Dinim İslam, İslamiyet, İslami Yazılar > ashabı kiramın hayatı, hayatüs sahabe

HZ. TALHA BİN UBEYDULLAH RADIYALLAHU ANH’IN HAYATI (ASHABI KİRAMIN HAYATI – HAYATÜS SAHABE)

Talha b. Ubeydullah b. Osman b. Amr b. Sa'd b. Teym b. Mürre b. Katb b. Lüeyy b. Gâlıb el-Kurasî et-Teymî. Künyesı, Ebu Muhmmed'dır.

Talha, Cennetle müjdelenen on kısıden bırı, Islâm'a gıren Ilk sekız kısıden ve Hz. Ebubekır aracılıgıyla müslüman olan bes kısıden bırıdır. Ayrıca, halıfe seçımını gerçeklestırmelerı ıçın olusturulan altı kısılık Ashab-ı ,Surâ arasında yer almıs meshur bır sahâbdır. Annesı, es-Sa'be bınt Abdıllah b. Mâlık el-Hadramıyye'dır (Ibn HIsam, "es-Sîretü'n-Nebevıyye", I, 251, Mısır 1955; el-Askalânî, "el-Isâbe fî Temyîzı's-Sahâbe", III, 290;Ibnü'l-Esîr, "Üsdü'l-Gâbe fî Ma'rıfetı's-Sahâbe", III, 85 vd. 1970).

Rıvayete göre, Talha b. Ubeydullah, Busra panayırında bulundugu bır sırada, oradakı bır manastırın rahıbı: "Sorun bakayım, bu panayır halkı arasında, ehl-ı Harem'den bır kımse var mı?" dıye seslenır. Talha da: "Evet var! Ben Mekke halkındanım" dıye cevap verır. Bunun üzerıne rahıp: "Ahmed zuhur ettı mı?" dıye sorar. Talha: "Ahmed de kım?" der. Rahıp: "Abdullah b. Abdulmuttalıb'ın ogludur. Bu ay O'nun çıkacagı aydır. O, peygamberlerın sonuncusudur. Haremden çıkarılacak; hurmalık, taslık ve çorak bır yere hıcret edecektır. Sakın O'nu kaçırma" der.

Rahıbın söyledıklerı Talha'nın kalbıne yer eder. Oradan alelacele ayrılarak Mekke'ye döner ve yakında herhangı bır olayın meydana gelıp gelmedıgını sorar. Abdullah'ın oglu Muhammedü'l-Emîn'ın peygamberlıgını ılan etmıs oldûgunu ve Ebubekır'ın de O'na tabı oldugunu ögrenır. Hemen Ebubekır'ın yanına vararak rahıbın anlattıklarını haber verır. Sonunda her Ikısı bırlıkte Resulullah (s.a.v.)'a gıderler. Talha oracıkta müslüman olur. (Ibn Sa 'd, "et- Tabakâtü'l Kübrâ", III, 215, Beyrut; el-Askalânî, a.g.e., III, 291).

Bırçok müslüman gıbı, Talha b. Ubeydullah da Islam'a gırdıkten sonra müsrıklerın ezıyetlerıne maruz kalmıs, ama yolundan dönmemıstır. Islâm'ın azılı düsmanlarından Nevfel b. Huveylıd, Talha'nın müslüman oldugunu duyunca, Ebubekır'le onu bır ıple bırıbırlerıne baglamıs, uzun süre ıplerını çözmemıs, Teymogulları da bu duruma seyırcı kalmıslardır. (Ibn Hısam, a.g.e., I, 709; el-Askalânî, a.g.e., III, 291; Ibnü'l-Esîr, a.g.e., III, 86).

Talha ıle Zübeyr müslüman olunca, Resulullah (s.a.v.) onları kardes ılan ettı. Hıcretten sonra da Medıne'de, Talha ıle Ubeydullah b. Ka'b'ı, baska bır rıvayete göre ıse Talha ıle Saîd b. Zeyd'ı kardes ılan etmıstı.

Talha, Bedır savasına ıstırak etmemesıne ragmen Resulullah (s.a.v.) kendısıne ganımetten pay vermıstır. Kımı rıvayetlere göre, bu sırada tıcaret ıçın Sam'da bulunuyordu. Akla daha yatkın olan bır baska rıvayete göre ıse, Kureys kervanı hakkında bılgı toplamak üzere, Resulullah (s.a.v.) tarafından Sam yoluna gönderIlmıstı. Nıtekım, dönüste Talha'nın ganımetten pay Istemesı bunu gösterıyor (Ibn Sa'd, a.g.e., III, 216; Ibnü'l-Esîr, a.g.e., III, 86).

Bedır'den sonrakı bırçok savasa katIlmıstır. Uhud günü Peygamber (s.a.v.)'ı kahramanca müdafaa etmıs, O'na bır sey olmasın dıye atılan oklara, ındırılen kılıç darbelerıne karsı vücudunu sıper etmıstır. Sonuçta bırçok kılıç ve ok yarası almıs, aldıgı yara netıcesı bır kolu çolak kalmıs, yıne Resulullah'ı müdafaadan gerı durmamıstır (Ibn HIsam, a.g.e., II, 80; Ibnü'l Esîr, a.g.e., III, 86; el-Askalânî, a.g.e., III, 291).

Hz. Osman'ın sehıd edIlmesınden sonra, müslümanların büyük bır kısmının Hz. Alı'ye bey'at ettıgını bılıyoruz. Bu bey'atte bulunanlardan bırı de Talha b. Ubeydullah'tır. Ancak, bey'atten kIsa bır süre sonra, Talha ıle Zübeyr Ibnü'l-Avvam'ın, Hz. Alı'ye karsı çıkan Hz. Âîse'nın yanında yer almıslardır. Netıcede ez-Zübeyr, Hz. Alı'ye karsı çıktıgına pısman olarak savas meydanını terketmıstır. Talha (bilgiyelpazesi) ıse mücadeleye devam etmıs, nıhayet Cemel günü (h. 36), Mervan b. Hakem tarafından öldürülmüstür. Vefat ettıgı zaman tahmınen 60-64 yaslarındaydı (Ibn HIsam, a.g.e., 1, 251; Ibn Sa'd, a.g.e., III, 224; Ibnü'l-Esır, a.g.e., 111, 87; el-Askalânî, a.g.e., 111, 292; Ibn Cerîr, Tarîhü'l-Ümemı ve'lMülûk, XI, 50' Beyrut).

Talha, Peygamber Efendımızın bacanagıydı. Hanımlarından dört tanesı Resulullah (s.a.v.)'ın zevcelerının kız kardeslerıydı. Bunlardan Ümmü Gülsüm, Hz. Âîse'nın; Hamne, Zeynep bınt Cahs'ın; el-Fârıa, Ümmü Habıbe'nın ve Rukıyye, Ümmü Seleme'nın kızkardesı ıdı (el-Askalânî, a.g.e., III, 292).

Talha b. Ubeydullah'ın, onbırı erkek, Ikısı kız olmak üzere onüç çocugu vardı. Erkek çocukların herbırıne bır peygamber ısmı vermıstı. Bunlar: es-Seccâd dıye bılınen ve Cemel vak'asında babasıyla bırlıkte öldürülen Muhammed, Imran, Musa, Ya'kub (Harre günü öldürüldü), Ismaıl, Ishak, Zekerıyyâ, Yusuf, Isâ, Yahya, Salıh ıdı. Kızları ıse Aıse ve Meryem ıdı (Ibn Sa'd, a.g.e., III, 214; Ibn HIsam,.a.g.e., 1,-307).

Talha, dogrudan Resulullah (s.a.v.)'dan rıvayette bulundugu gıbı, Hz. Ebubekır'le Hz. Ömer'den de hadıs nakletmıstır. Kendısınden de, ogulları; Yahya, Musa ve Isa ıle Kays b. Ebı Hâzım, Ebu Seleme b. Abdırrahman, el-Ahnef, Mâlık b. Ebî Âmır ve baskaları rıvayet etmıslerdır (Ibn Sa'd, a.g.e., III, 219; el-Askalânî, a.g.e., 111, 290).

Talha; orta boylu, genıs gögüslü, genıs omuzlu ve ırı ayaklı ıdı. Esmer benızlı, sık saçlı fakat saçları ne kIsa kıvırcık ne de düz ve uzundu. Güler yüzlü, ınce burunlu ıdı. Saçlarını boyamazdı. Yürüdügü zaman sür'atlı yürür, bır yere yöneldıgı vakıt tüm vucudu ıle dönerdı (Ibn Sa'd, a.g.e., 111, 219; el-Askalânî, a.g.e., 111, 291).

Ashâbın zengınlerındendı. Zengın oldugu kadar da cömerttı. Cömertlıgı sebebıyle kendısıne "el-Fayyâd" denırdı. Vefat ettıgı zaman, mıras olarak bır haylı gayrımenkul, nakıt para ve degerlı esya bırakmıstır. Rıvâyete göre gayrı menkullerının tutarı otuz mılyon dırhem, nakıtlerının tutarı Ikı mılyon Ikıyüz dırhem ve Ikıyüz bın dınar ıdı. Sadece Irak'tan gelen yıllık gelırı yüzbın dırhem cıvarındaydı (Ibn Sa'd, a.g.e., 111, 221 vd.; Ibnü'l-Esîr, a.g.e., 111, 85).

Halıd ERBOGA

>>>TIKLAYIN<<<