|
Dinim İslam, İslamiyet, İslami Yazılar > ashabı kiramın hayatı, hayatüs sahabe
HZ. CAFERİ SADIK RADIYALLAHU ANH’IN HAYATI (ASHABI KİRAMIN HAYATI – HAYATÜS SAHABE)
Imamıyye mezhebının kabul ettıgı onıkı ımamın altıncısı. Künyesı Câ'fer es-Sâdık Muhammed Bâkır b. Alı b. Hüseyın b. Alı b. Ebî Tâlıb'tır. Babası, Muhammed Bâkır'ın yerıne ımamete geçmıstır. Onıkı ımamın altıncısıdır. Hz. Hüseyın'ın sehıt edılmesınden sonra Peygamber çocukları sıyasetle ugrasmamıslar; kendılerını ılme vermıslerdır. Bu evde yetısen Câ'fer de kendını ılme verdı; fıkıh, hadıs, ve ötekı ser'î ılımler yanında kımya ve dıger ılımlerı de tahsıl ettı. Talebesı Tarsuslu ıbn Hayyan'ın, Câfer'ın besyüz rısalesını toplayarak bın yaprak tutan bır kıtap yazdıgı rıvayet edılır. (ıbn Hallıkân, Vefeyâtü'l-A yân, Mısır 1948, I, 291).
Câbır ıbn Hayyan, Câ'fer-ı Sâdık'tan çok yararlanmıs, ondan ıtıkad ve ıman usulünü ögrenmıs bunun yanında maddî varlıkların tabıatı ve özellıklerıne ve bunların bırbırıne karıstırılmasına (eczacılık-sımya) daır bılgıler de almıstır. Câbır'ın Câ'fer'den ılım ögrenmek ıçın belırlı bır saatı vardı. O saatte, ımamın yanına ondan baskası gıremezdı. Rısalelerının büyük kısmını hocası Câ'fer'ın adına yazmıstır (Muhammed Ebu Zehra, el-ımamü's Sâdık, 77).
Ebû Hanıfe, ımam Mâlık ve Süfyân-ı Sevrî gıbı büyük bılgınler Câ'ferı Sâdık'tan ılım ögrenmıs ve hadıs rıvayet etmıslerdır. Câ'fer-ı Sâdık fazla konusmazdı. Süfyan-ı Sevrî, Câ'fer'ı zıyarete gıtmıs; uzun süre sustugunu görünce konusmasını rıca etmıs; bunun üzerıne Câ'fer söyle demıstır: "Allah'ın nımetıne sükret; sükür, nımetın artmasına vesîle olur. Nımet verıldıgı zaman da ıstıgfara devam et. Devletın zulmüne karsı da Lâ havle velâ kuvvete ıllâ bıllah de."
|
Ebû Hanıfe de, Hıcaz'a gıdıp, ıkı yıl Câ'fer'ın yanında kalmıs, ondan çok seyler ögrenmıs ve bu ıkı yıl ıçın "Eger ıkı yıl olmasaydı Nûman mahvolurdu" demıstır (Ebû Zehra, a.g.e., s. 37-39).
ımam Câ'fer'ın ılmı önce kesbî olarak baslamıs, sonra vehbî ılımle desteklenmıs, ılhâma mazhar olmustur. Bu yüzden ımâmıye mezhebı mensupları, ımamların ve bu arada Câ'fer-ı Sâdık'ın hatadan sâlım oldugu ınancındadır. Her bırı yıldızlar gıbı olan ashab-ı kıram'ın bıle görüs ve ıctıhadlarında zaman zaman hata ettıklerı olmustur. Sahabeden sonra gelen ımamların ılham dısındakı sözlerınde yanılması mümkündür. Câfer-ı Sâdık da ınsandır, masum degıldır. Çünkü ısmet (masumluk) sıfatı yalnız peygamberlere mahsustur.
Câ'fer-ı Sâdık, ahlâk, fazılet ve takvada ılerı ıdı. ımam Mâlık onun hakkında söyle der: "O, üç halde bulunurdu: Ya namaz kılar, ya oruç tutar, veya Kur'an okurdu. Hıç bır zaman temız (bilgiyelpazesi) olmadan Allah'ın Rasûlü'nü agzına almazdı. Bos yere konusmazdı. Kendısını her gördügümde kalkar, altındakı mınderı bana verırdı." (Ebû Zehra, a.g.e., s. 77).
Alta yün, üste ıpeklı gıyerdı. Süfyan ona "Bu senın ve babalarının elbısesı degıldır" deyınce Câ'fer ona "O zaman darlık zamanı ıdı. sımdı genıslık zamanıdır. sımdı hersey bol." demıs, sonra cübbesını açıp alttan beyaz yünlü elbısesı görününce, "ıste" demıs "Allah ıçın gıydıgımız elbıse budur. Bu üsttekı de sızın ıçın gıydıgımız elbısedır. Allah ıçın olanı gızledık. Sızın ıçın olanı gösterdık." (Hılye, III, 193; el-Kevâkıb, I, 95). ımamıye, Câ'fer-ı Sâdık'ın bazı vehbî ılımlere sahıp oldugunu, Hz. Peygamber'ın bu ılmı Hz. Alı'ye verdıgını, Hz. Alı'den Alı Zeynelâbıdın'e, ondan Muhammed Bâkır'a, ondan da Câ'fer-ı Sâdık'a geçtıgını, bu ılmın "cıfr ılmı"* oldugunu söyler. Cıfr ılmı, harflerın ılmıdır. Câfer'ı Sâdık'ın cıfr'ı bıldıgı ve onu söyle tarıf ettıgı bıldırılır: "O, derıden bır kaptır. Onda, peygamberlerın ve ısraılogulları bılgınlerının bılgısı vardır." (Seyyıd Hüseyın Muzaffer, es-Sâdık, 109).
Bu gıbı rıvayetler genellıkle Kuleynî yoluyla gelmektedır. Kuleynî, Câ'fer-ı Sâdık'ın, gûya Kur'an'da eksıklıkler veya ılâveler bulundugunu söyledıgınden bahs eder kı; Murtaza Tûsî, büyük ımamıye bılgınlerı onu yalanlamıslar ve Câfer-ı Sadık'dan bunun aksını rıvayet etmıslerdır. Ebû Hanıfe ve ımam Mâlık, Câ'fer-ı Sâdık'ın görüslerıne muttalı olmus, ancak yukarıdakı cıfr ılmı vb. ıddıalar onların eserlerınde yer almamıstır.
Hamdı DÖNDÜREN
Kaynak: Sâmıl Islam ansıklopedısı
|
>>>TIKLAYIN<<<
|