eğitim öğretim ile ilgili belgeler > konu anlatımlı dersler > Türkçe dersi ile ilgili konu anlatımlar > kelime türleri, sözcük türleri ile ilgili konu anlatımlar

DE BAĞLACI, ÖZELLİKLERİ, CÜMLEYE KATTIĞI ANLAM (KELİME TÜRLERİ, KELİME ÇEŞİTLERİ) (TÜRKÇE DERSİ KONU ANLATIM)

 

* "de/da veya "-de/-da" yazımı çoğumuz için sıkıntı oluşturmaktadır. Ama dersimizi dikkatlice takip ederseniz ve kolay yolları uygularsanız artık bu konu sizin için sorun olmaktan çıkacak inşallah.

* Bu konuyu "BİTİŞİK YAZILAN -DE/DA VE AYRI YAZILAN DE/DA" olmak üzere ikiye ayırıyoruz.

 

BİTİŞİK YAZILAN -DE/-DA

 

* Kelimeye eklenince eklendiği kelimenin

-NEREDE BULUNDUĞUNU,

-KİMDE BULUNDUĞUNU,

-HANGİ ZAMANDA BULUNDUĞUNU söylüyorsa BİTİŞİK yazılır.

 

* BULUNMA anlamı verir.

 

Örnekler:

- Eğitim okulda gerçekleşir. ("NEREDE gerçekleşir veya NEREDE BULUNUR?" sorularına cevap verebildiği için -da BİTİŞİK yazılır.)

- Kitabımı Merve'de unuttum. ("KİMDE unuttum veya kitabım KİMDE BULUNUYOR?" sorularına cevap verebildiği için -de BİTİŞİK yazılır.)

- Saat dokuzda ders başlayacak. ("NE ZAMAN/HANGİ ZAMANDA başlayacak?" sorularına cevap verebildiği için -da BİTİŞİK yazılır.)

 

* Bitişik yazılan "-de/-da" EK'tir. Ek olduğu için kendisinden önceki kelime sert sessizle (f,s,t,k,ç,ş,h,p) biterse

-de => -te'ye

-da => -ta'ya döner.

Örnekler:

ağaç-da => ağaçta

sepet-de => sepette

 

AYRI YAZILAN DE/DA

 

* Cümlede kullanıldığı zaman cümleye:

DİĞERİ/DİĞERLERİ,

BAŞKASI/BAŞKALARI anlamı veriyorsa AYRI yazılır.

 

* Hangi kelimeden sonra kullanılırsa o kelime ile "DİĞERLERİNİ, BAŞKALARINI" BAĞLAR.

 

* Ayrı yazılan "de, da" bağladığı için BAĞLAÇ'tır.

 

Örnekler:

- Pazardan elma da almış. (Elma ile diğerlerini bağlamış. Yani BAŞKA ŞEYLER de almış. Bu yüzden AYRIDIR.)

- Toplantıya Serhat da katılacak. (Serhat ile diğerlerini bağlamış. Yani BAŞKA KİŞİLER katılacakmış. Bu yüzden AYRIDIR.)

- Bugün de dersler çok verimli geçti. (Bugünkü dersler ile diğerlerini bağlamış. Yani ÖNCEKİ GÜNKÜ DERSLER de çok verimliymiş.)

 

GELELİM KOLAY YOLLARA. Size 1 değil 2 tane kolay yol:

 

KOLAY YOL 1: (KAPATMA YÖNTEMİ)

 

* "-de/da"yı KAPATINCA cümle:

BOZULUYORSA => BİTİŞİK,

BOZULMUYORSA => AYRI yazılır.

Örnekler:

- Karşı (da) üç kişi bekliyor. ("da" yı kapatıp okuyunca cümlenin yapısı bozuluyor, cümle anlamsızlaşıyor. "Karşı üç kişi bekliyor.". Bu yüzden buradaki "da" BİTİŞİK YAZILIR.)

- Burayı (da) ziyaret edelim. ("da" yı kapatıp okuyunca cümlenin yapısı bozulmuyor, cümle anlamsızlaşmıyor. "Burayı ziyaret edelim. ". Bu yüzden buradaki "da" AYRI YAZILIR.)

- Seçim (de) oy kullanmamız gerekir. ("de" yi kapatıp okuyunca cümlenin yapısı bozuluyor, cümle anlamsızlaşıyor. "Seçim oy kullanmamız gerekir.". Bu yüzden buradaki "da" BİTİŞİK YAZILIR.)

- Kötülüğe engel olmak (da) iyilik sayılır. ("de" yi kapatıp okuyunca cümlenin yapısı bozulmuyor, cümle anlamsızlaşmıyor. "Kötülüğe engel olmak iyilik sayılır.". Bu yüzden buradaki "de" AYRI YAZILIR.)

 

KOLAY YOL 2: (MANTIĞINI KAVRA + OKUNUŞUNA DİKKAT ET!)

 

Mantığını Kavra:

BULUNMA ANLAMI VERİYORSA => BİTİŞİK

DİĞERLERİ ANLAMI VERİYORSA => AYRI yazılır. ANLAMINA BAK!

 

Okurken Hisset:

OKURKEN DURAKSAMADAN OKUYORSAK => BİTİŞİK

OKURKEN DURAKSAYARAK OKUYORSAK => AYRI yazılır. OKURKEN ANLAMAYA ÇALIŞIN!

 

Örnekler:

- Hatice (de) kalemim kalmış. (Mantık: Kimde kalmış? Cevap: HATİCE'DE. Cevap verebildiği için BİTİŞİK YAZILIR. Okunuş: HATİCE'DE diye okurken DURAKSAMADAN, VURGULAMADAN okuyoruz. Bu yüzden BİTİŞİK yazılır.)

- Hatice (de) bizimle gelecek. (Mantık: Kimde gelecek? Cevap: YOK. Cevap veremediği için ve DİĞERLERİ anlamı verdiği için AYRI YAZILIR. Okunuş: HATİCE DE diye okurken DURAKSAYARAK, VURGULAYARAK okuyoruz. Bu yüzden AYRI yazılır.)

- Bu cevaplar (da) yanlışlık var. (Mantık: Nerede yanlışlık var? Cevap: Bu cevaplarda. Cevap verebildiği için BİTİŞİK YAZILIR. Okunuş: CEVAPLARDA diye okurken DURAKSAMADAN, VURGULAMADAN okuyoruz. Bu yüzden BİTİŞİK yazılır.)

- Bu cevaplar (da) yanlış. (Mantık: Kimde gelecek? Cevap: YOK. Cevap veremediği için ve DİĞERLERİ anlamı verdiği için AYRI YAZILIR. Okunuş: CEVAPLAR DA diye okurken DURAKSAYARAK, VURGULAYARAK okuyoruz. Bu yüzden AYRI yazılır.)

- Salon (da) sizi bekliyorlar. (Mantık: Nerede bekliyorlar? Cevap: Salonda. Cevap verebildiği (bilgi yelpazesi com) için BİTİŞİK YAZILIR. Okunuş: SALONDA diye okurken DURAKSAMADAN, VURGULAMADAN okuyoruz. Bu yüzden BİTİŞİK yazılır.)

- Salon (da) evin bölümlerinden biridir. (Mantık: Nerede evin bölümlerinden biridir? Cevap: YOK. Cevap veremediği için ve DİĞERLERİ anlamı verdiği için AYRI YAZILIR. Okunuş: SALON DA diye okurken DURAKSAYARAK, VURGULAYARAK okuyoruz. Bu yüzden AYRI yazılır.)

 

SONUÇ: Sevgili öğrenciler, 1. kolay yolu tavsiye etmiyoruz. Çünkü zamanla kapatınca anlam bozuluyor muydu, bozulmuyor muydu diye çelişkiye düşersiniz. 2. kolay yolu tavsiye ediyoruz. Çünkü en güzeli işin mantığını kavramayabilmektir. Hatta yapabilirseniz okurken bitişik mi ayrı mı olduğunu fark edebilmenizdir.

 

KONUYU DAHA İYİ ANLAMAK

İSTERSENİZ AŞAĞIDAKİ

VİDEOMUZU İZLEYEBİLİRSİZİN

 

  

TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIMLAR
SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN<<<


TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORULAR
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<


TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<

Yorumlar


..
..

2. **Yorum**
->Yorumu: Mükemmel.Çok teşekkür ederim.Konuyu hemen anladım.
->Yazan: Anıl Deniz

->Yazan   : cansu
->Yorumu: çooooooooooook tesekkürler sayenizde türkçe dersinden bir +   aldim.

>>>YORUM YAZ<<<

Adınız:
Yorumunuz: