Eğitim Öğretim İle İlgili Belgeler > Konu Anlatımlı Dersler > Sosyal Bilgiler Konu Anlatımı

OLAYLARIN ÇOK BOYUTLULUĞU NEDİR TANIMI ÖRNEK ÖZELLİKLERİ (SOSYAL KONU ANLATIM)

 

Tanık olduğumuz olayların birden çok nedeni ve sonucunun olmasına olayların çok boyutluluğu denir.

Bir olayın birden fazla nedeni veya birden fazla sonucu olabilir. Buna olayın çok boyutluluğu denir.Bu yüzden olayları çok boyutlu değerlendirmemiz gerekir.

Yaşadığımız olayın birden fazla nedeni ve sonucu olabilir. Çevremizde meydana gelen bir olay, yaşamın birçok alanını içine alan etkilerde bulunabilmektedir. Bu duruma OLAYIN ÇOK BOYUTLULUĞU denilmektedir.

Dünya’da ve çevremizde meydana gelen hiçbir olay tek boyutlu, tek yönlü değildir. Hem Dünya’da hem de çevremizde meydana gelen her olay yaşamın birçok alanını etkiler.

Yaşadığımız olayın sadece kendimizi ilgilendirdiğini düşünmekte doğru değildir. Birçok olay bizimle birlikte annemizi, babamızı, kardeşlerimizi, akrabalarımızı ve arkadaşlarımızı da etkilemektedir.

Örneğin: ülkemizde 1999 yılında meydana gelen Marmara depreminde yüzlerce bina yıkılmış ve hasar görmüştür. Bu durumun görünürdeki sebebi deprem olsa da binaların zemini sağlam olmaması, binalarda kullanılan malzemelerin kalitesiz ve eksik olması, binaların yıkılmasında ve hasar görmesinde etkili olmuştur.

Depremin görünürdeki sonucu ölen insanlar ve yıkılan binalardır. Fakat bunun yanı sıra bu olayın çok boyutluluğu (bilgi yelpazesi. com) ülke ekonomisinin zarar görmesi, ulaşımın aksaması, insanların psikolojik sorunlar yaşamasıdır. Ve bu çok boyutluluk daha da arttırılabilir.

Örneğin: Hastalandığımızda sadece kendimiz değil yakın çevremiz de bu durumdan bir şekilde etkilenir. Yani her olay ETKİLEME- ETKİLENME Özelliğini taşır

 

Örnek:Trafik kazaları

 

Nedenleri:

Aşırı hız yapılması

Alkollü araç kullanılması

Yolların bozuk olması

Hatalı sollama yapılması

Uykulu araç kullanılması

Dikkatsiz bir şekilde araç kullanılması

Aracın teknik bakımının yapılmamış olması

Hava şartlarından dolayı görüş mesafesinin sınırlı olması

 

Sonuçları:

Can kaybı

Yaralanma

Sakatlanma ve yaralanma

Araçta maddi hasar meydana gelmesi

Psikolojik olarak olumsuz etkilenme

 

 

OLAY NEDİR OLGU OLAYLARIN ÇOK BOYUTLULUĞU GÖRÜŞ GENELLEME NEDİR (ÖZET ANLATIM)

 

=> Olay Nedir:

Kısa bir sürede olup biten durumlara olay denir. (İstanbul'un fethi, yağmurun yağması, çocuğu doğması...)

Meydana gelen ya da ortaya çıkan hâl, iş veya duruma biz olay deriz.

Her gün çevremizde birçok olay yaşanmaktadır. Olayın nedeni, kimler arasında yaşandığı ve sonucu hakkında bilgi sahibi olmaya çalışırız. Örneğin, yakınımızda bir Trafik Kazası meydana geldiğinde,

-Kazanın Nasıl Olduğunu,

-Kazada Ortaya Çıkan Durumu,

-Kazada Yaralanan veya Ölüm Durumunu ve buna benzer birçok soruyu merak ederiz.

Toplumdaki her birey yaşanan olaylardan farklı biçimlerde etkilenebilir. Çünkü insanlar farklı duygu, düşünce ve kişilik özelliklerine sahiplerdir.

 

Olay Örnekleri:

İstanbul'un ele geçirildi.

Yağmur yağdı.

Çocuk doğdu.

Peygamberimiz (sav) 571’de doğdu.

 

=> Olgu Nedir:

Zaman içinde uzun bir sürede meydana gelen olaya olgu denir. (Fetih hareketi, nüfus artışı, Anadolu'nun Türkleşmesi, insanın büyümesi...)

Olgu Örnekleri:

İstanbul'u ele geçirmek için gece gündüz hazırlıklar yapılıyor.

Yağmur yağdıkça etraf yeşillenir.

Çocuk annesinin karnında günden güne gelişiyor.

 

Örnek:

1071 yılında Büyük Selçuklu Hükümdarı Alparslan ile Bizans İmparatoru Romen Diyojen arasında geçen Malazgirt Savaşı bir olaydır. Bu savaşta Bizans İmparatorluğu yenilmiş Büyük Selçuklu Devleti galip gelerek Anadolu’nun kapıları Türklere açılmıştır. Bundan sonraki süreçte Anadolu’nun Türkleşmesi ise zaman alan, bir anda olup bitmeyen bir durum olduğu için bir olgudur.

Anlaşıldığı üzere olay hemen olup biten bir durum iken olgu devam eden, bir zamana yayılan, zaman içinde gerçekleşen durumdur. Düşünün ki bir günde 1 ayda 1 yılda Anadolu’nu Türkleşemezdi. Ancak Malazgirt Savaşı çoktan olup bitmişti.

 

Olay ve Olgu Arasındaki Farklar

- Hayat içerisinde tek tek meydana gelen değişmelere olay denir.

- Olgu ise, aynı türdeki olayları bir bütün olarak anlatmak için kullanılan bir kavramdır.

- Olgu, olaya göre daha soyut ve geneldir. Belli bir yer ve zaman söz konusu değildir.

- Olayı olgudan ayıran diğer önemli bir özellik ise olayın başlangıç ve bitiş tarihinin belli olmasıdır.

- Olaylar belli bir süre içerisinde meydana gelir; Anadolu’nun fethi, Kurtuluş Savaşı, Lozan Barış Antlaşması tarihi bir olaya örnek (bilgi yelpazesi.net) olarak gösterilebilir.

- Olgu genellik ve süreklilik gösterir, Anadolu’nun Türkleşmesi, Türkiye’nin çağdaşlaşması tarihi olguya örneklerdir.

- O halde kısa sürede OLUP BİTEN işler olay, uzun bir zaman diliminde OLUŞAN durumlar ise OLGU'dur.

 

=> Olayların Çok Boyutluluğu Nedir:

Bir olayın birden fazla nedeni veya birden fazla sonucu olabilir.Buna olayın çok boyutluluğu denir.Bu yüzden olayları çok boyutlu değerlendirmemiz gerekir.

Yaşadığımız olayın birden fazla nedeni ve sonucu olabilir. Çevremizde meydana gelen bir olay, yaşamın birçok alanını içine alan etkilerde bulunabilmektedir. Bu duruma OLAYIN ÇOK BOYUTLULUĞU denilmektedir.

Dünya’da ve çevremizde meydana gelen hiçbir olay tek boyutlu, tek yönlü değildir. Hem Dünya’da hem de çevremizde meydana gelen her olay yaşamın birçok alanını etkiler.

Yaşadığımız olayın sadece kendimizi ilgilendirdiğini düşünmekte doğru değildir. Birçok olay bizimle birlikte annemizi, babamızı, kardeşlerimizi, akrabalarımızı ve arkadaşlarımızı da etkilemektedir.

Örneğin: Hastalandığımızda sadece kendimiz değil yakın çevremiz de bu durumdan bir şekilde etkilenir. Yani her olay ETKİLEME- ETKİLENME Özelliğini taşır

 

Örnek:Trafik kazaları

 

Nedenleri:

Aşırı hız yapılması

Alkollü araç kullanılması

Yolların bozuk olması

Hatalı sollama yapılması

Uykulu araç kullanılması

Dikkatsiz bir şekilde araç kullanılması

Aracın teknik bakımının yapılmamış olması

Hava şartlarından dolayı görüş mesafesinin sınırlı olması

 

Sonuçları:

Can kaybı

Yaralanma

Sakatlanma ve yaralanma

Araçta maddi hasar meydana gelmesi

Psikolojik olarak olumsuz etkilenme

 

=> Görüş Nedir:

Kişiden kişiye değişen, insanların kendi düşüncelerini yansıtan bilgidir. Olaylar ile ilgili yapılan yorumlar, ulaşılan yargılara görüş denir.

Kişiden kişiye değişen ve insanların kendi düşüncelerini yansıtan bilgidir.

Görüşün Özellikleri:

- Öznel yargılardır.

- Doğruluğu veya yanlışlığı kanıtlanamaz, ispat edilemez.

- Kişiden kişiye değişkenlik gösterir.

- Genellikle bence , bizce, bana göre, bize göre gibi sözler kullanılır.

- Doğruluğu ölçülemez.

 

Görüş Örnekleri:

İstanbul'un ele geçirilmesi bana göre çok önemli bir olaydır.

Yağmurun bu kadar çok yağması bizce ürünlere zarar verdi.

Çocuğun doğumu hepimizi mutlu etti.

En güzel renk mavidir.

En zor ders matematiktir.

Peygamberimizin (sav) 571’de doğması inanları sevince boğdu.

En çalışkan insanlar,Japonlar ‘dır.

Türkiye’nin Başkenti olan Ankara, en güzel şehirdir.

Sarı, herkesin en sevdiği renktir.

Kastamonu, çok şirin bir kenttir.

 

Olay ve Görüş Arasındaki Farklar

- Hayat içerisinde tek tek meydana gelen değişmelere olay denir.

- Görüş ise, olaylar ile ilgili yorum yapmak demektir.

- Olay nesnel, (bilgi yelpazesi. com) görüş özneldir.

- Olaylar kişiden kişiye değişmez, fakat görüşler kişiden kişiye değişir.

 

Sonuç Olarak:

Belirli bir zaman dilimi içinde olup biten ve kendisi ile ilgili bir yorum yapılmayan, öznel cümleler kurulmayan duruma olay; kendisi ile ilgili yorum yapılan, kişisel düşünceler söylenen, öznel ifadelere yer verilen cümlelere görüş denir.

 

 => Genelleme Nedir:

Belirli bir küme ya da sınıfın sınırlı bir parçasından edinilen yaşantılara dayanarak tümü üzerinde ileri sürülen yargıya genelleme denir.

Birbirine benzeyen varlıkları, sonuçları ortak özellikleriyle söylemektir.

Olgu ve kavramlardan daha kapsamlı bilgiler elde etmektir. Olgu’ya bağlı kalmakla şartı ilke daha geniş yorumlar ortaya koyabilmektir.

Birbirine benzeyen varlıkları ortak özellikleriyle düşünmektir. Örneğin, köpek kavramı sayesinde her gördüğümüz köpeği tek tek incelemeden (tüyleri olduğuna, havladığını, et yediğini, sadık olduğunu) diğer köpeklerle aynı ortak özelliklere sahip olduğunu biliriz

Birbiriyle ilişkili olgulardan yola çıkarak genellemelere ulaşılabilir.

 

Örnek:

Her biri olgu olan;

- Su içinde bulunduğu kabın şeklini alır.

- Zeytinyağı içinde bulunduğu kabın şeklini alır

- Süt içinde bulunduğu kabın şeklini alır.

Bu cümlelerden şöyle bir genellemeye ulaşabiliriz: Bütün sıvılar içinde bulundukları kabın şeklini alırlar.

Böylece değişik maddelerde ayrı ayrı gözlenen bir özellik daha büyük bir gruba genellenmiş olur.

“SOSYAL BİLGİLER KONU ANLATIMI”
SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN<<<

“KONU ANLATIMLI DERSLER” SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN<<<

“EĞİTİM ÖĞRETİM İLE İLGİLİ BELGELER, BİLGİLER”
SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN<<<