|
|
Eğitim Öğretim İle İlgili Yazılar, Araştırmalar, Belgeler > Konu Anlatımlı Dersler > Coğrafya Dersi İle İlgili Konu Anlatımlar
HARİTA, KROKİ, ÇİZİMİ, ÇEŞİTLERİ, ÖLÇEKLERİ, PLAN, KESİR ÖLÇEK, ÇİZGİ ÖLÇEK, İZOHİPS İLE İLGİLİ KONU ANLATIM (COĞRAFYA KONU ANLATIMI)
Harita
-> Kuşbakışı görünümün
-> Ölçekli
-> Düzleme aktarılmasıdır.
=> => => Yapılan bir çizimin harita özelliğini gösterebilmesi için çizimin belirli bir ölçek dahilinde yapılması gerekir.
Kroki
-> Kuşbakışı görünümün
-> Kabataslak (ölçeksiz)
-> Düzleme aktarılmasıdır.
Not: Dünya haritalarında yer şekilleri gerçeğe tam uygun olarak gösterilemez. Alan, açı, uzunluk bozulmaları meydana gelir. Sebebi: Küre şeklindeki bir yüzeyin düzleme aktarılmış olmasıdır (dünyanın şekli). Haritalardaki bozulma Ekvator'dan Kutuplara doğru artar.
Projeksiyon Yöntemleri (haritalardaki bozulmaları azaltmak için)
-> Silindir Projeksiyonu: Ekvator çevresini göstermek için kullanılır.
-> Düzlem Projeksiyonu: Orta enlemler çevresini göstermek için kullanılır.
-> Koni Projeksiyonu: Kutuplar çevresini göstermek için kullanılır.
Harita Çiziminde Dikkat Edilecek Özellikler
-> İlk olarak kullanım amacı belirlenmeli ve amaca uygun konu başlığı konulmalı.
-> Küçültme oranı (ölçek) belirlenmeli.
-> Çizim yöntemi belirlenmeli.
-> Enlem ve boylam gösterilmeli. Eğer çok küçük alan ise yön işareti konulmalıdır.
-> Lejant belirtilmeli (Lejant: Haritalarda kullanılan işaret ve renklerin ifade edildiği tablodur.)
HARİTA ÇEŞİTLERİ
A-Konularına Göre Haritalar
-> Fiziki haritalar:
Yer şekillerini gösteren haritalardır.
-> Siyasi (idari) haritalar:
Sınırları gösteren haritalardır.
-> Beşeri ve Ekonomik haritalar:
Nüfusun dağılışı, ırk, dil, dinlere göre dağılışı, tarım, hayvancılık, ormancılık, sanayi, madencilik gibi özellikleri gösteren haritalardır.
-> Özel haritalar:
Konunun uzmanlarınca çizilen haritalardır. İklim (izoterm, izobar gibi) haritaları, turizm, deprem, toprak, karayolları haritaları gibi.
B- Ölçeklerine Göre Haritalar
-> Büyük ölçekli haritalar:
Planlar: Ölçeği 1/20. 000 ‘den daha büyük olan haritalardır. En ayrıntılı haritalardır.
Topoğrafya haritaları: Ölçeği 1/20. 000-1/200. 000 arasında olan haritalardır. Yer şekillerini en ayrıntılı gösteren haritalardır.
-> Orta ölçekli haritalar: Ölçeği 1/200. 000-1/500. 000 arasındaki haritalardır.
-> Küçük ölçekli haritalar: Ölçeği 1/500. 000 ‘den daha küçük ölçekli haritalardır.
|
|
Plan – Harita
Benzer özellikleri:
Kuş bakışı olarak çizilme ve ölçekli olmalarıdır.
Farkları:
Ayrıntıları gösterme gücü ve kullanım alanları farklıdır.
1. KESİR ÖLÇEK
Kesirlerle ifade edilen ölçeklerdir. Kesir ölçekte birim yazılmaz. Her zaman cm cinsindendir.
Örnek: Gerçekte 90 km olan Manisa-Soma arası haritada 6cm ile gösterilmiştir. Haritanın ölçeği (bilgi yelpazesi.com) nedir?
Gerçek Uzunluk= Harita U. x ölçek Paydası
Örnek: 1/200. 000 ölçekli haritada 16cm ile ölçülen bir uzunluk gerçekte kaç km’dir?
G. U= 16x200. 000=3. 200. 000cm=32 km
Örnek: Gerçekte 250 km olan bir yol 1/1. 250. 000 ölçekli haritada kaç cm ile gösterilir?
Ölçeklerle ilgili bütün sorularımızda kullanabileceğimiz formül üçgeni
=> => => Ölçek ne kadar değişirse değişsin; gerçek alan, gerçek uzunluk, enlem- boylam ve özel konum değişmez.
2. ÇİZGİ (GRAFİK) ÖLÇEĞİ
Çizgilerle ifade edilen ölçeklerdir. Bu ölçekte çentikler arasındaki uzaklık farkı birbirine eşittir.
=> => => Bir yolun gerçek uzaklığı ile kuş uçuşu uzaklığı arasında fark fazla ise o yol engebeli bir yerden geçmektedir. Fark az ise yol düz bir yerden geçmektedir.
YER ŞEKİLLERİNİ GÖSTERME YÖNTEMLERİ
-> Renklendirme Yöntemi:
Fiziki haritalarda kullanılır. Her renk belirli bir yüksekliği göstermek için kullanılır.
-> Tarama Yöntemi:
Bu yöntemde eğimin fazla olduğu yerlerde taramalar sık, kalın ve kısa geçirilirken eğimin azaldığı yerlerde uzun, ince ve seyrek geçirilmektedir. Düz yerler ise boş bırakılmaktadır.
-> Gölgeleme Yöntemi:
Haritanın bir köşesinden 45 açıyla ışık geldiği varsayılmaktadır. Buna göre ışık alan yerlerde herhangi bir işlem yapılmazken, ışık almayan yerde gölgeleme yapılmaktadır.
Tek başına kullanışlı değildir.
-> Kabartma Yöntemi:
Maket türü haritalardır. Yer şekillerini en iyi gösteren haritalardır. Fakat yapılması ve taşınması zor olduğundan pek kullanışlı değildir.
Kafkasya Bölgesinin 1: 800 000 yatay ve 1: 80 000 düşey ölçeğindeki iki parçadan oluşan renkli kabartma (bilgi yelpazesi.com) haritası; 140x144 cm. ebadında olup çerçevesi orijinal ve yazıları eski Türkçe'dir (1887 yılında yapılmıştır).
İzohips (eş yükselti) Yöntemi:
İzobat: Eş derinlik (deniz ve göllerde kullanılır.)
İzoterm: Eş sıcaklık
İzobar: Eş basınç
İzohyet: Eş yağış
İzohel: Eş güneşlenme
İZOHİPSLERİN ÖZELLİKLERİ
-> İç içe kapalı eğrilerdir.
-> Birbirini kesmezler.
-> Yükseltisi en az olan en dıştadır.
-> Yükseltisi en fazla olan en içtedir.
-> Aralarındaki yükselti farkı birbirine eşittir (Equdistance)
-> Aynı izohips çizgisi üzerindeki bütün noktalarda yükselti aynıdır.
-> İzohips çizgisi üzerinde olmayan bir noktanın kesin yükseltisi bilinemez.
-> Kıyı çizgisi (deniz kıyısı) sıfır metredir.
-> İzohipslerin sık veya seyrek geçmesi yer şekillerine bağlıdır.
-> İzohipslerin sık geçtiği yerde eğim fazladır. Seyrek geçtiği yerde eğim azdır.
-> Dağ dorukları (zirveler) nokta halinde gösterilir.
-> Akarsu vadileri yükseltinin arttığı yöne doğru girinti oluşturur.
-> Ok işareti çevresine göre çukur olan (kapalı çukur-çanak-krater) yerleri gösterir.
-> Tabanı aynı olan iki tepe arasındaki küçük düzlüğe boyun denir.
-> Tabanları aynı olan tepelerin başlangıç yükseltileri de aynıdır.
-> Akarsudan sonraki ilk yükseltiler birbirine eşittir.
-> Yükseltinin arttığı yöne doğru "U " harfi oluşmuş ise buna sırt denir.
|
|
SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN
>>>TIKLAYIN <<<
“COĞRAFYA DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORU BANKASI”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ
>>>TIKLAYIN <<<
“COĞRAFYA DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ
>>>TIKLAYIN <<<
| ||||