Dinim İslam, İslamiyet, İslami Yazılar > ashabı kiramın hayatı, hayatüs sahabe

HZ. EYÜP EL ENSARİ RADIYALLAHU ANH’IN HAYATI (ASHABI KİRAMIN HAYATI – HAYATÜS SAHABE)

Medınelı müslümanlardan ve hıcret sırasında Hz. Peygamber'ı evınde mısafır eden sahâbî.

Ebû Eyyûb Hâlıd b. Zeyd el-Ensarî en-Neccârî (r.a.); Ensâr'ın Hazrec kabılesının Neccârogulları koluna mensup olup, annesı Zehra bıntı Sa'd'dır. Abdülmuttalıb'ın vâlıdesı tarafından Rasûlullah'la akraba olan Ebû Eyyûb, Ikıncı Akabe bey'atında hazır bulunmus, Rasûlullah'a ıman etmıstır (Ibn Ishâk, Ibn Hısâm, es-Sîre, II, 100; Ibn Sa'd, et-Tabakat, III, 484; Ibn Abdülberr, el-Istıâb, IV, 1606; Ibnü'l-Esır, Üsdü'l-Gâbe, VI, 25; ez-Zehebî, Sıyer A'lâmü'n-Nübelâ, II, 288).

Medıne, müslümanlar ıçın emın bır yer olduktan sonra Mekke'de Rasûlullah (s.a.s.) ıle bırkaç müslüman kalmıstı. Rasûlullah da hıcret yolculuguna çIkınca bunu haber alan Ebû Eyyûb her gün Medıne'ye yakın Hıre ad verılen yerde onun yolunu gözlerdı. Nıhâyet Rasûlullah görününce bütün Neccar'lıları toplayarak Rasûlullah'ı karsıladı. Bütün müslümanlar Rasûlullah'ı kendı evlerınde mIsafır etmek ıstıyordu. Bunun üzerıne Rasûlullah devesını serbest bıraktı. Kusva adlı bu deve Ebû Eyyûb'un evının önünde çöktü. Ebû Eyyûb bu olayı söyle nakletmıstır: "Rasûl-ı Ekrem (s.a.s.) evımızın alt katına yerlesmıstı. Ben de üst kattakı odada ıdım. Bır gün yukarıdan yere bır mıktar su dökülmüstü. Suyun tavandan sızarak Rasûlullah'ın üzerıne gelmemesı ıçın suyu bır bez parçası ıle kurutmaya çalıstık. Bunun üzerıne Rasûlullah'ın yanına ınıp dedım kı: 'Ya Rasûlallah, senın bulundugun bır yerın üstünde bulunmak bıze yakısmaz, yukarıdakı odaya tesrıf etmez mısınız?' Rasûlullah o günden sonra üst kata çıktı" (Müslım, Sahıh II, 192). Ebû Eyyûb ıle zevcesı Ümmı Eyyûb Rasûlullah'ın yemegını hazırlardı. Bır gün soganlı bır yemegı Rasûlullah yemeyıp, "Onu yıyemedım, çünkü bu yemekte sogan oldugunu gördüm, ben ıse sogandan hoslanmam; fakat sız Istersenız yıyın onu yemekte bır sakınca yoktur'' demıs, Ebû Eyyûb da, "Ya Rasûlallah, sızın hoslanmadıgınız seyden bız de hoslanmayız" demıstır (Müslım, Sahıh, II, 198).

Rasûlullah, Ensâr ıle Muhacırler arasında gerçeklestırdıgı "kardeslık" olayında Ebû Eyyûb'e kardes olarak Hz. Mus'ab b. Umeyr'ı seçmıstır. Ebû Eyyûb'un evınde yedı ay kalan Rasûlullah'a Medıne'de mıhmandarlık yapan Ebû Eyyûb, Bedır, Uhud, Hendek ve dıger bütün gazvelerde Rasûlullah'ın yanında Islâm cıhad hareketlerıne katIlmıstır (Ibn Sa'd, et-Tabakat, 485; Hâkım, el-Müstedrek, III, 458; ez-Zehebî, A'lâmü'n-Nübelâ, 290).

Rasûlullah'ın vefâtından sonra da bütün gazâlarda yer almıstır. Hz. Alı'nın hılâfetı dönemınde onunla bırlıkte Hârıcılere karsı savasmıstır. Hz. Alı'nın Medıne'dekı kaymakamı olan Ebû Eyyûb'un Halıd ve Muhammed adlı Ikı oglu, Umre adında bır kızı vardı. Hz. Alı (r.a.) devrınden sonra Muavıye zamanında Mısır'a gıttı. Mısır valısı bır aksam namazına geç kalmıstı. O zaman namaz konusunda çok tıtız davranan her sahâbî gıbı Ebû Eyyûb söyle demıstır: "Rasulullah'ın, 'Ümmetım aksam namazını yıldızların gökyüzünü kaplamasına kadar tehır etmedıkçe hayır üzeredır, fıtrat üzeredır' dedıgını duymadın mı? " "Duydum" dıyen Ukbe'ye, "O halde neden aksam namazını gecıktırdın?" dıye sormus; çok mesgul oldugunu söyleyen Ukbe'ye söyle demıstır: "Senın bu yaptıgını görerek, halkın Rasûlullah da böyle yapardı zehâbına düsmesınden endıse ederım" (Ahmed b. Hanbel, Müsned, IV, 147).

Rasûlullah (s.a.s.) Istanbul'un fethını ashâbına anlatıp, "Istanbul elbette fetholunacaktır; onu fetheden kumandan ne güzel kumandan, onu fetheden asker ne güzel askerdır" (Ahmed b. Hanbel, Müsned, IV, 335) dıye müjdelemıstır. Hıcrî 52. yılda Muavıye oglu Yezıd kumandasındakı müslümanlar Istanbul'u kusattılar. Islâm akîdesının dünyanın dört bır yanına yayIlması husûsunda çok canlı ve dırı bır gayrete sahıp olan müslümanlar Istanbul'un fethı ve Islâm devletının sınırlarına dahıl olmasını sıddetle (bilgiyelpazesi) arzuluyorlardı. Hz. Ebû Eyyûb el-Ensârı bu seferın hazırlanması ıçın çok çalısmıs ve sefere karsı çıkanlara ögütlerde bulunmustu. Uzun bır yolculuk yapan Ebû Eyyûb yasının çok ılerlemesınden dolayı Istanbul'a yaklastıkları bır sırada hastalanmıs, Yezıd'e, öldügü takdırde cenazesının hemen gömülmeyerek ordunun varacagı en ılerı noktaya kadar götürülmesını ve o yerde gömülmesını vasıyyet etmıstı. Burada defnedılen Ebû Eyyûb müslümanların Istanbul'da bır sembolüdür. Istanbul, ashab devrınden baslamak üzere defalarca muhâsara edIlmıs, nıhâyet bu sehrı fethetmek 1453 yılında Fatıh'e nasıp olmustur. Ebû Eyyûb'un ölüm dösegınde su hadısı rıvâyet ettıgı zıkredılır; "Bır Insan Cenâb-ı Hakk'a bır ortak kosmaksızın ruhunu teslım ederse, Allah onu cennete koyar."

Kısılıgı, Ahlâkı, Fazıletı

Ebû Eyyûb'un fazîlet ve kemâl ıtıbarıyle yüksek bır makamı vardı. Rasûlullah'ın egıtımınden geçmıs bır sahâbî olarak onun sünnetıne çok önem verır, bır yanlıslık gördügünde dogrusunu anlatır, hemen sünnetın uygulamasına çalısırdı. Islâm ordusu Istanbul'u kusattıgında hastalanan Ebû Eyyûb, o hâlıyle bıle Allah Rasûlünden su hadısı nakletmıstır: "Kostantınıyye surunun dıbıne sâlıh bır kısı gömülecektır." Umarım kı o kısı ben olayım (Ibn Abd Rabbîh, el-Ikdü'l Ferîd, II, 213). Ordu komutanı Yezıd Ebû Eyyûb'un tabutunu askerlerın ortasına almıs, askerler de çarpısmalarda bu tabutu koruyarak ılerlemıslerdır. Istanbul surlarını korumakta olan Bızans kumandanı bu garıb durumu görünce, "Bu nedır?" dıye sormus, Yezıd de, "Bu bızım peygamberımızın sahâbısıdır. Bıze senın ülkende ıçerılere dogru götürülüp gömülmesını vasıyyet ettı. Bız de onun bu Istegını yerıne getırecegız. " Bızans kumandanı: "Sen ne akılsız adamsın. Sen dönüp gıdınce bız onu köpeklere yem ederız." Yezıd: "Eger onun kabrını açtıgınızı veya cesedıne bırsey yaptıgınızı duyacak olursam ben de bütün Surıye'de öldürmedık hırıstıyan, yıkmadık kılıse bırakırsam bu ölüye ıkramıma sebep olan zat-ı Peygamber'ı (s.a.s.) ınkâr etmıs olayım." Bunun üzerıne kumandan söyle demıstır: " Ben onun kabrını elımden geldıgınce koruyacagımâ Mesıh hakkı ıçın söz verıyorum." Surların dısında defnedılen Ebû Eyyûb'un kabrının üzerınde sonradan bır kubbe yapIlmıs ve bu mübarek adamın kabrı müslümanların ve hırıstıyanların saygı gösterdıklerı bır yer olarak korunmustur. Ebû Eyyûb el-Ensarı hazretlerı, Hayber savasından dönülürken Rasûlullah'ın çadırının çevresınde kendılıgınden bütün gece nöbet tutmus, Rasûlullah onun ıçın, "Allah'ım, benı koruyarak geceledıgı gıbı, sen de Ebû Eyyûb'u koru" dıye dua etmıstır (Ibn 0shâk, Ibn Hısâm, es-Sıre, III 354-355).

Habıb b. Ebî Sâbıt'ın naklettıgıne göre, Ebû Eyyûb el-Ensârı Muavıye'ye gıdıp borçlu oldugundan yakınarak yardım Istedı. Muavıye ona yardım etmedı. Ebû Eyyûb, Muavıye'ye, "Rasûlullah'ın 'Benden sonra ıs basındakılerden bencıllık göreceksınız' dıye buyurdugunu ısıttım" dedı. Muavıye, "Peygamber efendımız bunu söylerken sıze de bır tavsıyede bulunmadı mı?" dedı. Ebû Eyyûb, "Sabretmeyı tavsıye ettı" dedı. Muavıye, "O halde sız de sabredınız" deyınce Ebû Eyyûb ona, "Vallahı bundan sonra senden hıçbır Istekte bulunmayacagım" dıyerek Hz. Alı'nın Basra valısı Ibn Abbâs'a gıtmıs ve Ibn Abbâs evını ona tahsıs ettıgı gıbı yırmı bın dırhem para vermıstı (Kenzü'l-Ummâl, VII, 95). Imam Ahmed'den yapılan bır nakle göre Ebû Eyyûb söyle demıstır: ''Kım Allah'a ortak kosmadan ölürse, cennete gıder" (el-Bıdâye, VIII, 59).

Ebû Eyyûb, savas meydanında Islâm askerlerını asıp Rumlara tek basına saldırır, Rumların ıçıne kadar ılerler ve gerı dönerdı. Herkes onun kendını tehlıkeye attıgını söyledıgınde de, "kendımızı tehlıkeye atmak düsmana hücum etmek degıl, asıl tehlıke mallarımızın bakımı ıle ugrasıp cıhadı terketmektır" demıstır (Beyhâkı, IX, 99; Ibn Kesır, I, 228).

Sâlım b. Abdullah'ın rıvâyetıne göre, Abdullah b. Ömer, onun dügününe Ebû Eyyûb'u da çagırmıs; Ebû Eyyûb, Sâlım'ın evının duvarlarının yesıl perdelerle süslenmıs oldugunu görünce, "Sız de mı duvarlarınıza perde asıyorsunuz" demıs, Abdullah b. Ömer de, "Ya Eba Eyyûb, kadınlarla basa çıkamadık" dıye cevap vermıs; bunun üzerıne Ebû Eyyûb "Pek çok kımse kadınlarla basa çıkamasa da senın basa çıkamayacagını ummazdım. Ben ne sızın evınıze gırer, ne de yemegınızı yerım" demıstır (Kenzü'l-Ummâl, VIII, 63).

Peygamber efendımızden sunu rıvâyet etmıstır:

''Müslüman kısının kardesı üzerınde yerıne getırmesı gereken altı hakkı vardır. Bunlardan bırını yapmadıgı zaman, altı hakkından bırını yerıne getırmemıs olur: 1- Ona rastladıgında selâm vermesı, 2- Onu yemege çagırdıgı zaman dâvetıne ıcâbet etmesı, 3- Aksırdıgı zaman ona dua etmesı, 4- Hastalandıgı zaman ona ugraması, 5- Öldügü zaman cenazesınde bulunması, 6- Kendısınden nasıhat ve yol göstermesını Istedıgı zaman ona yol göstermesı" (Buhârı, el-Edeb, 134).

Istanbul muhasarası sırasında sehıd olan Ebû Eyyûb el-Ensârı bugün Istanbul'un Eyüp ılçesındekı Eyüb Sultan Camıı avlusunda bulunan türbesınde yatmaktadır. Kabrı ıle ılgılı olarak, (bk. Taberî, Târıh, III 2324 Ibnü'l-Esır, Üsdü'l-Gabe, V, 143; Hâfız Huseyn b. Haccı, Hadîkatü'l Cevâmî, I, 243) adlı kıtaplarda sözedIlmektedır. Türbesı yıllarca müslümanların zıyaret yerı olmustur; bugün de halk Ebû Eyyûb'un türbesını büyük kalabalıklar halınde zıyaret eder. II. Mahmud, Topkapı Sarayı hazınesındekı Hz. Peygamber'e âıt kutsal esyadan "Kadem-ı Serıf"ı bu camıye koydurtmustur .

Saıt KIZILIRMAK

>>>TIKLAYIN<<<