|
|
Eğitim Öğretim İle İlgili Belgeler > Konu Anlatımlı Dersler > Tarih Dersi İle İlgili Konu Anlatımlar > TC İnkılap Tarihi Ve Atatürkçülük Dersi İle İlgili Konu Anlatımlar
KURTULUŞ SAVAŞI CEPHELER (İNKILÂP TARİHİ KONU ANLATIM)
Mondros Mütarekesi'nden sonra ülkenin çeşitli yerleri İtilaf Devletleri'nce işgal edildi. Mütareke koşullarına aykırı bir şekilde yapılan bu eylemler Türk Milleti'nin tepkisine ve Kuvayi Milliye adı verilen bir milli hareketin doğmasına neden oldu. Bu hareket, yurdun ve bağımsızlığın tehlikeye girmesi karşısında halkın kendi içgüdüsünden kaynaklanan bir savunma harekâtıdır. 1919'dan 1920 yılı sonlarına kadar sürmüştür.
Kuvayi Milliye güçleri düzenli ordu birlikleri kuruluncaya kadar işgalci güçlere karşı büyük bir dirençle karşı koymuşlardır.
GÜNEY VE GÜNEYDOĞU CEPHESİ
İtilaf Devletleri, Mondros Mütarekesi'nden sonra işgal harekâtını başlattı. İngilizler tarafından Musul, İskenderun, Kilis, Antep, Maraş ve Urfa işgal edildi.
Düzenli ordu Güney Cephesinde görev almamıştır.
Fransızlar ise Adana, Mersin ve Osmaniye'yi işgal ettiler. Buralarda yaşayan Ermenilerle işbirliği yaptılar. İngiltere ve Fransa 15 Eylül 1919'da ikili bir antlaşma yaparak Ortadoğu'yu nasıl paylaşacaklarını belirlediler. Irak ve Filistin İngiliz Mandası, Suriye ve Lübnan da Fransız Mandası altına sokuldu. Antep, Maraş ve Urfa el değiştirerek Fransa'ya geçti.
Fransızlar ise Ermenilerle iş birliği yaparak, onlara yöre yönetiminde görev verdiler. Bu durum Fransızlara karşı büyük bir tepkinin doğmasına ve bölgede Milli güçlerin direnmesine ve bir cephenin açılmasına neden oldu.
Maraş Savunması:
Önemli Kuvâ-yı Milliye liderleri arasında Rıdvan Hoca , Sütçü İmam bulunur. Fransızlar Maraş'taki halk direnişi karşısında şehri terk etmek zorunda kalmıştır.
Fransız askerlerine karşı Maraş halkı direnişi (Sütçü İmam) 2 Şubat 1920'ye kadar sürdü.
Fransızlar kenti terk etmek zorunda kaldılar. Maraş'a TBMM tarafından 7 Şubat
1972'te Kahramanlık unvanı verildi.
Urfa Savunması:
Ali Saip Bey (Ursavaş) öncülüğünde direniş hareketi örgütlenmiştir. Fransızlar 10 Nisan günü şehri boşaltmıştır.
10 Nisan 1920'ye kadar süren çatışmalarda halk gücü galip geldi ve kent kurtuldu. 12 Haziran 1984'te Urfa'nın ismi Şanlıurfa olarak değiştirildi.
Antep Savunması:
Üsteğmen Mehmed Said “Şahin Bey “ takma adıyla Kuvâ-yı Milliye liderliği yapmıştır.
Mustafa Kemal Paşa’nın emriyle Antep’e giden “Kılıç Ali Bey” başarılı hizmetlerde bulunmuştur.
Kuvâ-yı Milliye birlikleri bir süre Mağarabaşı savaşlarında üstünlük sağlamıştır.
Antep halkı 1921 yılına kadar Fransızlara karşı koydu (Şahin Bey) ve 9 Şubat 1921'de düşmana teslim oldu. TBMM Antep'in direnişini ödüllendirmek için kente Gazi unvanı verdi.
Pozantı Savaşı:
Mondros Mütarekesi'nden sonra İtilaf Devletleri Adana'yı işgal ettiler. Bu işgal üzerine kente bir Ermeni akımı başladı. Fransızlar, Pozantı'ya kadar ilerlediler. Fransızlarla Kuvayi Milliye arasında amansız savaşlar başladı. Adana bölgesindeki savaş Ankara Antlaşması'nın imzalanmasına kadar devam etti.
Güney Cephesi TBMM Hükümeti ile Fransa arasında 20 Ekim 1921'de yapılan Ankara Antlaşması ile kapanmıştır. Fransızlar Adana, Urfa, Antep ve Maraş'tan çekilmişlerdir.
|
|
DOĞU CEPHESİ
Rusların 1877-1878 savaşı sonunda Berlin Antlaşması ile ele geçirdikleri Kars yöresi, 1917 ihtilalından sonra geri alınmış ve halk oylaması ile de Türkiye'ye katılmıştı.
Mondros Mütarekesi ile Türk Ordusu 1914'te sınırın gerisine çekilince, bir süre mahalli bir Türk devleti kurulmuş, fakat daha sonra İngilizlerin askerî müdahalesi ile bu bölge Ermenilerin eline geçmiştir.
1878 Berlin Antlaşması sonucu Rusların Doğu Anadolu’ya getirdiği Ermeniler, 1915 techir yasası ile Suriye’ye ve Lübnan’a yerleştirildi.
Rusya’da çarlık rejiminin yıkılmasıyla fırsattan istifade bağımsız Ermenistan devleti kuruldu.
Ermeniler, Erzincan’a kadar geldiler.
Ermenilerin sınırlarımıza saldırarak bölgedeki halkımızı katletmesi üzerine TBMM Ermenilerle savaş kararı aldı.
Haziran 1920 TBMM doğu cephesini kurarak Kazım Karabekir Paşayı Doğu cephesi komutanlığına atadı.
Kazım Karabekir komutasındaki ordu 28 Eylül 1920'de Ermenilere karşı taarruza geçti. Türk kuvvetleri 30 Ekim'de Kars'ı, 7 Kasım'da Batum'u geri aldı. Bu gelişmelerden sonra 2-3 Aralık 1920’de TBMM Hükümeti ile Ermenistan arasında Gümrü Antlaşması imzalandı.
Sonuç:
Bugünkü Doğu Anadolu sınırı tanındı.
Ermenistan Sevr’i geçersiz saydı.
2-3 Aralık 1920 Gümrü Barışı TBMM’nin hem askeri hem de siyasi ilk başarısıdır.
Bu anlaşmadan sonra doğu cephesindeki kuvvetler batı cephesine kaydırılmıştır.
Türkiye olarak imzalanan ilk anlaşmadır.
23 Şubat 1921 tarihinde Gürcülerle anlaşma yapılmıştır.
Ardahan, Artvin ve Batum Türkiye toprağıdır.
GÜMRÜ ANTLAŞMASI (3 Aralık 1920)
Bu antlaşma ile;
- Bugünkü Doğu Anadolu sınırlarımız saptanmıştır. Kars, Sarıkamış, Kağızman ve Iğdır Türk Devletine verilmiştir.
- Sevr Antlaşması'nın geçersiz olduğu Ermenilerce benimsenmiştir.
- Doğu Anadolu'da yaşayan, fakat oradan ayrılmış olan Ermeniler üç yıl içinde diledikleri taktirde yurtlarına geri dönebileceklerdir.
- Ermenistan'ın Türkiye'ye karşı hiçbir şekilde düşmanca tavır ve davranışta bulunmayacağı, TBMM Hükümeti'nin Ermenistan Devleti istediği taktirde ona askeri ve siyasi yardımda bulunacağı, Ermenistan yapacağı tüm antlaşmaların imzalanmasından sonra ticari ilişkilerin başlatılacağı benimsenmiştir.
Gümrü Antlaşmasının Önemi
- Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti'nin imzaladığı ilk antlaşmadır.
- TBMM ilk askeri başarısını Doğu Cephesi'nde Ermenilere karşı kazanmıştır.
- Misak-ı Milli'nin bir kısmı gerçekleşmiştir.
- Sevr Antlaşması uluslar arası düzeyde Ermenilerce reddedilmiştir. Ermeniler Sevr'in kendilerine tanıdığı haklardan vazgeçmiş, Ermeni sorunu da uluslar arası düzeyde sona erdirilmiştir.
- Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti denmesiyle yeni Türk devleti benimsenmiş oluyordu. Böylece Türk Devleti tarihinde ilk kez kendi kurucu öğesinin adını uluslar arası bir antlaşmaya koydurmuş oldu.
BATI CEPHESİ
1920 sonunda Yunanistan da yönetim değişti. “Megala idea” (Eski Bizans- Büyük Yunanistan) kurmak için Anadolu’dan toprak almak istiyorlardı.
Yunanlıların İzmir'i işgalinden sonra Batı Anadolu'da ortaya çıkan Kuvay-ı Milliye direnişi ilk olarak Ayvalıkta başlamıştır. Bu dönemde halka düşmana karşı Ayvalık, Bergama, soma, Akhisar, Salihli, Aydın ve Nazilli gibi yerel cephelerde mücadele etmiştir.
Düzenli Ordunun Kurulması
Yunanlıların 22 Haziran 1920'de saldırıya geçerek Bursa'yı işgal etmeleri, daha sonra Gediz'de Yunanlılar üzerinden (bilgi yelpazesi. com) yapılan taarruzun başarısızlıkla bitmesi Kuvayi Milliye görüntüsü adı altında bazı güçlerin halkı soyması düzenli orduya geçişi hızlandırdı.
Gediz Taarruzu'nun olumsuz bir şekilde bitmesi üzerine Batı Cephesi komutanlığında değişiklik yapıldı. Ali Fuat Paşa yerine İsmet Paşa getirildi (8 Kasım 1920). Mustafa Kemal, İsmet Paşa öncelikle düzenli ordu ve büyük süvari gücü oluşturmak gerektiğini belirtmiştir. İsmet Bey cephe görevine başlar başlamaz, ordunun tüm ihtiyaçlarının cephe komutanlığınca sağlanacağını, halktan asker toplanmayacağını, kimseden para alınmayacağını bildiren bir genelge yayınladı. Batı Anadolu'daki Kuvay-i Milliye birlikleri birleşerek düzenli ordu kurulmuştur.
NOT : Kuvâ-yı Milliye birlikleri ile yapılan başarılı mücadelelerden sonra Antep’e "Gazi" unvanı 1. TBMM tarafından verilmiştir( 8 Şubat 1921) . Bağımsızlıklarını asil bir mücadele ile kazanan Maraş’a "Kahraman" unvanı 1973’te Urfa’ya Şanlı unvanı ise 12 Haziran 1984’te verilmiştir.
NOT: Türkiye'de İstiklâl madalyası alan yerleşim yerleri Maraş (1921) , İnebolu ve Antep’tir. (2008)
|
|
>>>TIKLAYIN<<<
“TC İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORU BANKASI ”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ
>>>TIKLAYIN<<<
“TC İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI ”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ
>>>TIKLAYIN<<<
| ||||