Eğitim Öğretim İle İlgili Belgeler > Yazılı Soruları, Yazılı Arşivi > Türk Edebiyatı Yazılı Soruları > Türk Edebiyatı 10. Sınıf 2. Dönem 1. Yazılı Soruları

EDEBİYAT 10. SINIF 2. DÖNEM 1. YAZILI SORULARI (20)

 

… – … EĞİTİM VE ÖĞRETİM YILI ………..……..… OKULU 10/… SINIFI

TÜRK EDEBİYATI DERSİ 2. DÖNEM 1. YAZILISI

 

AD SOYAD:

NU:

 

1. Hacı Bektaş Veli’nin Arapça olarak yazılan, sonraki dönenlerde sade bir Türkçe ile yeniden kaleme alınmış nüshaları bulunan eserinde beyin(zihin, düşünce, anlayış), yüz(sima, insanın halka bakan yönü), ve göğüs(kalp, gönül) olarak yerleri belirlenen ve devamlı çatışma halinde olan, biri olursa diğeri olmayan kavramlar nelerdir? Bu eserin adını, eserde verilen 4 kapıyı yazınız ve karşılaştırılan kavramların mukayese sebeplerini belirten bir açıklama yapınız. (Aşağıdaki tabloyu kullanınız.) (11)

 

2.

Dost senin yüzünden özge ben kıble--i can bilmezem

Pirin hüsnünü severim bir gayri iman bilmezem

Bana derler ki şeyâtîn senin yolunu azdırır

Ben bu zerrak sofulardan gayri bir şeytan bilmezem

 

İnsanı kâmil ki derler Mustafa’dır, Murtaza’dır

Dahi kim vardır cihanda ben gayri insan bilmezem

 

O Şahı hüsnün aşkına özümü viran kılmışam

Kaygusuz Abdal’dır adım cübbe ve kaftan bilmezem

Bu âdem dedikleri el ayakla baş değil

Âdem mânâya derler surat ile kaş değil

 

Âdem odur ey hoca gıdası mânâ ola

Maksud âdemden ahî çöp veya kumaş değil

 

Kendi özünü bilen maksudun bulan kişi

Hakkı bilen doğrudur yalancı kallâş değil

 

Bu Kaygusuz Abdal’a âşık demem dünyada

Nakş u suret gözetir maksudu Nakkaş değil

 

Hind'den bezirgânlar gelir yayunur

Âşık olan bu meydanda soyunur

Pişer lokmaları açlar doyunur

Toklar gelür pirim Abdal Musa'ya

 

Sekizimiz odun çeker,

Dokuzumuz ateş yakar,

Kaz kaldırmış başın bakar,

Kırk gün oldu kaynatırım kaynamaz.

 

Kaza verdik birçok akçe,

Eti kemiğinden pekçe,

Ne kazan kaldı ne kepçe,

Kırk gün oldu kaynatırım kaynamaz.

 

Kaygusuz Abdal n'idelim,

Ahd ile vefa güdelim.

Kaldır postu biz gidelim,

Kırk gün oldu kaynatırım kaynamaz.

 

Kaygusuz Abdal’a ait olan yukarıdaki mısralarla ilgili soruları yanlarındaki boşluklarda kısa cümlelerle cevaplandırınız.

A Kaygusuz Abdal “pîrin hüsnünden başka iman bilmem” derken neyi kastetmiş olabilir?(2)

 

 

 

B Kaygusuz Abdal zerrak(iki yüzlü, riyâkâr) sofulardan başka şeytan bilmediğini söylerken hangi insani ve imanî konuya değinmek istemiştir? (2)

 

 

 

C Kaygusuz Abdal’ın, insan-ı kâmil kavramını anlatırken Mustafa(SAV), ve Murtaza(Hz. Ali) isimlerini birlikte kullanması onun hangi zihniyet özelliği ile ilgilidir? (4)

 

 

 

 

D “Dervişlik dedikleri hırka ile tac degil / Gönlün derviş eyleyen hırkaya muhtaç değil” sözleri Yunus Emre’ye, “Nice insanlar gördüm üstünde elbise yok, nice elbiseler gördüm içinde insan yok.” sözleri ise Mevlana’ya aittir. Bu sözlerle Kaygusuz Abdal’ın yandaki dizelerinde ifade ettiği mana arasındaki bağlantıyı açıklayınız. (4)

 

 

 

 

 

E Dörtlükte dile getirilen mürid-mürşid ilişkisini açıklayınız. (2)

 

 

 

 

 

F Dörtlükteki tekke tasavvurundan hareket ederek 13.–15. asırda tekkelerin sosyal rolünü açıklayınız. (2)

 

 

 

G Yukarıdaki mısralarda dile getirilen düşünceleri eğitim-öğretim kapsamında açıklayınız. (4)

 

 

 

 

 

 

 

"XV. yüzyılda yaşamıştır. Bilinen tek eseri vardır. Peygamberimizin doğum günlerinde ilk akla gelen şiirlerden olan ve “doğum” anlamına gelen “mevlid” olarak da adlandırılan bu eser mesnevi biçiminde ve aruz ölçüsüyle yazılmıştır. Tanrı'ya yakarış (münâcât), peygamberin doğumu (vilâdet), peygamber oluşu (risâlet), göğe yükselişi (miraç), ölümü (rıhlet) ve dua bölümlerinden oluşan bu eseriyle büyük ün yapmıştır."

3. Yukarıda sözü edilen;

(1) Yazar:

(1) Eser:

(1) Eserin kafiye düzeni:

(1) Eserin nazım türü:

Sizce bu eserin ve benzerlerinin günümüzde nasıl bir önemi vardır ya da olmalıdır? (4)

 

 

 

 

8. asırda başlayıp İstanbul’un Sultan Mehmet tarafından fethine kadar beş yüz yıl devam etmiş önce Arap-Bizans sonra Türk-Bizans mücadelesinin atmosferi içinde doğmuş, bir destandır. Bizanslılarla yapılan savaşlarda ün kazanmış, kendisi gibi olağanüstü niteliklere sahip olan (bilgi yelpazesi. com) ve adı Aşkâr olan atı ile birlikte savaşan Müslüman bir kumandanın kahramanlıkları anlatılmaktadır. 740 yıllarında Hıristiyan’larla yapılan savaşta ölmüştür. Eskişehir’de Akroin denilen yerde vefat etmiştir. Destandaki mekân Malatya ve Harput’tan İstanbul surlarına kadar olan bölgedir. Nesir halinde kaleme alınmakla beraber içinde bazı manzum bölümler de bulunmaktadır.

4. Yukarıda sözü edilen destan nedir? (2)

 

 

 

5.

Dehânın gonca-i handâna benzer

Lebin bir gevher-i rahşâna benzer

 

Ruhun gül kâkülün sünbül sözün mül

Husûlî, ravza-i rıdvâna benzer

 

Charles Verne (1842, Paris–…)

…

 

Aşağıdaki soruları Charles Verne isimli bir Fransız gencinin on dört yaşında iken yazdığı bir divandan alınan bu dizelere göre cevaplayınız.

 

a. Bu dizelerin alındığı şiir Divan edebiyatının hangi nazım biçimiyle yazılmıştır? (2)

 

 

b. İlk beytin kafiye ve rediflerini bulunuz. (4)

 

 

 

c. Dehân ile gonca-i handân, leb ile gevher-i rahşân, ruh ile gül, kâkül ile sümbül, söz ile mül arasında kurulmak istenen anlam ilişkisini edebi sanatlar ve mazmunlar çerçevesinde açıklayınız. (5)

 

 

 

 

 

6.

Yanut birdi ay toldı aydı ogul

Eşitgil sözümni bu iştin töngül

 

Şükür kıl ay nimet idisi unur

Şükür kılsa nimet bayat arturur

 

Ajun bütrü bulsa közi közi suk tükel

Anı bay tise bolmagay bu muhal

 

Bayat birdi kukla iki köz kulak

Biri dünya baksa biri ukbi bak

 

Aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki beyitlerin Kutadgu Bilig’den alındığının ve bu eserin İslami Türk edebiyatına geçiş dönemi eseri olduğunun doğrudan kanıtı olamaz? (2)

A) “şükür, nimet” kelimeleriyle birlikte sagularda da bulunan “ajun” kelimesinin kullanılması

B) Nazım biriminin beyit olması

C) Her beytin kendi arasında uyaklı olması

D) Türkçe kelimelerin bulunması

E) Kullanılan göstergelerin karşıladığı varlıklar

 

7. Battalnâme ve Dânişmendnâme için aşağıdaki-lerden hangisi söylenemez? (2)

A) Anlatılanların oluşum zamanı ile yazım zamanı farklıdır.

B) Kahramanlık konuları işlenmiştir.

C) Oluşmaya başladığı dönemin sosyal gerçekliği hakkında bilgi verir.

D) Abartılı anlatımı ile destansı nitelikler taşır.

E) Bozkurt ve Türeyiş destanları ile aynı zihniyete sahiptir.

 

8.

Yâ Rab hemîşe et lütfunu rehnümâ mana

Gösterme ol tarîki ki yetmez sana mana

---

Habs-i hevâda koyma Fuzûlî-sıfat esîr

Yâ Rab hidâyet eyle tarîk-i fenâ mana

 

Sırasıyla, günümüz Türkçesi ile düzyazı hâli:

 

Yâ Rab. Lutfunu bana her zaman rehber yap. Sana ulaşmayan yolu bana gösterme

---

Yâ Rab. Beni Fuzûlî gibi arzu ve heveslerin esiri yapma. Yokluk yolunu(fenâfillah) bulmamda bana yardımcı ol.

Aşağıdaki soruları bir gazelden alınan bu iki beyte göre cevaplayınız.

 

a. Bu iki beyit sırasıyla gazelin hangi beyitleridir? Tespitinizi hangi ölçütlere göre yaptınız? (4)

 

 

 

b. Bu beyitlerin alındığı gazel nazım türü bakımından nasıl adlandırılabilir? (2)

 

 

c. Bu beyitlerin ikincisinde hangi edebî sanatlara yer verilmiştir? (4)

 

 

 

d. Bu beyitlerin ikincisinde geçen “tarîk-i fenâ(fenâfi’l-lâh)” kavramını “vahdet, kesret, mâsivâ” kavramları ışığında açıklayınız? (10)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

9.

Gül bülbülü candan eder ol gamzesi cânî

Bülbül güle ikrâm eder ol cân-ı gümânî

…..

Onsuz geçen ömrün heder olmuş o hilâli

Vuslat ile parlar Ramazan evc-i zamânda

 

Farklı gazellerden alınan bu beyitlerin ortak özel-likleri arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur? (2)

A) İkisi de aynı aruz ölçüsüne sahiptir.

B) İkisi de matla beytidir.

C) İkisi de mecazlı ifade içerir.

D) İkisi de aynı şiir geleneğine aittir.

E) İkisi de lirik tema içerir.

 

10. Aşağıdakilerden hangisi gazel ile kasidenin ortak özelliklerindendir? (2)

A) Nazım Biçimi

B) Nazım Birimi

C) Tema

D) Birim Sayısı

E) Bölüm Sıralaması

 

11. Aşağıdakilerin hangisinde tasavvuf şiirinde kul-lanılan gerçek anlamının dışında kalıplaşmış mecazî anlam içeren tasavvufî mazmun yoktur? (2)

A)

Sâkî dil-i nâtüvânı şâd et

Mahmûrunu bir kadehle yâd et

B)

Bezm ehline sürâhî gece döktü derdini

Aktı gözünden ayağına kan girih girih

C)

Hûm-ı şarâbın ayağına düş müridi ol

Ki şeyh-i savma’adan sâfdır derûnu anın

D)

Bezm-i mey bir gülsitândır anda sâkî bâğbân

Câm-ı mey güldür sürâhî serv bülbül bülbüle

E)

Hava vü berk ü ziya vü buhar u mıknatıs

Yed-i tasarruf-ı insanda unsur-ı harekât

 

12.

Benî candan usandırdı cefâdan yâr usanmaz mı

Felekler yandı âhımdan murâdım şem’i yanmaz mı

 

Kamû bîmârınâ cânân devâ-yî derd eder ihsan

Niçin kılmaz banâ dermân benî bîmâr sanmaz mı

 

Gamım pinhan dutardım beñ dedîler yâre kıl rûşen

Desem ol bî-vefâ bilmeñ inânır mı inanmaz mı

 

Şeb-î hicran yanar cânım töker kan çeşm-i giryânım

Uyârır halkı efgânım karâ bahtım uyanmaz mı

 

Gül-î ruhsârına karşû gözümden kanlu âkar sû

Habîbım fasl-ı güldür bû akar sûlar bulanmaz mı

 

Değildim ben sanâ mâil sen etdin aklımı zâil

Bana ta’n eyleyen gâfil senî görgeç utanmaz mı

 

Fuzûlî rind-i şeydâdır hemîşe halka rüsvâdır

Sorun kim bû ne sevdâdır bu sevdâdan usanmaz mı

 

Bu gazelden örnekler vererek,

 

a. Sevgili ve âşık tipinin özelliklerini yazınız. (4)

 

 

 

 

b. Feleklerin âşığın âhından dolayı yanması nedir?(2

 

 

 

 

c. Musammat gazel örneği olan bu gazeli diğer gazellerden ayırıcı özellik nedir? (2)

 

 

 

 

 

13. Divan şiirinin beş (5) özelliğini yazınız. (10)

 

 

 

 

 

 

BAŞARILAR DİLERİM…

 

“TÜRK EDEBİYATI 10. SINIF 2. DÖNEM 1. YAZILI SORULARI ”
SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN<<<

“TÜRK EDEBİYATI YAZILI SORULARI ” SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN<<<

“YAZILI SORULARI, YAZILI ARŞİVİ ” SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN<<<

“TÜRK EDEBİYATI KONU ANLATIMLAR ”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<

“TÜRK EDEBİYATI SORU BANKASI, TEST SORULARI ”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<

“EĞİTİM ÖĞRETİM İLE İLGİLİ BELGELER ” SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN<<<