|
|
eğitim öğretim ile ilgili belgeler > konu anlatımlı dersler > Türkçe dersi ile ilgili konu anlatımlar > noktalama işaretleri ile ilgili konu anlatımlar
PARANTEZ, AYRAÇ İŞARETİNİN ÖZELLİKLERİ, GÖREVLERİ, KULLANIMI (2) (TÜRKÇE DERSİ KONU ANLATIM)
Cümle kuruluşla ilgili olmayıp, cümlenin ya da içindeki sözcüğün anlamını açıklayıcı özellikteki arasözler, sözcükler parantez içinde gösterilir:
Örnek:
Vatanı, (güzellik yönündün) cennete benzetmiştir.
Bu durumu Çardaklı (Çankırı) her haliyle yansıtıyor.
-Cümle içinde bir sözcüğün eş anlamlısı ayraç içinde verilebilir:
Örnek:
Sesteş (eş sesli) sözcüklerde birden çok temel anlamlılık vardır.
-Bir kişiden söz ederken doğum (bilgi yelpazesi.net) ve ölüm tarihi ayraç içinde verilir:
Örnek:
Tevfik Fikret (1867 - 1915) Servet-i Fünun edebiyatının ünlü bir şairidir.
-Tiyatro yapıtlarında oyuncuların yapacağı hareketler ayraç içinde gösterilir:
Örnek:
Zülfikar (ellerini ovuşturarak): - Buyur ağam, beni emretmişsin!
-Maddelerin sıralanmasında alt bölümleri belirten sayı ve harflerden sonra kapama ayracı olarak kullanılır:
Örnek:
1) .... 2) ... 3) ....
A) .... B) .... C) ....
Sonuç Olarak:
1. Cümle içindeki açıklamalar parantez (ayraç) içinde gösterilir:
Örnekler:
Bu ekler (yapım ekleri) yeni anlamda sözcükler türetir.
2. Sözcüklerin eş anlamlıları parantezle verilir:
Örnekler:
Şiirin her satırına mısra (dize) denir.
3. Bir kişiye ait ek bilgiler parantezle verilir:
Örnekler:
Atatürk (1881-1938) büyük bir devlet adamıdır.
4. Yabancı sözcüklerin okunuşu parantez içinde verilir:
Örnekler:
Shakespeare (Şekspir) tiyatro eserleriyle tanınır.
5. Tiyatro eserlerinde oyuncuların yapması gereken davranışlar parantez içinde verilir:
Örnekler:
Doktor- (Düşünceli) Ne zamandır bu ağrı var?
Hasta- (Ürkek ve kaygılı) Birkaç haftadır.
Yay Ayraç Kullanım Yerleri
· Cümlede anlamı tamamlayan ve cümlenin dışında kalan ek bilgiler için kullanılır.
Örnek: Ünlü şair Abdülhak Hamit Tarhan şiirde kentten kıra kaçış teminin (Fransız romantiklerinin etkisiyle kazanılmış bir duyarlılıktır.) öncülerindendir.
· Özel yahut cins (tür) isme ait ek, ayraçtan önce yazılır.
Örnek: Tarık Buğra’nın (1918- 1994) “Osmancık” adlı romanı beyaz perdeye uyarlanmıştır.
· Tiyatro eserlerinde konuşanın hareketlerini ve durumunu açıklamak için kullanılır.
Örnek: Özlem: Öyle mi? Çok mu görmüşler mutluluğumu? (Boynunu büker ve gözyaşlarını siler.)
Mehmet: Hani ağlamayacaktın, söz vermiştin?
· Alıntıların aktarıldığı eseri, yazarı yahut künye bilgilerini göstermek amacıyla kullanılır.
Örnek: Bir ya da birkaç kişinin başından geçen olayları anlatan türlere, anlatmaya bağlı türler denir. (Çobanoğlu, 2009:134)
· Alıntı yapılan bölümlerde alınmayan sözcük veya bölümlerin yerine konulan üç nokta, yay ayraç içene alınabilir.
Örnek: (…) Destanlarda efsanevi kişilerin dışında cadı, dev, uçan at gibi olağanüstü karakterler de kişi olarak yer alır.
· Konuşmaya alay ya da kinaye katarken el-kol hareketlerimizi devreye sokarız. Ancak yazıda bunu anlatmanın yolu yay ayraç içerisinde kullanılan ünlem işaretidir.
Örnek: Soruları harika (!) çözmüş.
· Şüpheyle yaklaşılan, emin olunmayan durumları belirtmek için yay ayraç kullanılır.
Örnek: 1496 (?) yılında doğan Fuzuli’nin en çok tanınan eseri “Leyla ile Mecnun” mesnevisidir.
· Bir yazının maddelerini gösteren sayı ve harflerden sonra kapama ayracı kullanılır.
Örnek: I), 1), A), a), II), B), b) gibi...
=> Ayraç İşareti TIKLAYIN
=> Denden İşareti TIKLAYIN
=> İki Nokta İşareti TIKLAYIN
=> Kesme İşareti TIKLAYIN
=> Kısa Çizgi İşareti TIKLAYIN
=> Konuşma Çizgi İşareti TIKLAYIN
=> Köşeli Parantez İşareti TIKLAYIN
=> Nokta İşareti TIKLAYIN
=> Noktalı Virgül İşareti TIKLAYIN
=> Parantez İşareti TIKLAYIN
=> Sıra Nokta İşareti TIKLAYIN
=> Soru İşareti TIKLAYIN
=> Tırnak İşareti TIKLAYIN
=> Tek Tırnak İşareti TIKLAYIN
=> Uzun Çizgi İşareti TIKLAYIN
=> Üç Nokta İşareti TIKLAYIN
=> Ünlem İşareti TIKLAYIN
=> Virgül İşareti TIKLAYIN
|
|
>>>TIKLAYIN<<<
“TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORULAR”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ
>>>TIKLAYIN<<<
“TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ
>>>TIKLAYIN<<<
| |||||