Eğitim Öğretim İle İlgili Belgeler > Belirli Gün Ve Haftalar İle İlgili Tüm Belgeler > Ankara'nın Başkent Oluşu, Olması İle İlgili Tüm Belgeler

İSTİKLAL SAVAŞI’NDAN ÖNCEKİ DURUM (13 EKİM ANKARA’NIN BAŞKENT OLUŞU, OLMASI İLE İLGİLİ YAZILAR, ŞİİRLER, BİLGİLER)

Uzun zaman İmparatorluk merkezi olan İstanbul şehri son zamanlarda eski önemini kaybetmiş, değil yeni kurulacak Türkiye Devleti, hatta parçalanmış Osmanlı Devleti için uygun bir merkez sayılmamaya başlamıştı. Şimdi her şeyden önce millî tarihimizde büyük bir yeri olan İstanbul şehrinin Osmanlı İmparatorluğu için devlet merkezi olamayacağı fikri nasıl başladı, onu kısaca belirtelim:

Uzun zaman İmparatorluk merkezi olan İstanbul şehri son zamanlarda eski önemini kaybetmiş, değil yeni kurulacak Türkiye Devleti, hatta parçalanmış Osmanlı Devleti için uygun bir merkez sayılmamaya başlamıştı. Şimdi her şeyden önce millî tarihimizde büyük bir yeri olan İstanbul şehrinin Osmanlı İmparatorluğu için devlet merkezi olamayacağı fikri nasıl başladı, onu kısaca belirtelim:

1912'de Balkan Harbi sonlarına doğru İstanbul'da çıkan "îfham" gazetesinde "Kostantiniye'den Osmaniye'ye" başlıklı yazıyı okuduğum zaman büyük bir heyecana kapılmıştım. Fikir ve kanaatlerine saygı duyduğum Ferit Tek bu yazısında şöyle diyordu :

"Payitahtın İstanbul gibi güzel bir şehirden uzaklaştırılması güç bir meseledir. Hisse, ananeye aykırı bir teşebbüs; fakat ne yapalım? Eğer bu nakil millet ve memleket selameti için lüzumlu ise..

Payitahtın vatanın merkezine, milletin kalbine kurulması, yerleşmesi lazımdır. Payitaht bir devletin başı demektir. Düşmana (bilgi yelpazesi.net) baş uzatılmaz baş saklanır, kollarla ayak onu müdafaa eyler.

Hudut bu kadar yaklaştıktan sonra İstanbul'da rahat oturmanın imkanı yoktur, idare merkezi bu gibi tehlikelerden masun olmak icabeder. Şimdiye kadar İstanbul'un ani tehlikesi yalnız Boğazlar cihetinden idi. Şimdi buna bir de karadan bir tehdit ilave olundu. Üç taraftan tehlikeye maruz bir noktada payitaht kurulamaz."

Ferit Tek mütalaalarına Goltz Paşa'nın bazı fikirlerini de ilave ediyor, Paşa'ya göre :

"İstanbul devamlı çalışmaya pek elverişli değildir. Tabiat şartları insanı gevşetir, İstanbul'da devlet, memleketin hakimi olmaktan ziyade İstanbul'un mahkûmudur.

Sonra İstanbul başlı başına bir siyasi gailedir. Merkez İstanbul'da kaldıkça Osmanlılar hiç kendilerine taallûku olmayan Avrupa meseleleriyle uğraşmaktan, onlara ister istemez bulaşmaktan yakasını kurtaramazlar."

Hasılı, hudut Edirne'ye geldikten sonra İstanbul'un payitaht olarak kalması bazı ileri görüşlü kimseler tarafından ciddî bir mesele olarak ortaya atılmış bulunuyordu.

Prof. Dr. HAMİT SADİ SELEN