|
|
eğitim öğretim ile ilgili belgeler > konu anlatımlı dersler > Türkçe dersi ile ilgili konu anlatımlar > paragrafta anlam ile ilgili konu anlatımlar
GİRİŞ BÖLÜMÜ, GİRİŞ CÜMLESİ, ÖZELLİKLERİ (2) (PARAGRAFIN BÖLÜMLERİ) (TÜRKÇE DERSİ KONU ANLATIM)
Paragraftaki konuyu, bakış açısını belirten cümle ya da cümlelerdir.
Paragrafın ilk cümlesi genellikle açıklamaya, geliştirmeye, desteklemeye gerek duyar.
Genelde tek cümleden oluşan giriş bölümünde parçada anlatılacak konu verilir.Çoğu kez bir cümledir.
“Sanatçı, toplumun sorunlarına duyarlı olmalıdır.”
cümlesi giriş cümlesi olabilir.
Şekil ve anlam bakımından kendisinden önce başka bir cümlenin getirilemeyeceği nitelikte bir cümle olmalıdır.
Giriş bölümü cümlesinde, sanki giriş cümlesinden önce bir cümle varmış anlamını verebilecek olan "bu yüzden, bundan dolayı, kaldı ki, yine de, ama, fakat, oysa, çünkü, bunun için, ise..." gibi bağlayıcı ifadeler yer almaz.
Giriş cümlesi:
-Kısa ve ilgi çekici bir cümledir.
-Bağlayıcı öğelerle başlanmaz.
-Paragrafta ele alınacak konuyu tanıtır; yazarın konuya nasıl bir yaklaşım getireceğini sezdirir.
-Genelden özele (tümden gelim) yazılmış paragraflarda, (bilgi yelpazesi.net) paragrafın giriş cümlesi aynı zamanda paragrafın ana düşüncesidir.
-Tanımlama, açıklama, soru cümlesi biçiminde kurulabilir.
Giriş Cümlesi Örnekleri Paragrafın Giriş Cümlelerine Örnekler:
Aşağıdaki cümleler paragrafın giriş cümlesi, başlangıç cümlesi olabilirler.
-Herhangi bir halk şiiri antolojisini başından sonuna okumayı hiç denediniz mi?...
-Şiir, ne söylediğinden çok, nasıl söylendiği ile çekiciliğe ulaşır...
-Softalık, bir düşünce, bir bilgi kanseri diye anlatılabilir...
- Yazacaksanız adam gibi yazacaksınız.
-Sevmek anlamakla olur.
- Dertlerini, sevinçlerini, kaygılarını arkadaşlarıyla paylaşanlar eşsiz bir dost olur.
-Kendine ve muhataplarına saygılı olan insanlar, başkalarıyla olumlu, sağlam, güçlü ilişkiler kurabilirler.
- Nasrettin Hoca bundan yedi yy kadar önce Sivrihisar’da doğmuş, sonra ölümüne dek Akşehir’de yaşamıştır.
- Bir milletin milli bilince erişmesinde en büyük rolü kültür oynar.
-Toplu olarak yaşayan insanların çeşitli konularda birbirlerinin yardım ve ilgilerine ihtiyaçları vardır.
- Doğu ve Güneydoğu deyince,buraların fakirliğini,ekonomik geri kalmışlığını ileri sürenlerin aklına şaşırıyorum.
-Sene sonu bitirme sınavlarının tam ortasındaydık.
Örnek:
Aşağıdaki cümlelerden hiçbiri, bir parçanın giriş, yani ilk cümlesi olamaz. Çünkü bu cümlelerin hepsinde kendilerinden önce başka cümlelerin de olduğunun işaretlerini veren bağlayıcı ifadeler bulunmaktadır. Bu ifadelerin altı çizilmiştir.
"Demek ki bizden gizlediği bazı şeyler var."
"Ağaç sevgisi de bizim önemli değerlerimizden biridir.”
"Çünkü kitabın kıymetini okuyan bilir."
"Şimdi de ağaç üzerine bir şeyler söyleyelim."
“O eserin konusunu bildiğimiz halde yaparız bunu.”
“Hatta bununla yetinmeyip gençlerin fikirsel alanda tümden boş oldukları iddiası bile vardır.”
“Bu ilişki ve yardımların planlı ve düzenli olarak yürütülmesi, toplum bireylerine daha mutlu ve güvenli bir hayat sağlayacaktır.”
“Bense tam aksine, düz yazı ile anlatılamayan şeyleri şiirle anlatılabileceğine inanırım.”
“Bunu çok iyi bilen adam ayağa kalktı.”
PARAGRAFIN BÖLÜMLERİ, YAPISI ÖZET ANLATIM
Bir anlatım birimi olan paragrafın kendine özgü bir yapısı vardır. Bu yapı, aynı anlam etrafında toplanmış, biçimce de birbirine bağlanan cümlelerden meydana gelir. Demek ki paragrafın yapısını belirleyen temel öğe, cümleler ve bu cümlelerin belli bir plan içinde bir araya getirilmesidir. Ancak bu yapıda önemli olan, cümlelerin sayısından çok, aynı anlamı ifade etmesi, aynı düşünceyi işlemesidir.
İyi bir paragrafta her cümle kendinden önceki cümlenin devamı, kendinden sonraki cümlenin ise hazırlayıcıdır. Bu da cümleler arasındaki dil ve anlatım ilişkisini ortaya koymaktadır. Çünkü bu olmadan cümleler arasında ilgi oluşturulamaz. Her cümle, kendi içinde taşıdığı anlamı ve paragrafta yüklendiği anlam ve göreviyle paragraftaki düşünceyi belirgin bir şekilde ortaya koyar.
PARAGRAFIN BÖLÜMLERİ
Hikâye, deneme gibi yazıların giriş, gelişme, sonuç bölümleri olduğu gibi paragrafın da vardır.
|
|
A. PARAGRAFIN GİRİŞ BÖLÜMÜ:
Giriş cümlesi, paragrafın ilk cümlesidir. Giriş bölümü bir ya da birkaç cümleden meydana gelebilir. Bu bölümde paragrafta işlenecek konu belirtilir. Aynı zamanda paragrafa başlangıç ifade eden bu bölüm, bağımsız cümle özelliği gösterir. Kendisinden sonraki cümleler, hem dil hem de düşünce bakımından bu cümleyle ilgilidir.
Genel bir yargı özelliği taşıyan giriş bölümü genellikle bir cümleden oluşur. Giriş cümlelerinde bu cümleyi önceki cümleye bağlayan “bağlayıcı öğeler” bulunmaz. Bu bağlayıcı öğeler arasında “şöyle ki, halbuki, kısacası, ama, fakat, oysa, bundan dolayı, yine de, bu nedenle, ne var ki, bunun için…” sayılabilir.
Sonuç:
*Yazının genellikle bir cümleden oluşan ilk bölümüdür.
*Bu bölümde paragrafın konusu açıklanır ya da sezdirilir.
*Giriş kısa ve ilgi çekici olmalıdır.
*Giriş cümleleri “fakat,amam,çünkü,oysa, bu” gibi bağlayıcı cümlelerle başlamaz.
ÖRNEK:
“Bazı yazarlar, yazdıklarını anlayabilmek için okurların çaba harcamasını isterler.” cümlesi bir parçanın giriş cümlesi olabilir. Çünkü bu cümle bir düşüncenin devamı özelliği taşımamaktadır. Bir düşünceyi başlatan, bir konuya giriş yapan bir cümle özelliğini göstermektedir. Bu cümlede ele alınan düşünce devam ettirilebilir.
“Bence bu, kendini beğenmişliktir.” cümlesi ise giriş cümlesi özelliği taşımaz. Çünkü bu cümle, yukarıda verdiğimiz cümlenin devamı niteliğindedir. “Bence bu” ifadesi bağlayıcı sözdür. Bu cümleyi kendinden önceki cümleye bağlamakta, onun devamı özelliğini taşıdığını göstermektedir. Bu cümlede yazar, “yazdıklarını anlayabilmek için okurların çaba harcamalarını” isteyen yazarların bencil olduğunu belirtmiştir.
B. PARAGRAFIN GELİŞME BÖLÜMÜ:
Bu bölüm, bağımsız bir cümle özelliğinden çok, kendinden önceki düşüncenin devamı özelliğini taşımaktadır. Çünkü gelişme paragrafında girişte verilen duygu ya da düşünce daha anlaşılır hâle getirilir. Bu yapılırken anlatım tekniklerinden ve düşünceyi geliştirme yollarından da yararlanılır. Bu bölümü oluşturan cümleler, anlam, dil ve anlatım bakımından hem kendinden önceki hem de kendinden sonraki cümlelerle ilgilidir.
Sonuç:
*Giriş bölümünde verilen konunun her yönüyle açıklandığı bölümdür.
*Ana düşünceyi destekleyen yardımcı düşünceler bu bölümde yer alır.
*Bu bölümde “tanımlama, benzetme,karşılaştırma, tanık gösterme, örnekleme” gibi düşünceyi geliştirme yollarına başvurur.
*Gelişme bölümünde cümle başlarında bağlayıcı öğeler(ama,oysa,çünkü,o halde, mademki, ne var ki…) bulunabilir.
*Dil ve anlatım yönünden kendinden önceki ve sonraki cümlelere bağlıdır.
C. PARAGRAFIN SONUÇ BÖLÜMÜ:
Paragrafta anlatılan düşünce ile ilgili son sözün söylendiği bölümdür. Bu bölümde ana düşünce verilebilir ya (bilgi yelpazesi.net) da parçada işlenen düşünceler özetlenebilir. Özetlendiği ve bir sonuca gidildiği için de bu bölümde yer yer “öyleyse, sonuç olarak, kısacası, demek ki, yani, böylece…” gibi özet niteliği taşıyan bağlayıcı sözlere yer verilebilir.
Sonuç:
*Anlatılanların kesin bir sonuca bağlandığı yazının son bölümüdür.
*Sonuç, konunun ve anlatılanların bir özeti gibidir.
*Bu bölüm bir ya da birkaç kısa cümle ile anlatılır.
ÖRNEK:
(I)Sanat, toplumdaki sayısız iletişim yollarından biridir. (II)Sanat eseri konuşursa, konuşurken de bir dünya koyarsa ortaya, bunu hiç kuşkusuz birileri için yapar. Sanatta güzellik, sanatçının, gerçeğin örtüsünü kaldırarak düşsel bir dünyayı bir biçim aracılığıyla görünür hâle getirmesinden doğar. (III)Böylece sanat eseri de görünür kıldığı şeyin birilerince algılanmasıyla işlevini yerine getirmiş olur.
Bu paragraf, “Edebiyat sanatı, toplumdaki sayısız iletişim yollarından biridir.” cümlesi ile başlamıştır. Bu cümle paragrafın giriş cümlesidir. Bu cümle ile konuya giriş yapılmıştır. Burada edebiyatın bir iletişim yolu olduğundan söz edilmiştir.
II numaralı bölüm ise paragrafın gelişme bölümüdür. Burada giriş cümlesinde verilen konu açıklanmış, daha anlaşılır hâle getirilmiştir. Son cümle ise paragrafın sonuç bölümüdür. Yazar burada “böylece” ifadesiyle bir sonuca gitmiş, düşüncelerini özetlemiştir. Yazar, giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinden hareketle bu paragrafta “Sanat eserlerinin birilerine seslenmek için var olduğunu” anlatmıştır.
ÖRNEK:
Cimrilerin paraya düşkünlüğünde, temiz, katıksız bir sevginin niteliklerini görmüşümdür hep. Neden derseniz cimriler paranın yalnızca acısını çekerler, Moliere’in eserindeki Harpogan gibi sağlayacağı iyiliklere, mutluluklara boş verirler. Cimriler zengin olmak için değil paraya olan sevgilerini tatmin etmek için para biriktirir. Para kazanmayı amaç edinen kişi ile cimri arasındaki ayrım buradadır. Kısacası cimri kişilerde her zaman aracın gücü, amacın değerini aşmaktadır.
İlk cümleyle paragrafa giriş yapılmış, daha sonra bir örnekten de hareketle giriş cümlesinde verilen düşünce daha anlaşılır hâle getirilmiştir. Son cümlede ise paragrafta anlatılanlar özetlenmiş, bu sözlerle esas düşünce verilmiştir: “Kısacası cimri kişilerde her zaman aracın gücü, amacın değerini aşmaktadır.” Yazar, parçada “cimrilerin sadece biriktirmek için para biriktirdiği” düşüncesini anlatmıştır.
D. PARAGRAFIN BAŞLIĞI:
*Başlık, paragrafın adıdır, ilgi çekicidir.
*İnsanı düşünmeye , okumaya zorlar.
*Bir iki ya da üç sözcükten oluşur.
*Başlık paragrafın konusunu ve ana düşüncesini çağrıştırır.
SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN
>>>TIKLAYIN<<<
“TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORULAR”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ
>>>TIKLAYIN<<<
“TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ
>>>TIKLAYIN<<<
| |||||