Eğitim Öğretim İle İlgili Belgeler > Konu Anlatımlı Dersler > Tarih Dersi İle İlgili Konu Anlatımlar > TC İnkılap Tarihi Ve Atatürkçülük Dersi İle İlgili Konu Anlatımlar

CEPHELER, ÖNEMİ, ÖZELLİKLERİ (İNKILAP TARİHİ KONU ANLATIM)

Mondros Mütarekesi'nden sonra ülkenin çeşitli yerleri İtilaf Devletleri'nce işgal edildi. Mütareke koşullarına aykırı bir şekilde yapılan bu eylemler Türk Milleti'nin tepkisine ve Kuvayi Milliye adı verilen bir milli hareketin doğmasına neden oldu. Bu hareket, yurdun ve bağımsızlığın tehlikeye girmesi karşısında halkın kendi içgüdüsünden kaynaklanan bir savunma harekâtıdır. 1919'dan 1920 yılı sonlarına kadar sürmüştür.

Kuvayi Milliye güçleri düzenli ordu birlikleri kuruluncaya kadar işgalci güçlere karşı büyük bir dirençle karşı koymuşlardır.

OSMANLI’NIN SAVAŞTIĞI CEPHELER

1914 Osmanlı İmparatorluğu; İngilizlerden kaçan iki Alman gemisine  Türk ismi vererek Türk Bayrağı çekmişler ve daha sonra bu  gemilerin Karadeniz’e açılarak Rus kıyılarını topa tutmaları sonucu Osmanlı 1.Dünya savaşında Üçlü ittifak devletleri safında savaşa katılmış oldu.

Osmanlı’nın Savaştığı Cepheler:  1-Kafkas   2-Çanakkale   3-Kanal   4-Irak   5-Suriye-Filistin Osmanlı, Bu cepheler haricinde müttefiklerine yardım amacıyla Makedonya ve Galiçya’ya asker göndermiştir.

1 KAFKAS CEPHESİ: Osmanlı’nın Bakü petrollerini ele geçirmek ve Enver Paşanın PANTURANİZM düşüncesinin etkisiyle Rus’lara karşı açtığı savaştır. Osmanlının Yüzbin’e yakın askeri donarak ölmüştür. Ruslar Kars’a kadar ilerlemişler ancak, 1917 yılında Rusya’da ki devrim sonucu çarlık rejiminin yıkılması ile Rusya 1917 Brest Litowsk barış anlaşmasıyla aldığı toprakları geri vererek çekilmiştir.

2 ÇANAKKALE CEPHESİ : Osmanlı; İngiltere, Fransa hem müttefikleri Rusya’ya yardım etmek hemde boğazları alarak Osmanlı devletine son vermek amacıyla Çanakkale’yi ablukaya almalarıyla başlamıştır. Tarihin en kanlı savaşlarındandır. Osmanlı Çanakkale savaşlarından galip çıkmıştır. Mustafa Kemal büyük bir üne kavuşmuş “Çanakkale geçilmez” sözü tarihe kazınmıştır. Çanakkale’de ki direniş sonucunda Rusya’ya müttefiklerinden yardım gitmemiş savaş uzamıştır. Bulgaristan bu gelişme üzerine Osmanlı yanında  (İtilaf devletleri yanında) savaşa katıldı. Böylece İstanbul-Berlin hattı kurulmuş oldu.

3 KANAL CEPHESİ : Bu cephe Almanların planlaması ve desteği ile İngiltere’ye karşı Osmanlı tarafından açılmıştır. Osmanlı, Mısırı İngilizlerden geri almak ve Suveyş Kanalını ele geçirerek İngiltere ile sömürgelerinin irtibatını kesmeyi amaçlamıştı. Osmanlı imparatorluğu, Almanların gerekli yardımı göndermemesi ve iklim elverişsizliği yüzünden başarısız olmuştur.

4-IRAK CEPHESİ : İngiltere’nin, Osmanlının İran ve Hindistan’a girmesini önlemek ve karadan Ruslarla birleşmek için Osmanlıya karşı açtığı cephedir. Basra’ya asker çıkartan İngilizler, Bağdat’a kadar ilerlemişlerdir.

5-SURİYE-FİLİSTİN CEPHESİ: İngilizlerin Suveyş ve Irak cephelerinde yenilen Osmanlıyı bu bölgeden çıkarmak istemeleri üzerine açtıkları cephedir.  Önceleri Mustafa Kemal bu cephede başarılı olmuş fakat, İstanbul’a çağrılması üzerine İngiltere Suriye’yi almıştır.

GÜNEY VE GÜNEYDOĞU CEPHESİ

İtilaf Devletleri, Mondros Mütarekesi'nden sonra işgal harekâtını başlattı. İngilizler tarafından Musul, İskenderun, Kilis, Antep, Maraş ve Urfa işgal edildi.

Fransızlar ise Adana, Mersin ve Osmaniye'yi işgal ettiler. Buralarda yaşayan Ermenilerle işbirliği yaptılar. İngiltere ve Fransa 15 Eylül 1919'da ikili bir antlaşma yaparak Ortadoğu'yu nasıl paylaşacaklarını belirlediler. Irak ve Filistin İngiliz Mandası, Suriye ve Lübnan da Fransız Mandası altına sokuldu. Antep, Maraş ve Urfa el değiştirerek Fransa'ya geçti.

Fransızlar ise Ermenilerle iş birliği yaparak, onlara yöre yönetiminde görev verdiler. Bu durum Fransızlara karşı büyük bir tepkinin doğmasına ve bölgede Milli güçlerin direnmesine ve bir cephenin açılmasına neden oldu.

Maraş Savunması:

Fransız askerlerine karşı Maraş halkı direnişi 11 Şubat 1920'ye kadar sürdü. Fransızlar kenti terk etmek zorunda kaldılar. Maraş'a TBMM tarafından 7 Şubat 1972'te Kahramanlık ünvanı verildi.

Urfa Savunması:

10 Nisan'a kadar süren çatışmalarda Türk gücü galip geldi ve kent kurtuldu. 12 Haziran 1984'te Urfa'nın ismi Şanlıurfa olarak değiştirildi.

Antep Savunması:

Antep halkı 1921 yılına kadar Fransızlara karşı koydu ve 9 Şubat 1921'de düşmana teslim oldu. TBMM Antep'in direnişini ödüllendirmek için kente Gazi ünvânı verdi.

Pozantı Savaşı:

Mondros Mütarekesi'nden sonra İtilaf Devletleri Adana'yı işgal ettiler. Bu işgal üzerine kente bir Ermeni akımı başladı. Fransızlar, Pozantı'ya kadar ilerlediler. Fransızlarla Kuvayi Milliye arasında amansız savaşlar başladı. Adana bölgesindeki savaş Ankara Antlaşması'nın imzalanmasına kadar devam etti.

Güney Cephesi TBMM Hükümeti ile Fransa arasında 20 Ekim 1921'de yapılan Ankara Antlaşması ile kapanmıştır. Fransızlar Adana, Urfa, Antep ve Maraş'tan çekilmişlerdir.

DOĞU CEPHESİ

Rusların 1877-1878 savaşı sonunda Berlin Antlaşması iie ele geçirdikleri Kars yöresi, 1917 ihtilalinden sonra geri alınmış ve halk oylaması ile deTürkiye'ye katılmıştı.

Ancak Mondros Mütarekesi ile Türk Ordusu 1914'te sınırın gerisine çekilince, bir süre mahalli bir Türk devleti kurulmuş, fakat daha sonra İngilizlerin askerî müdahelesi ile bu bölge Ermenilerin eline geçmiştir. Ermenilerin sınırlarımıza saldırarak bölgedeki halkımızı katletmesi üzerine TBMM Ermenilerle savaş kararı aldı. Kazım Karabekir komutasındaki ordu 28 Eylül 1920'de Ermenilere karşı taarruza geçti. Türk kuvvetleri 30 Ekim'de Kars'ı, 7 Kasım'da Batum'u geri aldı. Bu gelişmelerden sonra TBMM Hükümeti ile Ermenistan arasında Gümrü Antlaşması imzalandı.

GÜMRÜ ANTLAŞMASI (3 Aralık 1920)

Bu antlaşma ile;

- Bugünkü Doğu Anadolu sınırlarımız saptanmıştır. Kars, Sarıkamış, Kağızman ve Iğdır Türk Devletine verilmiştir.

- Sevr Antlaşması'nın geçersiz olduğu Ermenilerce benimsenmiştir.

- Doğu Anadolu'da yaşayan, fakat oradan ayrılmış olan Ermeniler üç yıl içinde diledikleri taktirde yurtlarına geri dönebileceklerdir.

- Ermenistan'ın Türkiye'ye karşı hiçbir şekilde düşmanca tavır ve davranışta bulunmayacağı, TBMM Hükümeti'nin Ermenistan Devleti istediği taktirde ona askeri ve siyasi yardımda bulunacağı, Ermenistan yapacağı tüm antlaşmaların imzalanmasından sonra ticari ilişkilerin başlatılacağı benimsenmiştir.

Gümrü Antlaşmasının Önemi

- Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti'nin imzaladığı ilk antlaşmadır.

- TBMM ilk askeri başarısını Doğu Cephesi'nde Ermenilere karşı kazanmıştır.

- Misak-ı Milli'nin bir kısmı gerçekleşmiştir.

- Sevr Antlaşması uluslar arası düzeyde Ermenilerce reddedilmiştir. Ermeniler Sevr'in kendilerine tanıdığı haklardan vazgeçmiş, Ermeni sorunu da uluslar arası düzeyde sona erdirilmiştir.

- Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti denmesiyle yeni Türk devleti benimsenmiş oluyordu. Böylece Türk Devleti tarihinde ilk kez kendi kurucu öğesinin adını uluslar arası bir antlaşmaya koydurmuş oldu.

BATI CEPHESİ

Yunanlıların İzmir'i işgalinden sonra Batı Anadolu'da ortaya çıkan Kuvay-ı Milliye direnişi ilk olarak Ayvalıkta başlamıştır. Bu dönemde halka düşmana karşı Ayvalık, Bergama, soma, Akhisar, Salihli, Aydın ve Nazilli gibi yerel cephelerde mücadele etmiştir.

Düzenli Ordunun Kurulması

Yunanlıların 22 Haziran 1920'de saldırıya geçerek Bursa'yı işgal etmeleri, daha sonra Gediz'de Yunanlılar üzerinden (bilgi yelpazesi. com) yapılan taarruzun başarısızlıkla bitmesi Kuvayi Milliye görüntüsü adı altında bazı güçlerin halkı soyması düzenli orduya geçişi hızlandırdı.

Gediz Taarruzu'nun olumsuz bir şekilde bitmesi üzerine Batı Cephesi komutanlığında değişiklik yapıldı. Ali Fuat Paşa yerine İsmet Paşa getirildi (8 Kasım 1920). Mustafa Kemal, İsmet Paşa öncelikle düzenli ordu ve büyük süvari gücü oluşturmak gerektiğini belirtmiştir. İsmet Bey cephe görevine başlar başlamaz, ordunun tüm ihtiyaçlarının cephe komutanlığınca sağlanacağını, halktan asker toplanmayacağını, kimseden para alınmayacağını bildiren bir genelge yayınladı. Batı Anadolu'daki Kuvay-i Milliye birlikleri birleşerek düzenli ordu kurulmuştur.

>>>TIKLAYIN<<<

“TC İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORU BANKASI ”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<

“TC İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI ”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<