|
|
eğitim öğretim ile ilgili belgeler > konu anlatımlı dersler > tarih dersi ile ilgili konu anlatımlar > tc inkılap tarihi ve Atatürkçülük dersi ile ilgili konu anlatımlar
BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NIN BAŞLAMASI, GELİŞMESİ, GELİŞMELER (İNKILAP TARİHİ KONU ANLATIM)
Osmanlı Devletinin I.Dünya Savaşına Girmesinin Nedenleri
Balkan ve Trablusgarp savaşlarında kaybedilen toprakları geri alma düşüncesi
Alman hayranlığı ve Almanya'nın savaşı kesin kazanacağına inanılması
İngiltere,Fransa ve Rusya'nın sömürgelerinde yaşayan Müslüman ülkeleri bağımsızlığına kavuşturma isteği
İngiltere,Fransa ve Rusya'nın Osmanlı Devletine karşı düşmanca tavır takınmaları
Goben(Yavuz),Breslav(Midilli) zırhlı gemilerinin Rus limanlarını topa tutması.
Almanya'nın Osmanlı Devletini Kendi Yanında Savaşa Sokmak İstemesinin Nedenleri
Savaşı daha geniş alanlara yaymak
Osmanlı Devletinin Jeopolitik konumundan (Dünya üzerindeki yeri) yararlanmak istemesi
Osmanlı halifesinin dini gücünden faydalanmak ve İtilaf Devletlerinin sömürgeleri olan Müslüman ülkeleri ayaklandırarak,sömürgeleri içten çökertmek
Sömürgelere giden yolları kontrol altında tutmak istemesi
Savaşın gerçek nedeni, İngiltere'nin başını çektiği bir gruplaşma karşısında Almanya'nın meydana getirdiği gerilimdir.
Avusturya - Macaristan imparatorluğu veliahdı,1914 yılının Haziran ayının sonlarında Bosna - Hersek'in merkezi Saraybosna’yı ziyaret etti. Ziyaret sırasında veliaht Sırp milliyetçilerden bir grup tarafından öldürüldü. Avusturya-Macaristan imparatorluğu katillerin Sırbistan'a sığındığını ve orada korunduğunu ileri sürerek Sırbistan'a savaş açtı.
Bu kıvılcım kısa sürede etrafı tutuşturdu. Rusya, Sırbistan'ın yanında yer aldı. Fransa'da Rusya'yı destekledi. Bu gelişme üzerine Avusturya -Macaristan imparatorluğu müttefiki Almanya, Rusya ve Fransa'ya savaş açtı.
Bir süre sonra da daha önceki antlaşmalar gereği İngiltere'de Fransa ve Rusya'nın yanında yer aldı. Avrupalı devletlerin birbirleriyle savaşmasını fırsat bilen (bilgi yelpazesi.com) ve yayılmacı bir politika izleyen Japonlar, Almanların sömürgelerine saldırdı. Böylece savaş sömürgelere de sıçramış ve daha geniş alana yayılmış oldu.
Başlangıçta bir Avrupa savaşı görünümünde olan savaş yeni devletlerin katılımı ve savaşın sömürgelere sıçraması ile bir Dünya savaşına dönüştü.
1.DÜNYA SAVAŞINI BİTİREN ANLAŞMALAR
28 Haziran 1919 Versay Almanlar
10 Eylül 1919 Sen Cermen Avusturya
27 Kasım 1919 Nöyyi Bulgaristan
4 Haziran 1920 Triyanon Macar krallığı
10 Ağustos 1920 Sevr Osmanlı (Türk Halkı Sevr barışını kabul etmemiştir.)
30 Ekim 1918 MONDROS ATEŞKES ANLAŞMASI: Ahmet İzzet Paşa Hükümeti, Bahriye Nazırı Rauf Beyin başkanlığındaki Osmanlı kurulu ile İngiliz Amiral Karltop Limni adasının Mondros limanında imzalamışlardır.
Önemi : Bu Anlaşma ile Osmanlı fiilen sona ermiştir. Mondros Ateşkes anlaşması, kayıtsız şartsız teslim belgesidir.
Mondros Md.7: İtilaf devletlerine istedikleri yeri işgal etme hakkı tanımaktadır.
Mondros Md.24: İtilaf devletlerine Vilayet-i Site (Erzurum, Van, Sivas, Bitlis, Diyarbakır, Harput) illerinde Bağımsız Ermenistan ve kürdistan kurulacaktır. [Wilson prensipleri ile paralel: Amerika’nın 1.Dünya savaşına katılırken başkan wilsonun yayımladığı Wilson ilkeleri: Yenenler yenilenlerden tazminat almayacak ...Doğu illerinde referandum sonuçlarına göre Ermenistan ve kürdistan devletleri kurulacak]
30 Ekim 1918 MONDROS ANLAŞMASININ UYGULANMASI: İtilaf devletleri Anlaşmanın 7.maddesine dayanarak;
İngilizler: Musul, Antep, Urfa, Maraş, Batum ve Kars’ı işgal etmişler; Samsun ve Merzifon’a asker çıkarmışlardır.
Fransızlar: Dörtyol, Mersin ve Adana yöreleri ile Afyon’u işgal etmişlerdir.
İtalyanlar: Antalya, bodrum, Kuşadası, Marmaris ve Konya çevresine asker çıkarmışlardır.
Not: İtalyanlar 1.dünya savaşına ittifak devletlerinin yanında başlamışlar daha sonra dönerek itilaf devletlerine katılmışlardır.
13 Kasım 1918 İtilaf devletleri İstanbul’u fiilen işgal etmişlerdir.
21 Aralık 1918 tarihinde 6.Mehmet (Vahdettin) Meclis-i Mebusanı Fesh etmiştir. İkinci Meşrutiyetin sonu.
18 Ocak 1919 Paris Barış Konferansı: İngilizlerin, Osmanlı imparatorluğu paylaşımına Yunanlıları ortak ettiği konferanstır. Güçlü, İtalya yerine daha zayıf olan Yunanistan tercih edilmiştir.
16 Mart 1920 İtilaf devletleri İstanbul’u resmen işgal etmişlerdir.
BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NIN NEDENLERİ
(1914 -1918)
Sömürge rekabeti :Birliğini geç tamamlayan İtalya(1870) ve Almanya'nın(1871) sömürge yarışında İngiltere'ye ve Fransa'ya rakip olmaları bu devletler arasında düşmanlığa neden olmuştur.
Almanya-Fransa Çekişmesi: Kömür yataklarının bulunduğu Alsas-Loren bölgesi iki ülkeyi düşman etmiştir.
Balkanlardaki Çekişme: Rusya ile Avusturya-Macaristan arasında Balkanlarda çekişme vardı.Rusya Avusturya-Macaristan'ın içindeki ortadoks ve slav ırkları kendi hakimiyetine almak istemesi düşmanlığı artırdı.
Blokların Kurulması: Yukarıda sayılan sayılan nedenlerle bazı devletler birbirlerine yaklaşmışlardır.Almanya,Avusturya-Mac.,
İngiltere, 19. yüzyılda çok büyük bir sömürge imparatorluğu kurmuştu. Amacı bu sömürgeleri elinde tutmaktı.
Almanya, 1871 'de siyasi birliğini sağladı. Sanayisini hızla geliştirdi. Gelişen sanayisine ham madde ve pazar bulabilmek için, İngiltere'nin sömürgelerine göz dikti.
Almanya yine bu dönemde Osmanlı Devleti ile de iyi ilişkiler kurmaya çalışıyordu. Osmanlı Devleti'ni iyi bir pazar ve ucuz bir ham madde kaynağı olarak görüyordu. Ayrıca Osmanlı Devleti'ni kullanarak İngiltere'nin Uzak Doğu'ya giden yollarını ele geçirmek istiyordu. Almanya ile İngiltere arasında siyasi ve ekonomik yarış başladı.
Fransa, 1871 yılında Almanya'ya yenilmişti. Ayrıca zengin kömür yatakları ve sanayi bölgesi olan Alsas-Loren'i Almanya'ya kaptırmıştı. Fransa bu yenilginin öcünü ve Alsas-Loren'i geri almak istiyordu. Bu durum Fransızları yine bir Alman düşmanı olan İngiltere'ye yaklaştırdı.
|
|
İtalya, siyasi birliğini (1870) kurmasından itibaren sanayisini geliştirmeye başladı. Bu amaçla ürünlerini pazarlayabilmek ve ham madde bulabilmek için diğer büyük Avrupalı devletler gibi sömürgeciliğe girişti. Bu durum İtalya'yı İngiltere ve Fransa'yla karşı karşıya getirdi.
Rusya, Slav ırkından olan milletleri bir bayrak altında toplamaya çalışıyordu. Emellerine ulaşabilmek için de Avusturya-Macaristan imparatorluğu'nun (bilgi yelpazesi.com) oluşturduğu engelleri ortadan kaldırmak istiyordu. Rusya'nın bu amacı onu Avusturya ile karşı karşıya getirdi.
Balkanlarda, Rus çıkarlarını koruyan Sırbistan, Avusturya-Macaristan imparatorluğu'ndaki soydaşlarının bulunduğu toprakları kendi ülkesine katmak istiyordu.
Avusturya'nın, Slav kökenli birçok vatandaşı vardı. Avusturya Slavların kışkırtılması ve desteklenmesine karşı çıkıyordu. Bu durum Avusturya'yı Almanya'ya yaklaştırırken, Rusya'yı da Almanların rakibi İngiltere ve Fransa'ya yaklaştırdı.
Avrupa devletleri arasındaki bütün bu ekonomik siyası, kültürel, etnik vb. çatışmalar devletler arası bloklaşmalara neden oldu.
BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NIN SONUÇLARI, WİLSON İLKELERİ
1914 yılında Avrupa'da başlayan savaş Amerika Birleşik Devletleri'nin İtilaf Devletleri safında savaşa girişiyle sona erdi.
Amerika Birleşik Devletleri savaşın sonucunu belirledi.
Dünya barışını korumak, devletler arası sorunları barışçı yollarla çözümlemek amacıyla Milletler Cemiyeti kuruldu.
NOT: Bu cemiyet, Dünya barışını korumaktan daha çok büyük devletlerin çıkarlarını korumaya çalıştığından barışı devam ettiremedi. II.Dünya Savaşı çıktı.
İtilaf Devletleri Osmanlı Devleti ile de Sevr Antlaşması’nı imzaladı. Bu antlaşma Türk milletini ortadan kaldırarak yok sayan bir antlaşma idi. Bu antlaşma ile, bütün ülke yenenler tarafından paylaşılıyor, Türk halkı her türlü bağımsızlığını yitiriyordu. Türk halkı (bilgi yelpazesi.com) bu antlaşmaya büyük tepki gösterdi.Halkımız Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde “Kurtuluş Savaşı'nı” gerçekleştirerek bize zorla kabul ettirilmek istenen Sevr Antlaşması'nı reddetti.
Wilson İlkeleri:
Amerika Başkanı Wilson 1.Dünya Savaşı'na girerken bir bildiri yayınlayarak savaş sonunda yapılacak barışın esaslarını açıklamıştır. Ancak barış antlaşmaları imzalanırken bu ilkelere uyulmamıştır.
Wilson İlkeleri'nin Osmanlı Devleti'ni ilgilendiren maddeleri şunlardı (8 Ocak 1918):
* Yenen devletler, yenilen devletlerden toprak ve savaş tazminatı almayacak.
* Türklerin çoğunlukta olduğu bölgelerde kesin olarak Türk egemenliği tanınacak.
* Boğazlar bütün devletlere açık olacak.
1. Dünya Savaşı’nın Genel Sonuçları:
- Osmanlı İmp. ,Rus Çarlığı, Avusturya-Macaristan İmp ve Alman İmp. yıkılarak yerlerine milli devletler kuruldu.
- Litvanya, Çekoslovakya, Polonya, Yugoslavya, Macaristan ve Avusturya bağımsız birer devlet olarak ortaya çıktı.
- Cemiyet-i Akvam(Milletler Cemiyeti) kuruldu.
- Yenilen devletlerde rejim değişiklikleri meydana gelmiştir.
- I.Dünya Savaşından en karlı İngiltere ve Fransa çıkmıştır.
- I.Dünya Savaşı’nın sonunda yenilen devletlere imzalatılan ağır antlaşmalar , II.Dünya Savaşı’nın çıkmasına neden olmuştur.
|
|
>>>TIKLAYIN<<<
“TC İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORU BANKASI ”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ
>>>TIKLAYIN<<<
“TC İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI ”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ
>>>TIKLAYIN<<<
| ||||