eğitim öğretim belgeler > konu anlatımlı dersler > tarih dersi konu anlatımlar > İlk Müslüman Türk Devletleri Konu Anlatımlar

BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ, KURULUŞU, ÖZELLİKLERİ, ÖNEMİ (İLK MÜSLÜMAN TÜRK DEVLETLERİ KONU ANLATIM)

 

(1040-1157)

 

» Büyük Selçuklu Devleti, Oğuz Türkleri tarafından kurulmuştur.

» Devleti kuranlar Selçuk Bey'e bağlı olduklarından devlet bu adla anılmıştır.

>> Aşağı Seyhun ile Hazar denizi arasındaki geniş bozkırlarda yaşayan Oğuzlarda ordu komutanı olarak görevli olan Selçuk Bey, Oğuz Yabgu'su ile anlaşmazlığa düşmüş ve çevresiyle birlikte Seyhun Irmağı'nın aşağısında bulunan "Cent" şehrine yerleşmiştir. Oğuzlar devletine karşı, Samanoğulları'ndan yardım istemiş ve çevresiyle birlikte İslamiyet'i kabul etmiştir. Samanoğulları devletinin Karahanlı ve Gaznelilerle mücadelesi sonucu yıkılmasıyla ve Selçuk Bey'in ölmesiyle dağılan oğuz boylarını Selçuk Bey'in torunlarından Tuğrul ve Çağrı Bey kardeşler, yeniden toparlamış ve devleti kurmayı başarmışlardır.

 

Selçuklu Devleti'nin Özellikleri

» Adını Selçuk Bey'den almış, devleti Tuğrul ve Çağrı Bey'ler kurmuştur.

» İslamiyet'i dış saldırılara karşı korumuşlardır. İslam ülkelerini bir yönetim altında birleştirmişlerdir.

» Anadolu'nun Türkleşme sürecini başlatmışlardır.

» Türk - İslam kültürünü sentezlemişlerdir. İslam uygarlığını geliştirmiş ve yaymışlardır.

» XI. yy.da doğuda Seyhun Irmağı, batıda Akdeniz ve Marmara, güneyde Mısır ve Basra Körfezi'ne kadar sınırlarını genişletmişlerdir.

 

Tuğrul ve Çağrı Beyler Dönemi

» Horasan bölgesi için, Gaznelilerle, Dandanakan (1040) savaşını yapmışlardır.

 

Dandanakan Savaşı (1040)

Nedeni: Gazneliler' in Selçuklu gücünü Horasan'dan atmak istemesi

Önemi: Selçuklular, bu savaştan sonra sürekli gelişme aşamasına girerken, Gazneliler zayıflama ve yıkılış sürecine girmişlerdir.

İran, Irak, Azerbaycan ele geçirilmiştir.

Merkez Nişabur'dan Rey şehrine taşınmıştır.

» Tuğrul Bey Selçuklu Devleti'nin kurulmasından sonra Horasan'a gelen Oğuzlar'ı Anadolu'ya sevk ederek, hem onların Müslüman ülkelere zarar vermelerini önlemiş hem de Anadolu'nun fethedilmesine zemin hazırlamıştır.

» Oğuzların Anadolu'ya akınları Çağrı Bey'in keşif seferiyle başlamıştır. (1016). Anadolu'ya yapılan seferlerin artması üzerine, Pasinler savaşı yapılmıştır.

» Selçuklular ile Bizans ordusu arasında ilk büyük savaş Pasinler'de oldu.

 

PasinlerSavaş (1048)

Anadolu'ya yönelik

Nedeni: Selçukluların akınlarının artması

- Bizans'ın, Türklerin Anadolu'ya girme

girişimlerini durdurmak istemesi

- Bizans'ın Anadolu otoritesini koruma isteği

Önemi: Türklerin Anadolu'nun fethi için Bizans'la yaptıkları ilk büyük savaş ve kazandıkları ilk büyük zaferdir.

 

» Abbasi Halifesinin, Şii Büveyhoğullarının baskısı üzerine Tuğrul Bey'den yardım istemesiyle, Tuğrul Bey iki defa Bağdat seferi düzenlemiş, Büveyhoğullarına son vermiştir. Tuğru! Bey, Abbasi Halifesi tarafından doğu ve batının sultanı ilan edilmiştir. İslam dünyasının koruyuculuğu ve liderliği Selçuklulara geçmiştir.

 

Alp Arslan Dönemi (1064-1072)

» Önce Gürcistan üzerine yürüyerek Gürcistan'ı kendine bağlamıştır.

» 1071 yılında Malazgitfi fethederek Mısır'a yönelik bir sefer için Halep'e geldi. Bu sırada Bizans İmparatorluğunun Doğu Anadolu'ya doğru hareket ettiğini öğrenince, Selçukluların Anadolu akınlarında üs olarak kullandıkları Ahlat'a döndü.

 

Malazgirt Savaşı (26 Ağustos 1071)

Nedeni: Selçukluların, kendilerine gelen göç dalgalarını yerleştirecek alan için Anadolu'ya yönelmeleri,

- Anadolu'yu yurt edinme isteği

- Bizans'ın, Anadolu'dan Türkleri çıkarma isteği.

Sonuçları: Anadolu kapıları Türklere açıldı. Bu savaştan sonra Türkler, yoğun oiarak Anadolu'ya göç etmeye başladılar.

- Anadolu Türk Tarihi başladı, Anadolu'da ilk Türk

beylikleri kuruldu.

- Hıristiyan Bizans'ın İslam dünyası üzerindeki

baskısı sona erdi.

- Türklerin batıya ilerleyişleri üzerine Bizans'ın Papa'dan yardım isteği, Haçlı Seferlerine sebep olmuştur.

Önemi: Türk milletine yeni bir yurt, yeni bir gelecek, yeni bir tarih hazırlayan önemli bir zaferdir.

 

Melikşah Dönemi (1072-1092)

» Büyük Selçuklular en parlak dönemlerini Melikşah Döneminde yaşadılar.

» Sultan Melikşah bütün Müslüman ülkeleri yönetimi altına alma politikası izlemiştir.

» Dönemin en önemli iç olayı "Batınilik" propagandasıdır. Hasan Sabbah, Selçukluları içten parçalamak ve yönetimi ele geçirmek için Batınilik mezhebini yaygınlaştırmaya ve ileri gelen Türk yöneticilerini öldürtmeye (bilgi yelpazesi. com) başlamıştır.

» Nizamiye Medresesi bu dönemde önemli bir eğitim-öğretim kurumuna dönüşmüştür.

» Sultan Melikşah adına "Celali Takvimi" düzenlenmiştir.

 

Devletin Dağılışı Ve Yıkılışı

» Melikşah'ın ölümünden sonra oğulları arasında taht kavgaları çıkması, devleti yıpratmıştır.

Son Selçuklu sultanı "Sencer"dir. Sencer'in , Katvan savaşında (1141) Karahıtaylara yenilmesi devletin dağılış dönemi hızlandırmıştır. Sultan Sencer'in ölmesiyle Selçuklu Devleti parçalanmıştır (1157).

 

Selçukluların Parçalanma Nedenleri:

a. Veraset anlayışı: Ülkenin, hükümdar ailesinin ortak malı sayılması

b. Yönetime küstürülen Oğuzların ayaklanmaları

c. Haçlı Seferleri

d. Doğudan gelen Moğol akınları

e. Batınilerin çalışmaları

f. Abbasi Halifelerinin egemenlik gücünü geri almak için yaptığı olumsuz çalışmalar

g. Atabeylerin, merkezi otoritenin zayıflamasıyla, bağımsızlık ilanları

 

BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİNE BAĞLI DEVLETLER

 

1. Horasan Selçukluları:

Irak Selçukluları ortaya çıkınca Büyük Selçuklulara denilmiştir.

2. Irak Selçukluları (1119 -1194):

Merkez: Merv

Harzemşahlar son verdi.

3. Kirman Selçukluları (1048 -1187):

Merkez: İran Oğuzlar son verdi.

4. Suriye Selçukluları (1069-1118):

Merkez: Dımaşk (Şam)

Dımaşk ve Halep olarak iki kola ayrılmıştır.

Halep koluna Artuklular son verdi. Dımaşk kolu iç karışıklıklar sonucu sona erdi.

5. Türkiye ( Anadolu ) Selçukluları (1075 - 1308):

Merkez: İznik - Konya

1243 Kösedağ savaşından sonra Moğollara bağlı duruma gelmişler, Sultan II. Mesut'un ölümüyle son bulmuşlardır.

 

Büyük Selçuklu Devletine Bağlı Atabeylikler

1. Salgurlular (Fars Atabeyliği) (1148-1286)

Merkezi Şiraz'dır. İlhanlılarson verdi.

2. İldenizliler (Azerbaycan Atabeyliği) (1146 - 1225)

Merkezi Tebriz'dir. Harzemşahlar son verdi.

3. Beğteginoğulları (Erbil Atabeyliği) (1144 - 1232)

Merkezi Erbil'dir. Varisi olmadığı için, vasiyet gereği Abbasi Halifeliğine katıldı

4. Böriler (Şam Atabeyliği) (1128-1154)

Merkezi Dımaşk (Şam)'tır. Zengiler son verdi.

5. Zengiler (Musul Atabeyliği) (1127 -1259)

Merkezi Musul'dur. İlhanlılar son verdi.

 

“İLK MÜSLÜMAN TÜRK DEVLETLERİ KONU ANLATIMLAR ”
SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN<<<

“TARİH DERSİ KONU ANLATIMLAR ” SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN<<<

“TARİH DERSİ TEST SORULARI, SORU BANKASI ” SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<

“TARİH DERSİ YAZILI SORULARI ” SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<