Eğitim Öğretim İle İlgili Belgeler > Belirli Gün Ve Haftalar İle İlgili Tüm Belgeler > Dünya Şehircilik Günü İle İlgili Tüm Belgeler

ÇARPIK KENTLEŞMEYİ ÖNLEMEK İÇİN ÖNLEMLER, ÇARELER, ÖNERİLER (8 KASIM DÜNYA ŞEHİRCİLİK GÜNÜ İLE İLGİLİ YAZILAR, BİLGİLER)

Türkiye'de imar planları, yapıyla ilgili yasalar, bunları uygulama yetkisi verilmiş kuruluşlar, bu işleri yapmakla yetkili kılınmış meslek adamları, çeşitli izin ve denetim mekanizmaları vardır. Ancak bütün bunlar sağlıklı bir kentleşme için yeterli midir?

İlk kez 1960'larda benimsenen "plan" fikri, 1980'lerde, özellikle sosyal ve fiziksel plan alanında, tümüyle terk edilerek yerini tesadüfiliğe, keyfiliğe, "bırakınız yapsınlar bırakınız geçsinler"e bıraktı.

Önce imar ve İskan Bakanlığı, Bayındırlık Bakanlığı içinde eritildi, sonra Bölge Planlama Büroları lağvedildi, Nazım Plan Büroları kapatıldı. Oysa bu kuruluşlar ülkedeki fiziksel planlama zincirinin halkalarını oluşturmaktaydı.

Planlama yalnızca yerel yönetimlere bırakıldı. Bu durum görünüşte daha demokratikti; ancak yerel yönetimlerdeki kadro yetersizliği ve bilgi eksikliği, kararlarının bulunmayışı, başarı önündeki en büyük engeldi. Nitekim sonuçlar da bu başarısızlığı göstermekte gecikmedi ve şehirlerimiz ivmesi giderek artan bir hızla yok olma yoluna girdi.

Bugün de ülke çapında bir yerleşme planımız olmadığı gibi, ülke çapında alınmış yerleşme kararları da yoktur. Bunlar yapılıncaya kadar bir an önce:

a. Ülke çapında kentleşme politikasının saptanması gereklidir. Bu politika, değişen iktidar ve kişilerce değişmeyecek ulusal kararlar niteliğinde olmalıdır. Ve bu, ulusal dış politika, ulusal savunma, sağlık, milli eğitim ve ekonomi politikalarından daha az önemli değildir.

Devlet konuya ciddi olarak sahip çıkmalı, planlama ilkelerini ve direktifleri belirlemelidir. Bu konunun sahibi, yeniden yapılandırılacak bir imar ve İskarı Bakanlığı olmalıdır.

b. Bu politika üzerinde yurt çapında ortak bilinç sağlanabilmesi için konu sürekli olarak gündemde tutulmalı, yerel ve rnerkezi yönetimler arasında uyumlu bir birlik oluşturulmalıdır.

Hükümet ve yerel yönetimler kavgayı ve zıtlaşmayı bırakıp bir işbirliği düzenine girmelidir.

c. Ulusal plan direktifleri içinde nazım planlar yaptrnlrnah ve demokratik kurum ve kuruluşlarla tartışılarak kamuya benimsetilmelidir.

Bunun için de plan ilke kararları önceden ve kısa sürede belirlenmeli; planların yapılabilmesi için gerekli ciddiyet gösterilerek yeterli mali kaynak ayrılmalıdır.

d. Ortak bilince ulaşmamız gereken önemli sorunlardan biri de mülkiyet sorunu ve bunun son anayasamızda ele alınış şeklidir. Sağlıklı kentleşmeyi gerçekleştirebilecek şekilde kamunun güçlendirilmesi şarttır. Kişi hakları da kuşkusuz önemlidir, kutsaldır; ancak (bilgi yelpazesi.net) kişi yararı kamu yararından önce gelemez. Kamu yararı ile kişi yararını kentleşme açısından dengeleyecek hukuk düzeninin kurulması şarttır. Bir gece, arsasına yapı yasağı konarak, yeşil alan yapılarak yurttaşın birikimi nasıl sıfırlanmamalı ise, tarlaları imara açarak bir günde kamu eliyle milyarderler yaratmak yöntemleri de terk edilmelidir.

e. Kamu, ciddi çalışmalarla elde edilecek gelişme planları yönünde arsa üretmelidir.

Kamu'nun bu şekilde ciddi planlara dayalı arsa üretimi yoluyla, gelişigüzel alanlardaki yapılaşmayı önleyecek şekilde güçlenmesi, arsa rantının, bürokrasi ve mafya arasında bölüşülmesini önleyecek en önemli önlem olacaktır.

Bu şekilde kent sınırlarının gelişigüzel kontrolsuz ve sonsuz şekilde genişlemesi önlenebilecek, kırsal alanların, dolayısıyla çevrenin korunması sağlanabilecektir.

f. Kentleşmenin önemli bir sorunu da kent merkezlerinin çağdaş gereksinmelere uygun hale getirilmesi, mevcut yapı stoğundan yararlanma konusudur.

Kent merkezlerinde pek çok yapı, ya güç ulaşım, ya maliklerinin belli olmaması, bakımsızlıklar gibi nedenlerle kullanılmadan duruyor. Bunların canlandırılabilmesi önce mülkiyet sorunlarının çözülebilmesi, yukarıda sözünü ettiğimiz yeni hukuk düzeni ile sağlanabilecektir.

Böylece hem çok değer verdiğimiz geçmişimizi koruyacak hem de eski, fakat değerli, yaşanabilen kent parçaları elde etmiş olacağız.

g. Planların kesinliği ve şeffaflığı sağlanmalıdır. Kısaca, planlar kesinlik kazandıktan sonra bütün yurttaşlara açık olmalıdır.

Kente göçün özendirilmemesi yolunda alınacak kısa vadeli önlemleri de şöyle sıralayabiliriz:

- Mevcut yasaların uygulanması; gecekondu ve kaçak yapılaşmanın önlenmesi için hükümetle yerel yönetimlerin işbirliği yapması,

- Şehirlerde koruma bölgelerinin sınırlarının saptanması; buralara geçici bir süre için yapılaşma yasağı getirilmesi, yeşil alanların kesinlikle korunması,

- Mevcut planlara açıklık getirilmesi,

- İşgal edilmiş kamu arsaları için tapu dağıtılmasına son verilmesi,

- İmar aflarından kaçınılması,

- Kamunun, altyapısı da tamamlanmış arsa üretmesi ve toplu yapımı teşvik etmesi.