yunanistan'daki Türkler karşılıklı olarak değiştirilecekti.

30 Ekim 1918'den önce İstanbul'da bulunan her Rum'un yerleşik sayılmasını istiyordu. Türk hükümeti de İstanbul'a yerleşmenin kanunlarla olacağını ileri sürerek Yunanistan'a çıktı. Türk tarafı İstanbul için "etabli" deyiminin burada sürekli oturanlar için geçerli olacağını, 30 Ekim 1918'den önce geçici olarak gelenlerin bu deyimin kapsamı içinde olmayacağını belirtti. Bu anlaşmazlık Milletler Cemiyeti'nde görüşülmüş, ancak çözülememiştir. Bunun üzerine ilişkiler gerginleşmiştir. Yunan Hükümeti, Batı Trakya'daki Türk mallarına el koyunca, Türk Hükümeti de İstanbul'daki Rumların mallarına el koymuştur. Bu sorun taraflar arasında 1 Aralık 1926'da bir mübadele antlaşması imzalanmasıyla çözülmeye çalışıldı.

10 Haziran 1930'da Ankara'da iki ülke arasında imzalanan dostluk antlaşmasıyla Lozan'dan ona kalan mübadele konusu halledilmiştir.

1954 Kıbrıs meselesinden itibaren ise Türkiye ile Yunanistan arasındaki anlaşmazlık Batı Trakya Türkleri İstanbul Rumları ve Fener Rum patrikhanesi, kara suları sorunu, hava sahası, Doğu Ege Adalarının silahlandırılması gibi meseleler yüzünden hala devam etmektedir.

C- YABANCIOKULLAR SORUNU

Lozan'da yabancı okulların denetim hakkı Türkiye'ye verilmişti. Bu konuda sorun çıkaran devlet Fransa olmuştur. Türk Milli Eğitimi'nin düzenlediği kanun ve yönetmeliklere göre eğitim yapmayan okullardan dolayı sorun çıktı. Türk hükümeti bu okullarda tarih ve Coğrafya derslerinin Türk öğretmenler tarafından Türkçe olarak okutulmasını istemişti. Yabancı okulların yürütebilecekleri dini esasa dayalı eğitim faaliyetlerinin önüne geçmeye ve Türkçenin "zorunlu ders" olarak "Türk öğretmenler tarafından" okutulmasına özel önem verildi. Ayrıca Türkçe derslerinin branş ders olması da öngörüldü. Yabancı devletlerin olaya müdahale etmesi Türkiye'nin bağımsızlık anlayışına uymadığı için görüşmeler reddedildi. Karara uymayan okullar kapatıldı.

D- DIŞ BORÇLAR

Lozan Konferansı'nda görüşüldüğü halde çözümlenemeyen konulardan birisi de Osmanlı borçlarıdır. Osmanlı Devletinin yabancı devletlere vermiş olduğu imtiyazlardan en fazla faydalanan Fransa olmuştu. Dolayısıyla Osmanlı Devleti en fazla Fransız vatandaşlarına borçlu kalmıştı. Lozan Antlaşmasının 46. maddesine göre Osmanlı borçlarının Osmanlı İmparatorluğundan ayrılan devletler arasında bölüştürüldüğü ilkesi kabul ediliyor, 47. maddede bu borçların taksiminin Duyun-ı Umumiye Meclisi tarafından yapılacağı belirtiliyor, 49. maddede ise ödeme şartlarının saptanması Paris’te kurulacak bir komisyon'a bırakılıyordu. Bunun üzerine konu, 13 Haziran 1928'de Paris'te yapılan bir antlaşma ile halledilmiş. Osmanlı borçlarının ödenmesi belirli bir sisteme bağlanmıştır. Fakat 1929 dünya iktisadi bunalımı Türkiye'nin ödeme güçlükleriyle karşılaşmasına sebep olmuştu. Bu sırada Amerika Cumhurbaşkanı Hoover'in 1931'de kendi adını alan Hoover Moratoryumu'nu ilan etmesi borçların ödenmesini geciktirme imkanını gündeme getirmiş, Türkiye de bundan istifade etmek istemiştir. Paris'te yapılan görüşmeler sonunda ilkinden daha uygun ödeme şartlarıyla yeni bir antlaşma 22 Haziran 1933'de imzalanarak Osmanlı Borçları Meselesi halledilmiştir. Duyun-ı Umumiye Borçları, son taksitin yatırıldığı 25 Mayıs 1954 tarihinde tamamen temizlenecektir.

E- MİLLETLER CEMİYETİ'NE ÜYELİK (18 Temmuz 1932)

Milletler Cemiyeti, I. Dünya Savaşı sonrasında

milletler arası barışın korunması ve iş birliğinin

sağlanması için galip devletler tarafından

kurulmuştur.

Türkiye, 1930 yılına doğru milletlerarası çalışmalara aktif olarak katılmış, Briand-Kellog Paktı'nı imzalamış, silahsızlanma Konferansı çalışmalarında da bulunmuştur. 1931 yılına gelindiğinde Türkiye, prensip olarak Milletler Cemiyeti'ne girmeyi benimsemiş ise de daimi üyelik gibi de bir talepte bulunmuştur.

Türkiye, Atatürk'ün direktifleri üzerine Milletler Cemiyeti'ne kendisi müracaat ederek değil Milletler Cemiyeti tarafından davet edilerek gitmek istediğinden bu hususla ilgili faaliyetlerde bulunmuşlardır. Milletler Cemiyeti genel kurulu 6 Temmuz 1932'de Çin-Japon anlaşmazlığını görüşmek için yaptığı olağanüstü toplantı sırasında İspanya temsilcisinin teklifi, Yunan temsilcisinin desteği ile Türkiye'nin milletler Cemiyeti'ne davetini öngören (bilgi yelpazesi. com) bir karar tasarısını kabul etmiştir. Bu kararın Türkiye'ye bildirilmesi üzerine TBMM 9 Temmuz 1932'de bu davetini kabul ettiğine dair genel kurul kararı almıştır.

TBMM, 9 Temmuz'da daveti kabul etmiş, bunun üzerin9 genel kurul 18 Temmuz 1932'de 43 üyenin oybirliği ile Türkiye'yi üyeliğe kabul etmiştir.

* Milletler Cemiyeti'ne giriş Türkiye'nin dış politikasında yeni bir dönem açmıştır.

F- BALKAN ANTANTI (9 Şubat 1934)

İtalya ve Almanya'nın saldırgan politikası Avrupa ve Dünya barışını tehlikeye sokmaya başlamıştı. Türkiye, Yunanistan, Romanya ve Yugoslavya sınırlarını ve barışı korumak amacıyla Balkan Paktı'nı imzalamışlardır.

Balkan Antantı'nın Maddeleri:

-> Türkiye, Yugoslavya, Yunanistan ve Romanya kendi Balkan sınırlarının güvenliğine karşılıklı olarak kefil olacaklar,

-> Dört Balkan devleti, birbirlerine haber vermeden başka bir Balkan devletiyle anlaşma yapmamayı, çıkarlarını zedeleyecek ihtimaller karşısında birlikte önlem almayı kabul edecekler,

-> İsteyen her Balkan devleti bu antlaşmaya katılabilecektir.

Bu antlaşmada, Balkanlı Devletlere, Balkanlı olmayan bir devlet saldıracak olursa, karşılıklı yardımlaşmanın esasları da belirtilmiştir.

G- MONTRÖ BOĞAZLAR SÖZLEŞMESİ (20 Temmuz1936)

Lozan Barış Antlaşması'na göre Türkiye boğazlarda asker bulunduramıyordu. İtalya ve Almanya'nın barışı ve güvenliği tehdit etmesi üzerine ilgili devletlerle Montrö Sözleşmesi yapıldı.

Buna göre;

-> Boğazlar Komisyonu kaldırılacak ve boğazlar Türkiye'nin tam egemenliğine bırakılacak,

-> Askersiz bölge alanları iptal edilecek, bu bölgelerin savunulması tamamen Türk askerlerine bırakılacak,

-> Boğazlardaki trafik, Türkiye'nin ve Karadeniz'de sahili bulunan devletlerin emniyetlerini sağlayacak şekilde düzenlenecek,

-> Ticaret gemileri için bir geçiş serbestliği tanınacak, savaş gemileri için de belli kısıtlamalar getirilecek,

-> Ticari amaçlı uçakların boğazlardan boydan boya uçuşları yasaklanacak,

-> Bir savaş anında Türkiye'ye hareket serbestliği tanınacaktır.

H- SADABAT PAKTI (9 Temmuz 1937)

İtalya'nın Ortadoğu Bölgesine yönelik saldırgan politikası sonucu bu bölgede barışı korumak amacıyla görüşmeler başlatıldı. Türkiye, Irak, İran ve Afganistan'ın katılması sonucu Sadabat Paktı yapıldı.

Sadabat Paktı'nın Maddeleri:

- Dört devlet, bu antlaşmaya göre, birbirlerinin varlıklarına özel saygı gösterecekler (yani, birbirlerinin toprak bütünlüklerine saygılı olacaklar),

-> Milletler Cemiyeti prensiplerine bağlı kalacaklar, -> Birbirlerinin iç işlerine karışmayacaklar,

-> Ortak çıkarlarını ilgilendiren hususlarda, birbirleriyle görüşmelerde bulunacaklar,

-> Birbirlerine karşı tek başlarına veya başka bir devletle müştereken saldırıda bulunmayacaklar,

-> Saldırı amaçlı herhangi bir pakta girmeyeceklerdir.

I- HATAY SORUNU

Fransa'nın Suriye ve Lübnan üzerindeki manda yönetimini kaldırması Hatay'ın Suriye egemenliğine geçmesi olasılığını ortaya çıkardı. Milletler Cemiyeti'nin gözetiminde yapılan halk oylaması sonucu Hatay Devleti kuruldu. Hatay Meclisi Türkiye Cumhuriyetine katılma kararı aldı. 1939'da Türkiye'ye katıldı. Misak-ı Milliye uygun şekilde Türkiye-Suriye sınırı çizildi.

>>>TIKLAYIN<<<

“TC İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORU BANKASI ”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<

“TC İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI ”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<