eğitim öğretim ile ilgili belgeler > konu anlatımlı dersler > tarih dersi ile ilgili konu anlatımlar > tc inkılap tarihi ve Atatürkçülük dersi ile ilgili konu anlatımlar

ŞEYH SAİD AYAKLANMASI, ŞEYH SAİD İSYANI, SEBEPLERİ, SONUÇLARI, ETKİLERİ ŞEYH SAİT İSYANI (İNKILAP TARİHİ KONU ANLATIM)

Musul ve Kerkük zengin petrol yatakları ile başta İngiltere olmak üzere Avrupalı devletlerin ilgi odağı olmuştur. Lozan’da geleceği karara bağlanamayan Musul için toplanan Haliç Konferansı da sonuçsuz kalmış konu Milletler Cemiyetine sevk edilmiştir. Musul için diplomatik müzakerelerin hız kazandığı sırada Diyarbakır’da çıkan bu isyan Türkiye’yi dış politikada daha da zayıflatmıştır. İsyan Din elden gidiyor sloganları ile taraftar toplamış, bilgedeki etnik milliyetçilikte kışkırtılarak hızla büyümüştür. Çok partili hayata geçiş çabalarının da oluşturduğu özgürlükçü hava istismar edilmiş ve ülke zor duruma düşmüştür.

 

13 Şubat 1925

 

İngiltere ile Musul sorunun görüşüldüğü bir sırada doğuda Şeyh Said isyanı çıktı. Şeyh Said İsyanı 13 Şubat 1925 günü başlamıştır. İsyancılar önce Genç'i daha sonra Muş, Çapakçur, Elazığ, ve Palu'yu ele geçirdiler. 7 Mart'ta Diyarbakır'ı kuşattılarsa da başarılı olamamışlardır.

 

İsyan, Ergani'nin Piran kasabasında başladı. Ancak kısa sürede kuzeyde Erzurum, güneyde Diyarbakır'a kadar yayıldı.

 

Hükümet isyanın bastırılması için istiklal mahkemelerini tekrar kurdurdu. Daha sonra ordu birliklerinin olaya hakim olmasıyla isyan hareketleri gerilemeye başladı. Şeyh Said ve isyanın elebaşları 15 Nisan'da ele geçirildi. Ancak isyanın bastırılması Mayıs ayı sonunu bulmuştur.Takrir-i Sükun Kanunu'nu çıkarttı. 1925 ile 1929 yılları arasında yürürlükte kalmıştır.

 

Laik düzeni yıkmak isteyen ilk büyük ayaklanmadır.

 

Sebepleri:

-> Musul'u Türkiye'ye bırakmak istemeyen İngilizlerin Şeyh Sait'i desteklemeleri.

-> Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının mevcut yönetimi eleştirmesi.

-> Şeyh Sait'in "Din elden gidiyor" diyerek rejimi ortadan kaldırıp saltanat ve halifeliği egemen kılmak istemesi.

->Laiklik adına yapılan inkılaplardan duyulan rahatsızlık.

->Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın dini inançlara saygılı olma gibi söylemlerinin bölgedeki bazı çevreleri cesaretlendirmesi.

->Musul sorununda İngiltere’nin Türkiye’yi zayıflatma isteği.

->Bölgenin yüzyıllardır içinde bulunduğu durum ve geri kalmışlık, sosyal ve ekonomik sorunlar.

 Sonuçları:

-> Ali Fethi Okyar Hükümeti isyanı bastıramadığı için istifa etti. Yerine İsmet Paşa Hükümeti kuruldu.

-> Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kapatılmıştır.

-> Laik düzeni yıkmak isteyen ilk büyük ayaklanmadır.

-> İlk Çok Partili hayata geçiş denemesi başarısızlıkla sonuçlanmıştır.

-> Ayaklanma bastırılmış isyancılar cezalandırılmıştır.

-> Türk ordusu yıpranmış ve zor duruma düşmüştür. İngilizler Musul meselesinde avantaj elde etmişlerdir. Musul ve Kerkük'ün kaybedilmesine yol açmıştır.

-> Şeyh Sait isyanı cumhuriyet rejimine yönelik bir isyandır.

 

Şeyh Said isyanı Cumhuriyet’in laik niteliğine karşı çıkan ilk isyan olma özelliğini göstermektedir. İsyan kısa bir süre içinde Erzurum, Elâzığ, Bitlis ve Muş dolaylarında yayılmıştır. Bu sebeple Fethi Bey istifa etmek zorunda kalmıştır. Başbakanlığa İsmet Paşa getirilmiştir.

 Şeyh Said İsyanını bastırmak amacı ile alınan tedbirler;

-Sıkıyönetim ilan edilmiştir.

-Hükümet değişikliği yapılmıştır. Fethi bey hükümeti yerine İsmet Paşa hükümeti kurulmuştur.

-Diyarbakır’da ve Ankara’da İstiklal Mahkemeleri kurulmuştur.

-Takrir-i Sükûn Kanunu kabul edilmiştir.

-Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kapatılmıştır.

 

 

“TC İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIMLAR ”
SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN<<<

“TC İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORU BANKASI ”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<

“TC İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI ”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<