Dinim İslam, İslamiyet, İslami Bilgiler > Peygamberimiz Hz Muhammed Mustafa'nın Hayatı (sav)

HAYBER SAVAŞI, TARİHİ, ÖNEMİ, ÖZELLİKLERİ (PEYGAMBERİMİZ HZ. MUHAMMED MUSTAFA’NIN (SAV) HAYATI)

Hz. Peygamber'ın hicretin 7. yılında fethettiği, Sam-Medine yolu üzerinde Medine'nın 15I km. kuzeyinde Yahudilerin oturduğu bır yerlesim merkezı. Hayber Yahudi dılinde kale demek olup burası aynı zamanda hurma ve tahıl merkezıdır. Kalesinin yedi burcu vardır. Bunlar Naım, Kamus, Sık, Netah, Sülafım, Vatıh ve Ketibe'dır (Ibn Sa'd et-Tabakatü'l-Kübra II,106)

Hz. Peygamber Hayber Yahudilerinin Medine'ye karsı müsrıklerle ıttıfak halinde olmaları ve pek çok Yahudi kabilesi'nın burada toplanmasından dolayı Hudeybıye musalahasından sonra Hayber'ı fethetmek üze re hazırlıklara basladı (Vakidi, Kıtabü'l Megazi, II, 441-442, Ibn Hısam, es-Sıretü'n-Nebeviyye, III, 201)

Hz. Peygamber, bu cihad hareketi için sadece cihada ragbet edenlerin katılmasını emretti. Medine'de Sıba' b. Urfuta'yı vekil bıraktı. Esi Ümmü Seleme'yı yanına alarak 1400 yaya, 200 süvarı ile yola çıkarken; "Bız buranın hayrını isteriz" buyurmustur. Rasulullah Medine'den hareket ettikten sonra Hayber ile Gatafan kabilesi arasına karargahım kurdu. Sabaha kadar burada bekledi (Ibn Hısam, es-Sire, III/343). Gatafanlıların Hayber'e yardımını engellemek için burada konaklamıs bulunuyordu. Hayberliler sabaha kadar, Müslümanların gelisinden haberdar olmamıslardı.

Sabahleyın kalelerinin kapısını açtıklarında; "Muhammed gelmış ve günlerden de cumartesidir" diyerek kalelerine tekrar döndüler. Yahudiler mukaddes günleri olduğu için cumartesi günü muharebe etmezlerdi. Rasulullah bunu görünce (bilgi yelpazesi.net) ; "Allahu Ekber, Hayber harab oldu" buyurdu (Ibn Sa'd, et-Tabakat, II,106). Müslümanların bu muharebede beyaz renklı sancağını da Hz. Alı taşıyordu. Bu gazvede Müslümanların kullandıkları parola; "Ya Mansür, Emıt, Emıt" "Ey Allah'ın galıp kildığı Müslüman asker öldür öldür' ıdı (Ibn Sa ıt, II,1I6, Ibn Hısam, III, 347).

Hayber'ın fethı, Naım kalesi ile basladı. Burada Mahmud b. Mesleme atılan tasla şehit oldu. Sonra Kamus kalesi ele geçırıldı. Daha sonra, Vatih, Sülalım, Sık, Netah ve Ketiba kaleleri alindi. Bu kalelerin ele geçırılmesinde şiddetlı çarpısmalar oldu. Müslümanlardan yırmı bes kisi şehit olurken, Yahudilerin kaybı doksan üç kisi oldu. Hayber'ın ileri gelenlerinden Useyr, Yasır, Emır ve Kınane b. Ebı'l-Hukayk ve kardeşi öldürüldü (Ibn Sa'd, II, 1I7).

Müslümanlar bu gazvede pek çok esir aldılar. Ancak Hayber halkı esirlerinin ıadesini, kendilerinin de affedilmesini istediler. Rasulullah da bunu kabul etti. Yahudilerin ileri gelenlerinden Huyey Ahtab'ın kizı Safıyye de esirler arasında ıdı. Rasulullah Hz. Safıyye'ye ailesinin yanına dönmeyı teklıf ettiği halde Safıyye, Müslüman olarak Hz. Peygamber'e es olmayı tercıh etti.

Hz. Safıyye Hayber gazvesinden önce Kınane b. Rabıa ile evlenmişti. Ilk gece, gördügü bır rüyayı Kınane'ye anlatmıs O da; "Sen ancak Muhammed'ı istiyorsun" diyerek yüzüne bır tokat vurmustu da, gözü morarmıştı. Safıyye'nın Hz. Peygamber ile evlendığı zaman hala bu morluğun ızı vardı. Nıtekim Rasulullah'ın bunu sorması üzerine esi de bu hadiseyı ona anlatmıştır (Ibnü'l-Esir, el-Kamıl, II, 221)

Bu muharebe sonunda Zeynep bınt el-Harıs, Rasulüllah'a zehırlı bır koyun ıkram etti. Rasulullah ondan bır parça aldı, ancak yutmadan koyunun zehırlı olduğunu bildirdi. Kadın çagirildı, suçunu ıtıraf etti ve söyle dedi:

"Gerçekten Peygamber isen, sana bundan haber verilır, eğer hükümdar isen senden kurtulmus oluruz." Ancak Bısr b. Bera bundan aldığı lokma ile zehırlenerek vefat etti. Bunun üzerine kadın Bısr'e kisas olarak öldürüldü. Rasulullah son hastalığında dahı Hayber'de aldığı bu lokmanın tesirını hıssettiğinı beyan buyurmustur (Ibnü'l-Esir, el-Kamıl, II, 222).

Bu gazve sonunda Hayberlilerin hayatlarının korunması, çoluk ve çocuklarının serbest bırakılması sartıyla Hayber'den çekilıp gitmeyı ve topraklarını, altın ve gümüslerini, üzerindekiler harıç, elbise ve silahlarını teslım etmeyı, hiç bır sey saklamayacaklarını kabul etmek sartıyla Hz. Peygamber ile sulh andlasması yaptılar. Rasulullah da Hayber arazısını, ashabı arasında taksım etmislerdi. Ancak Yahudilerin; "Bız topragı ıslemeyı ve hurma yetistırmeyı bılırız, bizı yerimızde bırak" demeleri üzerine Hz. Peygamber, onları kendi mülklerinde yarıcı olarak çalışmalarına ve orada kalmalarına ızın vermıştır (el-Belazüri, Fütuhu'l-Büldan, Çev: Mustafa Fayda, Ankara 1987, s. 88).

Bu duruma göre çoluk ve çocukları bağıslanmıs, araziler elde edilen mahsulün ikiye ayrılması suretiyle onlara bırakılmıştı. Buna mukabıl hiç bır mal saklanmaksızın teslım edilecektı. Iste Kınane b. Rabı' bu andlasma hükümlerine uymadığı, ıadesi gereken malları sakladığı ve Mahmud b. Mesleme'nın ölümüne sebep olduğu için öldürülmüstür (Ibn Hısam III, 351). Ayrica yapılan bu andlasmaya göre Rasulullah onları Hayber'den istediği zaman çıkaracaktı (Ebu Davud, Harac, 24).

Hayberliler, Hz. Peygamber'ın ırtıhalinden sonra da Hz. Ebu Bekir ve Hz. Ömer zamanına kadar belirlenen usul ile yancı olarak orada kalmaya devam ettiler. Bu arazilerin gelirlerin toplamak ısı ile, Hz. Abdullah b. Ravaha görevlendırılmıştı. Ancak Hz. Ömer zamanında aralarında zınanın çogalması, Müslümanlara karsı iyi davranmamaları, Hz. Ömer'ın oglu Abdullah'a suıkast girisiminde bulunmaları ve Müslümanların Hayber topragını ısletecek duruma gelmeleri üzerine yahudiler Hayber'den Sam'a sürülmüslerdir (el-Belazüri, a.g.e, s. 38-40; Yakut el-Hamevi, Mu'cemü'l-Büldan, Hayber mad.)

Yahudilerin Hayber'den çıkarılmalarına Rasulullah'ın "Arabıstan'da iki dının bır arada olmayacağına daır" hadisinın de sebep olduğu rıvayet edilmektedir (Imam Malık, Muvatta', Medine 17-19; Ibn Hanbel, Müsned VI, 275). Hz. Ömer, Yahudileri Hayber'den çıkardıktan sonra Hayber arazısını daha önce Rasulullah'ın taksım ettiği ashaba ve ailelerine dağıtmıştır.

İslam Tarihi Ansiklopedisi