eğitim öğretim ile ilgili belgeler > konu anlatımlı dersler > Türkçe dersi ile ilgili konu anlatımlar

ANLATICI BAKIŞ AÇISI NEDİR ÖRNEKLERİ ÇEŞİTLERİ (TÜRKÇE DERSİ KONU ANLATIM)

Metni anlatan anlatıcı anlatım yaparken çeşitli yöntemlere (bakış açılarına) başvurur. Örneğin anlatıcı başından geçenleri anlatabilir, olaya hiç karışmayabilir veya her şeyi bilen bir kişi olabilir. İşte metinlerde anlatıcının seçtiği bu yöntemlere anlatıcı bakış açısı denir.

Anlatıcı bakış açısı hakim bakış açısı, kahraman bakış açısı, gözlemci bakış açısı, çoklu bakış açısı olmak üçere dörde ayrılır:

1. Hakim Bakış Açısı:

- Anlatıcı, olayların içinde değildir.

- Üçüncü kişi ağzından anlatım yapılır.

- Anlatıcı anlattığı her şeyi bilir.

- Anlatıcı metindeki kişilerin, olayların, zamanın, yerlerin sahibidir. Yani her şeyi anlatıcı ayarlar.

- Anlatıcı görünenlerin yanında olayların, kişilerin iç dünyalarını (ne düşündüklerini, ne hissettiklerini) bilir.

- Hakim bakış açısına ilahi veya tanrısal bakış açısı da denir.

Hakim Bakış Açısı Örnekleri:

O anki dalgınlığı ile asansörü kullanmak aklına bile gelmeden onuncu kata kadar yavaş adımlarla çıktı. Elini cebine attığında anahtarlarını yanına almadığını fark etti ve evdekileri rahatsız etmenin huzursuzluğu içinde çekinerek zile hafifçe dokundu. Böylelikle kimseyi rahatsız etmeden birinin zili duymasını umdu. (Anlatıcı kahramanın neler hissettiğini, neler düşündüğü biliyor.)

Tepenin doruğundan aşağı inerken geriye dönüp gözden kaybolmakta olan köyüne son bir kez baktı. Bir an, yaşadığı onca haksızlığı, gördüğü onca kötülüğü hiç yaşanmamış sayıp köyüne geri dönmeyi düşündü. Fakat artık geri dönüşü yoktu. Geri dönmek, onurunu çiğnetmekti. Geri dönmek, kötülüğün ve kötülerin kazanmasıydı. Hayır, dedi ve başını iki yana salladı. Asıl savaş şimdi başlıyordu ve bu yolculuk, onun zaferine açılan ilk kapı olacaktı. (Anlatıcı kahramanın neler hissettiğini, neler düşündüğü biliyor.)

Onun fikirlerinde ve duygularında hiçbir şey değişmemiştir. Bu gidişten o da memnun değil, ne bu yaşayış tarzını, ne evlerine girip çıkan insanları, o da beğenmiyor; fakat ne çare ki iş çığırından çıkmış, karısına olan zaafı yüzünden yahut daha başka sebeplerden kendini bir kere bu korkunç akıntıya kaptırmıştır. (Anlatıcı kahramanın neler hissettiğini, neler düşündüğü biliyor.)

2. Kahraman Bakış Açısı

- Anlatıcı, olayların içindedir.

- Birinci kişi ağzından anlatım yapılır.

- Anlatıcı anlattığı her şeyi bilemez. Sadece anlattıkları, gördükleri, duydukları ve bildikleri ile sınırlıdır.

- Cümlelerde “ben, biz” özneleri veya yüklemlerde “-m, -k” birinci kişi ekleri geçer.

Kahraman Bakış Açısı Örnekleri:

Aşağıdaki metinlerde “kırmızı” renkle işaretlenen harf veya kelimelere baktığımızda bu metinleri bize anlatan kişinin birinci kişi olduğunu anlarız.

Kimse farkına varmadan evden çıktım. Doğruca aletlerin bulunduğu depoya gittim. Duvara yaslı duran kazmayı kaldırıp ağırlığına baktım. İmkanı yok, bunu götüremezdim.

Hayatım boyunca (bilgi yelpazesi. com) doğrunun peşinde oldum. Hiç kimseyi kandırmak ya da aldatmak gibi bir niyetim olmadı. Ben sadece inandığı gibi yaşayan biri olmanın gayretini veriyorum o kadar.

Dedem beni çok severdi, onun en küçük torunuydum. Bana hep “Beyaz” derdi. Adım Songül’dü ama o hiç söylemezdi adımı.

Onun derslerinde hepimiz çok eğlenirdik. Derse her girişinde bizim dikkatimizi çekmeyi başarırdı. Ders boyunca onu can kulağıyla dinlerdik. Her sözü bizim için çok değerliydi.

3. Gözlemci Bakış Açısı

- Anlatıcı, olayların içinde değildir.

- Üçüncü kişi ağzından anlatım yapılır.

- Anlatıcı anlattığı her şeyi bilmez. Sadece anlattıkları, gördükleri, duydukları ve bildikleri ile sınırlıdır.

- Anlatıcı dış dünyada olup bitenleri sadece gözlemekle yetinir.

- Anlatıcı kamera gibidir. Yani olaylara müdahale etmeden bize gördüklerini anlatır.

- Anlatıcı olacakları veya kahramanların iç dünyalarını bilemez fakat tahmin edebilir.

Kahraman Bakış Açısı Örnekleri:

Mustafa düşünceli düşünceli okulun bahçesinde dolaşıyordu. Dolaşırken ilginç ilginç işaretler yapıyordu. İşaretlerle dolanması gittikçe hızlanıyordu. Kafası bir şeye takılmıştı anlaşılan. Öğretmen onu ya derse almamış ya da dersten haksız yere dışarı atmıştı. (Anlatıcı kahramanın neler hissettiğini, neler düşündüğü kesin olarak bilmiyor fakat tahmin ediyor.)

Sabahın seherinde dışarıda dalgın dalgın gezen İbrahim Ethem'in belli ki akşam bir şeye canı sıkılmıştı. Muhtemelen en son sınavlarında beklediğinin çok çok altında bir not almıştı. Bu da onun gece büsbütün uykusuz kalmasını beraberinde getirmişti. Bir öğrencinin hayatında her zaman böyle anlar olabilir. İbrahim Ethem, dalgın dalgın gezdikten sonra tekrar evin yolunu tuttu. . (Anlatıcı kahramanın neler hissettiğini, neler düşündüğü kesin olarak bilmiyor fakat tahmin ediyor.)

4. Çoklu veya Çoğulcu Bakış Açısı

- Adından da anlaşıldığı üzere bir anlatıcı değil birden çok anlatıcı bize olayı anlatır.

- Anlatıcılar hem birinci hem de üçüncü kişi ağzından şeklinde yapılır.

- Anlatıcılar hakim, kahraman veya gözlemci bakış açılarının hepsini bir eserde kullanabilirler.

Anlatımda Bakış Açısı (Anlatıcı Türleri)

Duyguların, düşüncelerin, hayallerin ve olayların başkalarına farklı yollarla anlatılmasına anlatım denir.  Roman, hikâye, masal, destan (tiyatro hariç) gibi olay çevresinde gelişen edebî metinlerde, yazarın seçtiği yöntemlere de anlatıcı bakış açısı denir. Yazar, olayları anlatan ve gören birisini kurgulama yoluna gider. Bunu yaparken 3 yöntemden yararlanır:

·         Kahraman Bakış Açısı

·         Gözlemci Bakış Açısı

·         Hâkim (İlâhi, Tanrısal) Bakış Açısı

Kahraman Bakış Açısı:

Roman, hikâye ve fabl gibi olay örgüsü olan edebî metinlerde; olayların tam içinde olan kahramanlardan birisidir. Bu anlatıcı aynı zamanda olay örgüsünün tüm ağırlığını üstelen bir kahraman olabileceği gibi daha geri plânda kalmış bir kahraman da olabilir. Bizzat onun ağzından yani birinci kişi ağzından anlatım yapılır. Birinci tekil ya da birinci çoğul kişi ağzından (ben ve biz) anlatım yapılır. Kahraman bakış açısında kahraman, bir insanın gözlemleyebildiği kadar gözlem yapar ve bilgi sahibi olur. Ancak görebildikleri kadar bilgi aktarımı yapabilir. Olayların öncesini ve sonrasını bilemez.

Gözlemci (Müşahit) Bakış Açısı:

Olayların içinde değil dışında kalan, bir gözlemci misalî olayları anlatan bakış açısıdır. Genel olarak 3. teki kişi (O) ağzından anlatım yapılır. Daha tarafsız ve objektif bir bakış açısıdır. Olayların içerisinde olmadığı için nesnel bir bakış açısı geliştirebilmektedir. Olayların öncesi hakkında bilgisi yoktur ve kahramanların iç dünyasını bilemez.

İlâhi (Tanrısal, Hâkim) Bakış Açısı: Olayların öncesini, sonrasını, kahramanların içinden geçenleri, iç dünyasını ve düşüncelerini bilen; okuyucuya bunu aktaran bakış açısıdır. Şöyle düşünebiliriz. Günlük yaşantımızda yaratıcı (Tanrı) bizlerin her yaptığını ve her düşündüğünü bilir. Bu mantıktan yola çıkarak yorumlarsak bu bakış açısının yöntemini anlamamız daha kolay olur. 3. tekil kişi ağzıyla anlatımını ortaya koyar.

Örnek: Mustafa, düşünceli bir biçimde okulun bahçesinde dolaşıyordu. Dolaşırken ilginç ilginç işaretler yapıyordu. İşaretlerle dolanması gittikçe hızlanıyordu. Kafası bir şeye takılmıştı anlaşılan. Öğretmen onu ya derse almamış ya da dersten haksız yere dışarı atmıştı. O, dolaşma esnasında aslında eve gittiğinde bu olumsuz durumu babasına nasıl anlatacağını düşünüyordu.

Anlatıcı, kahramanın kafasından geçenleri bildiğini bizlere söylüyor. Kafasının bir şeylere takılmış olduğunu, neler düşündüğünü biliyor. Bu da “İlâhi Bakış Açısı”nın bu parçada kullanıldığını gösteriyor.

>>>TIKLAYIN<<<

“TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORULAR”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<

“TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<