Eğitim Öğretim İle İlgili Yazılar, Araştırmalar, Belgeler > Konu Anlatımlı Dersler > Coğrafya Dersi İle İlgili Konu Anlatımlar

GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ’NİN BÖLÜMLERİ VE ÖZELLİKLERİ (2) İLE İLGİLİ KONU ANLATIM (COĞRAFYA KONU ANLATIMI)

 

Sönmüş bir yanardağ olan Karacadağ, bölgeyi iki bölüme ayırır. Batısında kalan sahaya Orta Fırat Bölümü, doğusunda kalan sahaya ise Dicle Bölümü denir.

 

A. ORTA FIRAT BÖLÜMÜ

 

Karacadağ'ın batısında kalan bölüm Fırat nehrinin orta çığırını içine alır.

 

Yeryüzü Şekilleri:

 

Bölümde Gaziantep Platosu ve Şanlı Urfa platosu geniş yer kaplar. Bu platoların güneyinde, Suriye sınırı boyunca Birecik, Suruç, Altınbaşak ve Ceylanpınar Ovaları yer alır. En önemli akarsu Fırat nehridir.

 

Fırat ve kolları, derin vadilerden aktığı için sulamada güçlükle faydalanılır. Fırat üzerinde kurulmuş Atatürk Barajı hem alan hem de ürettiği elektrik bakımından Türkiye'nin en büyük barajıdır. Baraj, sulamada büyük yararlar sağlamaktadır. İklim ve bitki örtüsü: Bölümün Akdeniz’e yakın olması, yükseltisinin az olması iklimi biraz ılımanlaştırmıştır.

 

Gaziantep civarında zeytin üretiminin yapılması Akdeniz iklimi etkilerinin en önemli göstergesidir. Kışlar çok sert değildir. Doğuya gidildikçe karasallık artar.

 

 

Nüfus ve Yerleşme:

 

Bölge nüfusunun çoğunluğu bu bölümdedir. Yükseltinin az, iklimin elverişli olması ve geniş tarım alanlarının bulunması buna neden olmuştur,

 

Bölümde en gelişmiş merkez Gaziantep'tir. Gaziantep, önemli yollar kavşağında bulunur. Diğer önemli şehirler ise Şanlıurfa ve Adıyaman'dır. Güneydoğu Anadolu Projesinin (GAP) tamamlanmasıyla bölümdeki kalkınma daha da artacaktır,

 

Tarım ve Hayvancılık:

 

Bölümde ekonominin temelini tarım oluşturur. Verimli ve geniş ovalarda buğday, pamuk, kırmızı mercimek, Antep fıstığı yetiştirilmektedir. Gaziantep platosu çevresinde zeytin ve bağcılık yaygındır.

 

Sulanan alanların artmasıyla pamuk, şeker pancarı, tütün, mısır, pirinç ve sebze üretimi de yaygınlaşmaktadır.

 

Platolar çevresinde daha çok koyun, kuzeydeki dağlık alanlarda ise kıl keçisi beslenir. Canlı hayvan ticareti ve hayvan ürünleri bölge ekonomisi açısından önemlidir.

 

Sanayi ve Ticaret:

 

Bölümdeki sanayi kuruluşları özellikle Gaziantep ve çevresinde yoğunlaşmıştır. Burada çimento, madeni eşya, dokuma, tarım araç ve gereçleri üreten sanayi kuruluşları yaygındır. Bölümde sınır ticareti gelişmiştir.

 

Madenler:

 

Petrol bölümün en önemli yer altı zenginliğidir. Üretim yapılan petrol kuyuları Adıyaman ve Kahta çevresindedir.

 

Turizm:

 

Nemrut Dağı, dev boyutlu heykelleri ve doğal güzellikleriyle önemli bir turizm merkezidir. Şanlıurfa'daki çok sayıda tarihi eser ve Balıklı Göl turistlerin ilgisini çeken yerlerdendir.

 

 

B. DİCLE BÖLÜMÜ

 

Bölüm Karacadağ'ın doğusunda kalır. Dicle nehrinin yukarı kesimleri ile Mardin Eşiği'ni içine alır.

 

Yeryüzü Şekilleri:

 

Bölüm Orta Fırat Bölümü'ne göre daha dağlıktır. Karacadağ'ın bir kısmı bölümün sınırları içinde kalır. Mardin Eşiği akarsular tarafından parçalanmış yüksek düzlüklerden oluşur. Kuzeye gidildikçe yükselti artar.

 

İklim ve Bitki Örtüsü:

 

Bölüm, deniz etkisinden uzak olduğundan karasal iklim görülür. Kışlar soğuk ve kar yağışlıdır. Yaz aylarında sıcaklığın yüksek olması nedeniyle buharlaşma fazla olur. Yağışlar en çok kış aylarındadır.

 

Yaygın bitki örtüsü bozkır olan bölümün dağlık alanlarında meşe ormanları görülür.

 

Nüfus ve Yerleşme:

 

Bölümde şehirleşme oranı son yıllarda kırsal alanlardan yapılan göçlerle artmıştır. Başlıca şehirler Diyarbakır, Mardin, Siirt ve Batman'dır.

 

İşlek bir yol kavşağında kurulmuş olan Diyarbakır en önemli merkezdir. Son dönemlerde yapılan göçlerle Diyarbakır'ın şehir nüfusu hızla artmıştır. Hızlı nüfus artışıyla önemli problemler (eğitim, sağlık, yol, su, elektrik gibi) ortaya çıkmıştır.

 

Önemli bir petrol merkezi olan Siirt, aynı zamanda kilim ve battaniyeleri ile de ünlüdür. Petrol kuyularının açılmasından önce küçük bir yerleşim merkezi olan Batman, petrol rafinerisi sayesinde hızla gelişmiş ve nüfusu artmıştır.

 

Tarım ve Hayvancılık:

 

Dicle Bölümü'nde en önemli geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Karasal bir iklime sahip olması ve tarım yapılan alanlarının azlığı ürün çeşidini azaltmıştır. En çok tahıl üretimi yapılır. Pamuk, (bilgi yelpazesi.com) tütün, kırmızı mercimek, üzüm ve karpuz önemli tarım ürünleridir. Diyarbakır, karpuzları ile ünlüdür. Dicle Nehri'nin çevresindeki bazı alanlarda çeltik (pirinç) tarımı yapılır.

 

Bölgede en çok koyun ve kıl keçisi beslenir. Bozkırların yaygın olması küçükbaş hayvancılığını kolaylaştırmaktadır.

 

Madenler:

 

Bölümdeki en önemli yer altı kaynağı petroldür. Yurdumuzda üretilen petrolün çok büyük kısmı Batman yakınlarındaki Raman, Garzan ve Kurtalan'dan çıkarılır. Çıkarılan petrolün bir kısmı Batman'daki rafineride işlenir. Geri kalan kısmı petrol borularıyla İskenderun Körfezi'ne taşınır.

 

Mardin-Mazıdağı'nda fosfat; Mardin Çamurlu'da doğal gaz; Cizre, Silopi ve Şırnak'ta linyit çıkarılır.

 

Turizm:

 

Dicle Bölümü tarih turizmi açısından çok zengin olmakla birlikte yeterli tanıtım ve reklamı yapılamamıştır. Bu nedenle ülke turizmine olan katkısı azdır. Diyarbakır Surları, Diyarbakır, Mardin, ve Hasan Keyf’teki Türk İslam eserleri görülmeye değer eserlerdendir.

 

“COĞRAFYA DERSİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIMLAR”
SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN <<<

“COĞRAFYA DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORU BANKASI”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN <<<

“COĞRAFYA DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN <<<