|
|
eğitim öğretim ile ilgili belgeler > konu anlatımlı dersler > Türkçe dersi ile ilgili konu anlatımlar > noktalama işaretleri ile ilgili konu anlatımlar
PARANTEZ, AYRAÇ İŞARETİNİN ÖZELLİKLERİ, GÖREVLERİ, KULLANIMI (1) (TÜRKÇE DERSİ KONU ANLATIM)
( ( ) ): Ayraç işaretinin kullanıldığı yerler şunlardır:
-Cümle içinde bulunan, ancak cümle içinde görev almayan açıklamalar, ayraç içinde verilir:
Örnek:
Ad soylu sözcükler de (sıfat, zamir, zarf, edat, bağlaç, ünlem) yüklem görevi üstlenir.
-Cümle içinde bir sözcüğün eş anlamlısı ayraç içinde verilebilir:
Örnek:
Sesteş (eş sesli) sözcüklerde birden çok temel anlamlılık vardır.
-Bir kişiden söz ederken doğum ve ölüm tarihi ayraç içinde verilir:
Örnek:
Tevfik Fikret (1867 - 1915) Servet-i Fünun edebiyatının ünlü bir şairidir.
-Tiyatro yapıtlarında oyuncuların yapacağı (bilgi yelpazesi.net) hareketler ayraç içinde gösterilir:
Örnek:
Zülfikar (ellerini ovuşturarak): - Buyur ağam, beni emretmişsin!
-Maddelerin sıralanmasında alt bölümleri belirten sayı ve harflerden sonra kapama ayracı olarak kullanılır:
Örnek:
1) .... 2) ... 3) ....
A) .... B) .... C) ....
Sonuç Olarak:
1. Cümle içindeki açıklamalar parantez (ayraç) içinde gösterilir:
Örnekler:
Bu ekler (yapım ekleri) yeni anlamda sözcükler türetir.
2. Sözcüklerin eş anlamlıları parantezle verilir:
Örnekler:
Şiirin her satırına mısra (dize) denir.
3. Bir kişiye ait ek bilgiler parantezle verilir:
Örnekler:
Atatürk (1881-1938) büyük bir devlet adamıdır.
4. Yabancı sözcüklerin okunuşu parantez içinde verilir:
Örnekler:
Shakespeare (Şekspir) tiyatro eserleriyle tanınır.
5. Tiyatro eserlerinde oyuncuların yapması gereken davranışlar parantez içinde verilir:
Örnekler:
Doktor- (Düşünceli) Ne zamandır bu ağrı var?
Hasta- (Ürkek ve kaygılı) Birkaç haftadır.
YAY AYRAÇ (Parantez)
Noktalama işaretleri kapsamı içerisinde olan yay ayraç, genel olarak “parantez” olarak kullanılmakta ve bilinmektedir. “Parantez”, kelimesi Fransızca kökenli bir kelimedir. Türkçe karşılığı “Yaya Ayraç”tır. Farklı kullanım alanları bulunmaktadır. Noktalama işaretleri yazının jest ve mimikleridir. Günlük hayatta, anlatmak istediklerimizi çeşitli yüz, el, kol hareketleriyle anlatırız. Bu söylemimizin ne anlama geldiğinin anlaşılması açısında oldukça önemlidir. Ciddi mi söylüyoruz yoksa şaka mı yapıyoruz, bunu jest ve mimiklerimiz vasıtasıyla karşımızdakilere aktarırız. Yazıları okurken yazarın hangi anlamı kastettiğini anlamamızın en iyi yolu noktalama işaretleridir. Noktalama işaretleri bu yönüyle yazılarda hayatî önem taşımaktadır. Kullanım alanlarını belirttiğimiz yay ayraç ile ilgili çıkmış ya da çıkabilecek olan soruları görmemizde de fayda olacaktır.
Örnekler:
·
Yay ayraç aşağıdakilerin hangisinde farklı bir görevde kullanılmıştır?
A) Öğretmen fıkra (köşe yazısı) konusunda bir yazı yazmamızı istedi.
B) Şiirdeki teşbih (benzetme) olan sözlerin altını çizdik.
C) Fabllarda teşhis (kişileştirme) söz sanatına başvurulur.
D) Montaigne (Monteyn) denemelerinde birçok sosyal konudan söz etmiş.
CEVAP: A, B ve C şıklarında kelimelerin diğer anlamlarını belirtmek için yay ayraç kullanılmıştır. D şıkkında ise yabancı olan bir kelimenin okunuşunu belirtmek için yay ayraç kullanılmıştır.
Yukarıdaki soru TYT sınavında çıkmış sorulardan biri. Yay ayraç ile gösterilen yerlere hangi noktalama işaretleri gelmeli, birlikte inceleyelim.
·
İlk kullanılan yay ayraçtan önce belli ki bir söz söylenecek, bir açıklama yapılacak. Bu yüzden iki nokta konulmalıdır.
·
İkinci yay ayraçta iki cümle var ve ikincinin sonunda soru işareti var. Diğer cümlenin arasına virgül konulmalıdır.
·
Üçüncü yay ayraç olan yere nokta konulmalıdır. Tamamlanan, biten bir cümle var çünkü.
·
Dördüncü yerde, tamamlanmayan bir cümle mevcut. Böyle durumlarda üç nokta kullanılır. Cümlenin yargısı yok çünkü.
·
Son bölümde de virgül getirilmelidir.
=> Ayraç İşareti TIKLAYIN
=> Denden İşareti TIKLAYIN
=> İki Nokta İşareti TIKLAYIN
=> Kesme İşareti TIKLAYIN
=> Kısa Çizgi İşareti TIKLAYIN
=> Konuşma Çizgi İşareti TIKLAYIN
=> Köşeli Parantez İşareti TIKLAYIN
=> Nokta İşareti TIKLAYIN
=> Noktalı Virgül İşareti TIKLAYIN
=> Parantez İşareti TIKLAYIN
=> Sıra Nokta İşareti TIKLAYIN
=> Soru İşareti TIKLAYIN
=> Tırnak İşareti TIKLAYIN
=> Tek Tırnak İşareti TIKLAYIN
=> Uzun Çizgi İşareti TIKLAYIN
=> Üç Nokta İşareti TIKLAYIN
=> Ünlem İşareti TIKLAYIN
=> Virgül İşareti TIKLAYIN
|
|
SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN
>>>TIKLAYIN<<<
“TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORULAR”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ
>>>TIKLAYIN<<<
“TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ
>>>TIKLAYIN<<<
| |||||