Eğitim Öğretim İle İlgili Tüm Belgeler > Kitap Özetleri > Roman Özetleri

SODOM VE GOMORE ÖZET (2) KİTAP ÖZETİ ROMAN ÖZETİ

 

Yazarı: YAKUP KADRİ KARAOSMANOĞLU

 

1. Kitabın Konusu:

 

İstanbul’un işgali ve İstanbul halkının işgale karşı tutumu kitapta anlatılıyor.

 

2. Kitabın Özeti:

 

"Sodom ve Gomore", Yakup Kadri KARAOSMANOĞLU’nun toplumsal olaylarla bireysel yaşantıları aynı güçte ve atbaşı götürebilme, her ikisini aynı örgüde kullanabilme özelliğini en vurgulu biçimde ortaya koyan yapıtlardandır.

 

Sodom ve Gomore, mütareke yıllarının mütareke yıllarının İstanbul’unu anlatan bir romandır. "Batı hayranlığı ile yanıp tutuşurken özlemini çektikleri topluma dahil olabilmek için gerekli koşullardan nedenli uzak olduklarının farkına varamayanların sonu hüsrandır" ana fikir etrafında kurgulanmıştır. Ele alınan kişiler, belli bir çevrenin kişileridir. İngiliz ve Fransız subayları, Levantenleri, işgalcilerle içli dışlı olmuş Türk aileleri… kısacası Yakup Kadri, işgalcilerle işbirlikçilerini anlatır Sodom ve Gomore’de. Böyle bir sınırlama ise İstanbul’un bütünüyle yansıtıldığı anlamına gelmez şüphesiz.

 

Bu sınırlama Roma’nın bakış açısından kaynaklanmaktadır. Yakup Kadri temeldeki çöküşü, çözülüşü saptamakta, ama sonuna ahlaki bir düzeyde yaklaşmaktadır. Başka deyişle, değişme duygusunun saptanması ama bütün boyutlarıyla değerlendirilemeyişi, sonuçlara takılan romancıyı, bu sonuçların somut görünümler kazandığı en uç örnekleri anlatmaya itmektedir.

 

 

Yakup Kadri'nin daha romanın adından başlayarak sorunu ahlaki boyutlarda koyduğu görülür. Bununla yetinmez romancı. İkinci baskıya eklediği öndeyişte, «Sodom ve Gomore, Tevrat'tan aldığımız bilgiye göre, Lût ve İbrahim devrinde, Filistin diyarının türlü ahlâk bozukluklarıyla Tanrının gazabına uğramış iki büyük şehridir. (... ) İstanbul düşman işgali altında iken romanın yazarına böyle görünmüştü. » sözleriyle Sodom ve Gomore adını seçmesinin nedenini açıklamayı gerekli bulur. Bu benzerlik, romanın her bölümünün başına, kutsal ki-tap'. ardan seçilmiş bölümler konularak pekiştirilir. Bu sözler, bir bakıma ilgili oldukları bölümün özeti gibidirler. Romancının bildirisi da bu sözlerle somutlaşır.

 

Romanın kişileri, yukarda da belirtildiği gibi, işgalci İngiliz, Fransız subaylarıyla bunların ilişki kurdukları çevrelerden seçilmiştir. Milliyetleri ne olursa olsun, erkekler de kadınlar da bedensel tutkularının, esiri bayağı yaratıklardır. Ya da Yakup Kadri'nin sözcükleriyle söylersek behimî, hayvani, şehevî. Gerald Jackson Read aşk delisi kadınlardan baş alamayan bir züppe, Marlow bir eşcinsel, Will «süfli» zevkleri olan bir sapkındır. Kadınlar da öyle. Bu saptama, romana konu edinilen ilişkilerin niteliğini de açıklar. Romanın ana ekseni, anılan çevrenin sürdürdüğü Sodom ve Gomore'dekine benzer yaşama biçimidir. Başka deyişle cinselliğin, işgalcilerle bütünleşerek aşağılık biçimde, hayvanca yaşanması.

 

Ahlaksızlığın boyutlarını sergilemek için özellikle doyumsuz, cinsel tutkulu, kahredici kadın tipleri seçer Yakup Kadri. Hiç birinin bireysel yaşamı yoktur. Daha doğrusu romanda onları salt cinsellikleriyle buluruz. Ya sevişirken, ya herhangi bir yabancı subayın koynuna girmeye çalışırken ya da çılgınca eğlenirken. Bütün bu kadınlar işgale uğramış bir ülkenin kadınlarıdır. Kendi ulusuna, kendi toplumuna yabancılaşmıştır hepsi. Kocaları ya da babaları Batılılarla iş çevirmekte, onların çıkarlarına çalışmaktadır. İşgalcilere yakın olmak, onların desteğiyle köşeyi dönmektir (bilgi yelpazesi.net) amaçlan. Silik tiplerdir hepsi. Gölge gibidirler romanda. İstanbul'u saran pislik, iğrençlik bu çevreden yayılmaktadır. Her biri ahlaksızlığın değişik yönlerini simgeleyen tipler yabancılaşmışlığın, bencilliğin, kokuşmuşluğun da örnekleridir.

 

Romanın ikinci ekseni Necdet'te Leyla arasındaki aşktır. Kimdir Necdet? Hangi İşle uğraşır? Açık seçik belirtilmez bu. Leyla'nın nişanlısıdır, ikisinin akraba olduğunu, Necdet'in İngiliz düşmanlığını da öğreniriz daha ilk bölümlerde. Başka açıklama yoktur, İngiliz düşmanlığının ise ulusal bilinçten değil, Almanya'da öğrenim görmesinden, Heine hayranı olmasından kaynaklandığı özellikle belirtilir. Köksüz,,korkak, yabancılaşmış, duygularının tutsağı bir aydın tipidir Necdet. Leyla ise Düyun-ı Umumiye memurlarından Sami Bey'in kızıdır. Olaylar Necdet'i romanda anlatılan çevreden gittikçe koparırken, Leyla'yı iyice batağa sürükler.

 

Yakup Kadri'nin, kişilerindeki bu biri olumlu, öteki olumsuz gelişmeyi de ahlaki açıdan ele aldığı görülür. Çevresindeki ahlaki düşkünlükten İğrenir Necdet. Kötü ben, yerini İyi ben'e bırakır. Romanda kötünün iyiye. doğru dönüşme süreci, Anadolu'daki kurtuluş hareketinin gelişimiyle koşuttur. Leyla'daki gelişim bunun tersidir. Batağa saplandığı gibi kurtuluşu da Batı'da arar Leyla.

 

İşgalcilerin güçlerini yitirmelerini, birtakım kalpaklı adamların İstanbul'u salmalarını bir türlü kavrayamaz. Kötü bir düştür sanki bu. Bir karabasandır Leyla'ya göre. Babası gibi o da İngiliz erin bu gidişe dur diyecekleri inancındadır. Bunun gerçekleşmeyeceğini anlayınca da yapabileceği tek şeyi yapar: Bütün dişiliğini kullanarak sunar kendini Necdet'e. Ama Necdet eski Necdet değildir artık.

 

Ne var ki Necdet'i değiştiren ve ateşli bir millici yapan bilinçlilik değil, Leyla'nın kendisini küçük düşürmüş olmasıdır. Evlenmeyi savsaklaması Leyla'nın onu terk etmesiyle sonuçlanınca ne yapacağını şaşırır Necdet. Sevgilisinin ondan öç alırcasına bayağı bir fahişe gibi davranması. Leyla tutkusundan kurtulamayışı acı çektirir Necdet'e.

 

Sakarya savaşına katılarak, «başın; düşman kurşunlarına uzatmayı» da bu sırada düşünür. Kurtuluşu ise çamurun, kokuşmanın silinip süpürülmesi olarak görür. Nitekim savaş kazanılıp işgalin son günleri yaklaşırken, düşmanla işbirlikçilerinin çektiği korkudan «en çok zevk duyan» odur. «Zira bu genç adam, yalnız memlekete ait umumi kinlerin hıncını değil, doğrudan doğruya kendi şahsi acılarının da intikamını» almaktadır.

 

Böylece sorunu ahlaki boyutlarda kavrayış, romancının Kurtuluş Savaşı'nı bir bağımsızlık hareketi olarak sergilemesini engeller. Özellikle son bölümlerde söze karışıp bu yolda düşünceler öne sürmesi bakış açısına yeni bir şey katmaz. Yorumuna da. Sorunsal başka plana baydırılmış, roman buna uygun olarak kurulmuştur.

 

Ayrıca aynasını döneminin Şişli, Nişantaşı sosyetesine tutan, barlarda, gazinolarda, Beyoğlu'nun levanten çevrelerinde dolaştıran Yakup Kadri, kuşkusuz tanığı olduğu ahlak düşkünlüğünü anlatırken, bütün bir İstanbul'u lanetlemek, dar bir çevreyi İstanbul'la özdeşlemek yanlışına da düşmüştür.

 

Belki anlattıkları gerçeğin küçük bir parçasıdır. Daha İğrenç günler yaşanmıştır İstanbul'da. Kurtuluş Savaşı'nı eleştirip millicileri eşkıyalıkla suçlayan satılık kalemler çıkmış, düşman hesabına çalışan muhbirler türemiştir. Doğru olabilir bunlar. Ama bu doğrular sorunun özünü değiştirmez. Yani ahlaki çöküntünün toplum yapısındaki çelişkilerin ürünü olduğu gerçeğini. Buradan yola çıkılarak, Sodom ve Gomore'nin her koşulda değişik biçimlerde, değişik adlar altında var olabileceğini söylemek de yanlış olmaz. Bu ise gerçekliğin bütünü delmek değildir. Tıpkı romanda sergilenen tiplerin İstanbul'un bütününü simgeleyemeyecekleri gibi.

 

Yine de, ana sorunsalın yanlış konulmasına karşın, okunması gerekli bir romandır Sodom ve Gomore. Salt çöken bir İmparatorluğun Kurtuluş Savaşı'na karşı bireylerinin yozlaşmışlığını sergilediği. Batı hayranlığının yarattığı asalak tiplerin toplumlarından kopuşunu sergilediği için değil, bağımlılığın yol açtığı her türlü değer yitiminin insani olanı yok edişini de örneklediği için.

 

3. Kitabın Ana Fikri:

 

Çöküşün getirdiği bir çürümenin romanıdır. Savaş gibi zor anlarda insanlar maskelerini çıkartıp kendilerini gösterirler. “Dost kara günde belli olur”

 

4. Kitabın Kahramanları, Kişileri, Şahıs Kadrosu:

 

LEYLA: İlginin üzerinde olmasını isteyen bazı karmaşık duyguları olan, Necdet ve Captain Gerald Jackson Read arasında kalan bir sosyete kızıdır. Güzelliği ile dikkatleri üzerine çekmiştir. Olayın asıl kahramanlarındandır.

 

NECDET: Leyla’nın dayısının oğludur ayrıca onun nişanlısıdır. Tahsilinin bir kısmını Fransa’da, bir kısmını da Almanya’da yapmıştır. Ayrıca Necdet’te İngiliz düşmanlığı vardır.

 

CAPTAİN GERALD JACKSON READ: İngiliz subayıdır. Zaman içinde Türk kızlarıyla ilişkiye girmiştir.

 

CAPTAİN MARLOW: Captain Gerald Jackson Read’in çocukluk yıllarından beri tanıdığı yakın bir arkadaşıdır.

 

MAJOR WİLL: Bir İngiliz subayıdır. Kadınlardan hoşlanan ve çoğu davetlerde Türkleri kendine hayran bırakmaya çalışan birisidir.

 

MADAM JİMSON: Güzelliğiyle Beyoğlu’da ilgi gören güzel bir kadındır. Captain Gerald Jackson Read’in ilk göz ağrısıdır.

 

DR. JEAN PREDA: Tanınmış bir sinir hekimidir.

5. Kitap Hakkında Şahsi Görüşler:

 

Her milletin içinde fedakar insanlar olabileceği gibi menfaat için insanlar da bulunmaktadır. Bağımsızlık bu fedakar insanlar sayesinde devam etmektedir. Asayişi bozan, kan dökülmesine sebep olan, kötülüğün kaynağı olan hep ikinci gruptur. İşte hayat bu iyi ile kötünün kavgasından ibarettir.

“ROMAN ÖZETLERİ ” SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN<<<

“KİTAP ÖZETLERİ ”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<

“EĞİTİM ÖĞRETİM İLE İLGİLİ BELGELER ” SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN<<<

EKLEMEK İSTEDİKLERİNİZ VARSA AŞAĞIDAKİ "Yorum Yaz" kısmına ekleyebilirsiniz.