eğitim öğretim ile ilgili belgeler > konu anlatımlı dersler > tarih dersi ile ilgili konu anlatımlar > tc inkılap tarihi ve Atatürkçülük dersi ile ilgili konu anlatımlar

MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI, MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI’NIN MADDELERİ, AÇIKLAMALARI, YORUMLANMASI, ÖNEMİ, ÖZELLİKLERİ (İNKILAP TARİHİ KONU ANLATIM)

1.Dünya Savaşı'nı Osmanlı Devleti kaybetmiş, Sadrazam Talat Paşa ise istifa etmiştir. Böylelikle İttihat ve Terakki Partisi de yönetimden çekilmiştir. Osmanlı Devleti’nin 1.Dünya savaşı sonrasında ateşkes masasına oturmasının sebepleri şunlardır;

1- Bulgaristan’ın savaştan çekilmesi

2- Wilson ilkelerinin mağlup devletlerin de çıkarlarını gözetir bazı özellikler göstermesi

3- Osmanlı Devleti’nin 1.Dünya savaşından mağlup ayrılması

4- Osmanlı Devleti’nin savaşı sürdürecek askeri gücünün bulunmaması.

Limni Adası’nın Mondros Limanı'nda yapılacak görüşmelere Padişah, Damat Ferit Paşa'yı göndermek istemiş ancak Ahmet İzzet Paşa buna itiraz etmiştir. Mondros’a Rauf Bey başkanlığında Reşat Hikmet, Yarbay Sadullah ve Ali Türkgeldi gitmiştir. Mondros Ateşkesi Amiral Caltrope ve Rauf Orbay arasında 30 Ekim 1918 de Agememnon zırhlısında imzalanmıştır.

 

 (3O EKİM 1918)

 

Ateşkes isteyen Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında Limni Adası'nın Mondros Limanı'nda ateşkes anlaşması imzalandı (3O Ekim 1918).

 

Osmanlı’nın Antlaşmayı İmzalama Sebepleri:

 

1-Osmanlı’nın savaşacak gücünün kalmaması

 

2-Bulgaristan’ın savaştan çekilmesi sonucunda Osmanlı ile Almanya’nın kara bağlantısının kesil­mesi

 

3-Wilson Prensiplerinden cesaret alınması

 

4-Güney cephelerinin çökmesi

 

5-Savaş taraftarı olan İttihat ve Terakki Partisinin ülkeyi terk etmesi sonucunda başa barış isteyen Hürriyet ve İtilaf Fırkasının gelmesi.

 

Mondros Ateşkes Anlaşması'nı Osmanlı Devleti adına Bahriye Nazırı (Denizcilik Bakanı) Rauf (Orbay) Bey imzalamıştır. Rauf (Orbay) daha sonra Milli Mücadele'ye katılacaktır.

 

 

Mondros Ateşkes Anlaşması'nın İlk 25 Maddesi:

 

1- Çanakkale ve İstanbul Boğazlarının açılması, Karadeniz’e serbestçe geçişin temini ve Çanakkale ve Karadeniz istihkamlarının İtilaf Devletleri tarafından işgali sağlanacaktır.

 

2- Osmanlı sularındaki bütün torpil tarlaları ile torpido ve kovan mevzilerinin yerleri gösterilecek ve bunları taramak ve kaldırmak için yardım edilecektir.

 

3- Karadeniz’deki torpiller hakkında bilgi verilecektir.

 

4- İtilaf Devletlerinin bütün esirleri ile Ermeni esirleri kayıtsız şartsız İstanbul’da teslim olunacaktır.

 

5- Hudutların korunması ve iç asayişin temini dışında, Osmanlı ordusu derhal terhis edilecektir.

 

6- Osmanlı harp gemileri teslim olup, gösterilecek Osmanlı limanlarında gözaltında bulundurulacaktır.

 

7- İtilaf Devletleri, güvenliklerini tehdit edecek bir durumun ortaya çıkması halinde herhangi bir stratejik yeri işgal etme hakkına sahip olacaktır.

 

8- Osmanlı demiryollarından İtilaf Devletleri istifade edecekler ve Osmanlı ticaret gemileri onların hizmetinde bulundurulacaktır.

 

9- İtilaf Devletleri, Osmanlı tersane ve limanlarındaki vasıtalardan istifade sağlayacaktır.

 

10-Toros Tünelleri, İtilaf Devletleri tarafından işgal olunacaktır.

 

11- İran içlerinde ve Kafkasya’da bulunan Osmanlı kuvvetleri, işgal ettikleri yerlerden geri çekilecekler.

 

12- Hükümet haberleşmesi dışında, telsiz, telgraf ve kabloların denetimi, İtilaf Devletlerine geçecektir.

 

13- Askeri, ticari ve denizle ilgili madde ve malzemelerin tahribi önlenecektir.

 

14- İtilaf Devletleri kömür, mazot ve yağ maddelerini Türkiye’den temin edeceklerdir. (Bu maddelerden hiç biri ihraç olunmayacaktır.)

 

15- Bütün demiryolları, İtilaf Devletlerin zabıtası tarafından kontrol altına alınacaktır.

 

16- Hicaz, Asir, Yemen, Suriye ve Irak’taki kuvvetler en yakın İtilaf Devletlerinin kumandanlarına teslim olunacaktır.

 

17- Trablus ve Bingazi’deki Osmanlı subayları en yakın İtalyan garnizonuna teslim olacaktır.

 

18- Trablus ve Bingazi’de Osmanlı işgali altında bulunan limanlar İtalyanlara teslim olunacaktır.

 

19- Asker ve sivil Alman ve Avusturya uyruğu, bir ay zarfında Osmanlı topraklarını terk edeceklerdir.

 

20- Gerek askeri teçhizatın teslimine, gerek Osmanlı Ordusunun terhisine ve gerekse nakil vasıtalarının İtilaf Devletlerine teslimine dair verilecek herhangi bir emir, derhal yerine getirilecektir.

 

21- İtilaf Devletleri adına bir üye, iaşe nezaretinde çalışacak bu devletlerin ihtiyaçlarını temin edecek ve isteyeceği her bilgi kendisine verilecektir.

 

22- Osmanlı harp esirleri, İtilaf Devletlerinin nezdinde kalacaktır.

 

23- Osmanlı Hükümeti, merkezi devletlerle bütün ilişkilerini kesecektir.

 

24- Altı vilayet adı verilen yerlerde bir kargaşalık olursa, vilayetlerin herhangi bir kısmının işgali hakkını İtilaf Devletleri haiz (bilgi yelpazesi.net) bulunacaktır.

 

25- Müttefiklerle Osmanlı Devleti arasındaki savaş, 1918 yılı Ekim ayının 31 günü mahalli saat ile öğle zamanı sona erecektir.

 

 

Mondros Ateşkes Anlaşması'nın Maddelerinin Alanlara Göre Dağılımı:

 

1-Siyasi Alandaki Maddeler :

 

** Boğazlar İtilaf devletleri denetimine bırakılacaktır. (Osmanlılar’ın Anadolu toprakları ile Rumeli toprakları arasındaki bütünlük bozulmuştur.)

 

** İtilaf devletleri güvenliklerini tehlikeli gördükleri bölgeleri işgal edebileceklerdir. (7. Madde)

 

** Doğu Anadolu’da 6 ilde herhangi bir karışıklık çıkarsa bölge işgal edilebilecektir. (24. Madde) (Bir Ermeni devleti kurulmasına zemin hazırlanmak istenmiştir.)

 

2-Askeri Alandaki Maddeler :

 

** 50.000 kişilik Jandarma kuvveti dışındaki bütün Osmanlı orduları terhis edilecektir.

 

** Osmanlı donanması, gösterilen limanlarda İtilaf devletlerine teslim olacaktır.

 

** Osmanlı silah ve cephanesi İtilaf devletlerine teslim edilecektir.

 

** İtilaf devletleri esirleri serbest bırakılacak fakat Osmanlı esirleri serbest bırakılmayacaktır.

 

3-Teknik ve Ekonomik Alandaki Maddeler :

 

** Demiryolları, bütün ulaşım ve haberleşme araçları, limanlar, Toros tünelleri ve geçitler İtilaf devletleri denetimine bırakılacaktır.

 

 

Mondros Ateşkes Anlaşması'nın Maddelerinin Yorumlanması, Açıklamalar:

 

=> Mütarekenin en önemli maddesi 7. maddedir.

Bu madde itilaf devletlerinin Anadolu’da yaptıkları işgallerin hukuki dayanağı olmuştur.

İtilaf Devletleri bu maddeyi ateşkese koyarak Wilson ilkelerine ters düşmekten kurtulmuşlar­dır.

Bu madde Osmanlı ülkesini işgale açık hale geti­rip ülke bütünlüğünü bozmuştur.

 

=> Çanakkale ve İstanbul Boğazları açılacak, Boğazlardaki istihkamlar, (siperler) İtilaf Devletleri tarafından işgal edilecek. İtilaf Devletlerinin Karadeniz'e serbestçe geçişi sağlanacak. Osmanlı Devleti'nin Boğazlar üzerindeki egemenliği sona erdi. Anadolu ile Rumeli'nin bağlantısı kesildi. Başkent İstanbul'un güvenliği tehlikeye düştü.

 

=> Osmanlı ordusu terhis edilecek. Orduya ait silah ve cephane İtilaf Devletlerinin emrine verilecek. Anadolu'yu askersiz ve silahsız bırakarak işgaller karşısında direniş olmasını önlemeye çalıştılar.

 

=> Osmanlı Donanması İtilaf Devletlerinin gösterecekleri limanlarda göz altında tutulacak. Osmanlı deniz gücünü etkisiz hale getirdiler.

 

=> Toros tünelleri İtilaf Devletleri tarafından işgal edilecek.

 

=> Bütün haberleşme, ulaşım araç ve gereçleri, İtilaf Devletlerinin denetimi altında bulundurulacak. Bölgeler arasında yardımlaşmaya engel oldular. Anadolu'nun kontrolünü ele geçirdiler

 

=> İtilaf Devletleri, kendi güvenliklerini tehdit edecek bir durum ortaya çıkarsa, herhangi bir stratejik noktayı işgal edebilecekler (7. madde). Mondros'un en tehlikeli maddesidir.

Bütün Anadolu topraklarının işgal edilebileceği göstermektedir.Güvenliklerinin tehdit edilmesi bahanesi işgallere haklılık kazandırmak içindir.

 

=> Trablusgarp ve Bingazi'deki bütün Türk subayları, en yakın İtalyan garnizonuna; Hicaz, Yemen, Suriye ve Irakta bulunan askeri birliklerimiz ise İtilaf Devletlerine teslim olacaklardı.

Osmanlı Devleti'nin askeri bakımından güçsüz bırakmayı amaçlamaktadırlar.

 

=> Doğu Anadolu'daki altı ilde (Vilayet-i Sitte) Diyarbakır, Erzurum, Van, Bitlis, Elazığ (Harput), Sivas karışıklık çıkarsa, İtilaf Devletleri, bu illerin herhangi bir bölümünü işgal edebileceklerdi (24. madde).

Bu madde anlaşma devletlerinin Doğu Anadolu’da bağımsız bir Ermeni Devleti kurma projelerinin en önemli göstergesidir.

 

=> İşgalci devletlere karşı topyekün bir mücadelenin Türkler tarafından başlatılması engellenmeye çalışılmıştır.

 

=> Bölgesel direniş hareketlerinin vatanın bütününe yönelik hale getirilmesini kısa bir için de olsa geciktirmiştir.

 

=> Anlaşma devletleri akaryakıt ve kömür ihtiyaçlarını Osmanlı devletinden karşılayacak ve bu maddeler ihraç edilmeyecektir. Yani:

Anlaşma devletleri (bilgi yelpazesi.net) bu tür maddelerle Osmanlı Devleti’nin ekonomik bağımsızlığını ortadan kaldırmış ve Osmanlı’yı ekonomik bakımdan kendilerine bağımlı hale getirmeye çalışmışlardır.

 

=> Batum işgal edilecektir. Yani:

İngiltere bu madde ile Kafkasya’yı işgal ederek Osmanlı ile Rusya’nın bağlantılarını kesmek istemiştir.

 

=> Sınırların korunması ve iç güvenliğin sağlan­ması dışındaki Osmanlı orduları terhis edilecek; ayrıca orduya ait cephane, taşıtlar ve donanma anlaşma devletlerine bırakılacaktır. Yani:

Osmanlı Devleti yapılacak işgaller karşısında savunmasız hale getirilmeye çalışılmıştır. Bu madde Anadolu’nun işgal edileceğini gösterir.

 

=> Ermenilerle itilaf devletlerinden alınan esirler serbest bırakılacak; Türk esirler itilaf devletlerinin denetiminde kalacaktır. Yani:

Bu durum devletlerin eşitliği ilkesine aykırıdır.

 

=> Haberleşme ve Ulaşıma ait bütün araç-gereçler anlaşma devletinin denetiminde bırakılacaktır. Yani:

İşgalci devletlere karşı topyekun bir mü­cadelenin Türkler tarafından başlatılması engellen­meye çalışılmıştır.

Bu durum bölgesel direniş hare­ketlerinin vatanın bütününe yönelik hale getirilmesini kısa bir için de olsa geciktirmiştir.

Bu madde işgallerin başlayacağını gösterir.

 

 

Mondros Antlaşmasının Önemi:

 

1-Osmanlı Devleti İtilaf devletlerine teslim olmuştur.

 

2-Osmanlı Devleti fiilen sona ermiştir.

 

3-Gizli antlaşmaların uygulama safhası başlamıştır.

 

4-Milli cemiyetler kurulmuştur.

 

5-Mütarekeyi imzalayan Rauf Orbay gözden düş­müştür.

 

 

Ayrıca:

 

Mondros ateşkes antlaşmasından daha çok kayıtsız şartsız bir teslim belgesidir.

 

Birinci Dünya Savaşı devam ederken İtilaf Devletleri Osmanlı toprakları için aralarında gizli paylaşım anlaşmaları yapmışlardı. Bu nedenle Mondros Ateşkes Anlaşması'na işgalleri kolaylaştırıp, karşı koymayı engelleyecek maddeler yerleştirdiler.

 

13 Kasım 1918'de İtilaf Devletleri filosu İstanbul'a demirleyerek yaklaşık beş asırlık başkentimizi işgal etti.

 

Mondros'a dayanarak girişilen ilk işgal, İngilizler tarafından Musul'a yapıldı.

 

Bunun dışında;

 

=> İngilizler : Urfa, Antep, Maraş'ı,

 

=> Fransızlar Ermenilerle Birlikte : Adana, Mersin, Dörtyol'u,

 

=> İtalyanlar : Antalya, Burdur, Isparya ve Konya'yı işgal ettiler.

 

İngilizler, işgal ettikleri yerler dışında Çanakkale, Eskişehir, Afyon, Samsun, Merzifon ve Batum'a askeri birlik gönderdiler.

 

İşgaller ateşkesin maddelerine aykırıydı. Osmanlı Devleti çok zor durumdaydı.

 

Not: İngilizler Maraş, Antep ve Urfa'yı daha sonra Fransızlara bırakacaktır.

 

SONUÇ:

- Osmanlı Devleti bu antlaşmayla fiilen sona ermiştir.

- Antlaşmanın 7.Maddesi “İtilaf Devletleri kendi güvenliklerini tehdit edecek bir durum ortaya çıkarsa , istedikleri bölgeyi işgal edebileceklerdi “ çok ağır bir madde olup ülkenin her an işgalini mümkün hale getirmiştir.

- Altı vilayette bir Ermeni Devleti kurulması için zemin hazırlanmıştır.

- İşgallerin başlamasıyla bölgesel direniş örgütleri ve Kuvay-i Milliye ortaya çıkmıştır.

- Azınlıklar işgalleri kolaylaştırmak için zararlı cemiyetleri kurmuşlardır.

“TC İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIMLAR ”
SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN<<<

“TC İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORU BANKASI ”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<

“TC İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI ”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<