eğitim öğretim ile ilgili belgeler > konu anlatımlı dersler > tarih dersi ile ilgili konu anlatımlar > tc inkılap tarihi ve Atatürkçülük dersi ile ilgili konu anlatımlar

ÇOK PARTİLİ REJİM DENEMELERİ, İLK SİYASİ PARTİLER, İLK SİYASİ PARTİLERİN ÖZELLİKLERİ (İNKILAP TARİHİ KONU ANLATIM)

Siyası partiler, belirli bir görüş ve ortak bir düşüncede birleşen, ülkeyi bu doğrultuda yönetmek isteyen kişilerin oluşturduğu siyasal topluluklardır. Siyasal partiler demokrasinin vazgeçilmez unsurlarıdır.

Mustafa Kemal, ülkede tam olarak demokrasinin uygulanması için mutlaka siyası parti kurulması gerektiğine inanıyordu. Bunun içinde önce kendisi bir siyası parti kurdu ve çok partili hayata geçilmesi için ortam hazırladı.

1. Cumhuriyet Halk Fırkası (Partisi)

Yeni Türk devletinin İlk siyasi partisi oldu.

Mustafa Kemal Paşa, Halk Fırkası'nın programını hazırlayarak 9 Eylül 1923'te kuruluşunu resmen ilan etmiştir. Cumhuriyet Halk Fırkası Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk siyasi partisidir.
Genel Başkanlığına da kurucusu Mustafa Kemal Paşa getirilmiştir. Cumhuriyetin ilanından sonra 1924'te "Cumhuriyet Halk Fırkası" adını almıştır. 1935'te fırka kelimesi parti olarak değiştirilmiştir.
Cumhuriyet Halk Fırkası, Sosyal alanda "Halkçılık" ilkesine uygun ve büyük yenilikleri içeren bir parti programı oluşturmuştur. Ekonomik alanda "Devletçilik" prensibini, yönetim alanında da "laiklik" ilkesini savunmuştur. Yapılan inkılaplar bu parti tarafından hazırlanıp yürürlüğe konmuştur. 1924 ve 1930 yıllarında Atatürk'ün izni ve desteği ile çok partili hayata geçmek için yeni partiler kurulmasına rağmen, bunlar uzun süreli olamamıştır. Bu nedenle Cumhuriyet Halk Fırkası 1946 yılına kadar seçimlere tek parti olarak katılmıştır.

2. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası

İlk muhalefet partisidir. Ordunun siyasetten ayrılması ile eski komutanlar TBMM içinde farklı siyası çalışmalar içine girdiler. Bu çalışmalar sonucunda 17 Kasım 1924 tarihinde Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kuruldu. Fırkanın başkanlığını Kazım Karabekir yaptı.

Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası üyeleri, Cumhuriyet yönetimini ve demokrasiyi benimsediklerini belirttiler. Parti, Hükümetin yaptığı faaliyetleri eleştirirken bir yandan da eski rejim yanlıları partiye toplanmaya başladı.

Cumhuriyet rejimi eleştirilmeye başlandı. Bu çalışmalardan halk olumsuz etkilendi. Sonuçta çoğu doğu illerini kapsayan Şeyh Sait Ayaklanması patlak verdi.

Bazı partililerin devletin yapısına zarar verdiği gerekçesi ile Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası hükümet tarafından kapatıldı. Cumhuriyet tarihinde ilk kapatılan parti de Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası oldu

3. Serbest Cumhuriyet Fırkası

Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın kapatılmasıyla İlk çok partili hayata geçiş düşüncesi başarısızlıkla sonuçlanmıştı.

Mustafa Kemal Paşa mecliste başka partilerinde olmasını istiyordu. Mustafa Kemal bu düşüncelerle eski başbakanlardan Fethi Beyden (Okyar) yeni (bilgi yelpazesi.com) bir parti kurmasını istedi. Ayrıca bazı Cumhuriyet Halk Fırkası milletvekillerini yeni kurulacak partiye katılmaları için teşvik etti.

Parti kurucularından cumhuriyete ve laiklik düşüncesine bağlı kalmalarını istedi. Bu gelişmeler sonunda 12 Ağustos 1930'da Fethi Beyin başkanlığında Serbest Cumhuriyet Fırkası kuruldu.

Ülkede demokrasinin gelişmesi için kurulan parti kısa sürede amacından uzaklaştı. Cumhuriyet ve laiklik aleyhtarları parti içinde toplandı. Beklenmedik gelişmeler üzerine Fethi Bey kendi kurduğu partisini 17 Kasım 1930'da kapattı. Kapatılmanın ardından bir ay sonra Menemen olayı çıktı.

4. Demokrat Parti

Cumhuriyet Halk Fırkası 1945'e kadar ülkeyi tek başına yönetmiştir. Tek partinin sorunları çözmede yetersiz kalması üzerine bir grup CHP'den ayrılıp Demokrat Parti'yi kurmuştur. Kurucuları; Adnan Menderes, Celal Bayar, M. Fuat Köprülü ve Refik Karaltan'dır.

1946'da muhalefet olarak meclise girmiş, 1950'de seçimleri kazanarak iktidar olmuştur. Böylece Türkiye'de çok partili hayata geçilmiş oldu.

>>>TIKLAYIN<<<

“TC İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORU BANKASI ”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<

“TC İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI ”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<