1940 Kuşağı Şairleri Kimdir? 1940 Kuşağı Şairlerin Özellikleri Nelerdir? 1940 Kuşağı Şairleri ve Toplumcu Şiir

1940'lı yıllarda yetişen ozanlar, toplumcu edebiyatın gelişiminde büyük rol oynamışlardır. Bu yazarlar; şiirleriyle, hikâyeleriyle, oyunlarıyla ve eleştirileriyle Türk edebiyatının çeşitli alanlarında etkili olmuşlardır.

Bu dönemin en önemli isimlerinden biri Nazım Hikmet'tir. Nazım Hikmet yalnızca şiirleriyle değil; yanı sıra hikâyeleri, oyunları ve eleştirileri ile de toplumcu-gerçekçi edebiyatın gelişmesi ve yerleşmesi için büyük çaba sarfetmiştir. Özellikle "Resimli Ay" dergisinde yayımladığı devrimci şiirler ve toplumcu yazarları tanıtan yazılarla dikkat çekmiştir. Ayrıca burjuva şairlerine karşı yaptığı eleştirilerle de edebiyat dünyasında tartışmalar yaratmıştır.

Nazım Hikmet'in etkisiyle 1940'lı yıllarda "1940 Kuşağı" olarak anılan bir grup ozan ortaya çıkmıştır. Bu dönemin ozanları arasında Rıfat Ilgaz, Cahit Irgat, A.Kadir, Enver Gökçe, Ömer Faruk Toprak, Arif Damar, Ahmed Arif, Attila İlhan, Şükran Kurdakul gibi isimler öne çıkmıştır. Bu ozanlar, toplumcu şiir geleneğini devam ettirmişler ve edebiyat dünyasına önemli eserler kazandırmışlardır.

Ayrıca bu dönemde Nazım Hikmet'in yanı sıra Ercüment Behzat Lav da bu dönemde önemli bir yere sahiptir. Lav'ın serbest şiire katkısı ve yeni akımlardaki etkisi dikkate değerdir. Ancak Nazım Hikmet'in şiiriyle farklı bir ideolojiye sahip olan Lav'ın eserleri, başka bir okuyucu kitlesi tarafından takip edilmemiştir.

1940'lı yıllarda serbest şiirin biçimsel açıdan öne çıktığı bir dönemdir. Hece şiiri geleneğini sürdürenlerin yanı sıra serbest şiirin yaygınlaşmasıyla birlikte farklı çizgilerdeki ozanlar da eserler vermişlerdir. Nazım Hikmet'in hapsedilmesiyle birlikte Garip Hareketi’nin doğuşu da bu döneme denk gelir. Bu dönem; Türk edebiyatının çeşitli akımlarının ve yazarlarının etkileşim içinde olduğu, toplumcu şiir geleneğinin güçlendiği bir süreç olarak önemlidir.

1940 Kuşağı Dönemi Özellikleri

q 1940’lı yıllarda Türk edebiyatında önemli bir yer edinen toplumcu şairler, dönemlerinin sosyal ve siyasal meselelerini sanatlarına yansıtarak büyük bir etki yaratmışlardır.

q Bu şairler arasında Rıfat Ilgaz, Cahit Irgat, A. Kadir, Suat Taşer, Mehmet Kemal, Enver Gökçe, Hasan Hüseyin Korkmazgil gibi isimler öne çıkar.

q Nâzım Hikmet'in mahkumiyeti sonrasında birçok şair, onun etkisi altında kalarak şiirlerinde fikir ve nazım tekniği açısından benzerlikler taşımışlardır.

q Bu dönemde "Toplumcu Gerçekçi Şairler" olarak adlandırılan ve "1940 Kuşağı" olarak bilinen şairler, toplumcu şiir anlayışını benimsemişlerdir.

q Bu anlayışın temelinde, halkın diline ve zevkine uygun bir edebiyat tarzı benimseme ve toplumsal sorunları öne çıkarma vardır.

q Bu şairler, Marksist fikirler doğrultusunda toplumun çeşitli sorunlarını ele almışlardır.

q Yoksulluk, siyasi baskılar, hürriyetsizlik, faşizm, emperyalizm, kapitalist sömürü, sosyal adaletsizlik gibi temaları sık sık işlemişler ve bu temaların dile gelmesinde halk dilini kullanmışlardır.

q Ayrıca kendi kişisel sorunları, duyguları ve özlemleri de eserlerinde önemli bir yer tutmuştur.

q Bu şairlerin şiir anlayışı, içeriğin biçimden daha önemli olduğu serbest şiir tarzını benimsemelerine yol açmıştır.

q Hümanizm ve gelecekçilik (fütürizm) gibi akımlardan etkilenen bu şairler, toplumsal kaygıları ve insanî değerleri öne çıkarmışlardır.

q Ancak eleştirmenler bu şairleri, Nazım Hikmet'i taklit etmekle suçlamış ve onların Nâzım Hikmet'in ötesine geçemediğini savunmuşlardır.

q Bununla birlikte bazı şairler kendi çizgilerini oluşturmuş ve toplumcu şiir anlayışını daha farklı boyutlara taşımışlardır.

q Bu şairlerin eserleri, Türk edebiyatının önemli bir dönemini ve toplumsal meseleleri anlamak için önemli bir kaynak teşkil etmektedir.

1940 Kuşağı Sanatçıları

Nâzım Hikmet

·        Nâzım Hikmet, Hececiler döneminde tanınmış olmasına rağmen kendine özgü sanatsal anlayışıyla farkını ortaya koymuştur.

·        Hece ölçüsünde yazdığı şiirlerinde, dönemin diğer önemli şairlerinin toplumsal ve siyasal düşüncelerini savunmuştur.

·        İşgal altındaki bir ülkede halkın direnişini destekleyen şiirler kaleme almıştır.

·        Moskova'da hececi bir şair olarak yetişmiş olmasına karşın Türkçe şiire yeni bir soluk getiren eserlerle dönmüştür.

·        Nâzım Hikmet'in en önemli özelliği, Türk şiir geleneğine bağlı kalmasının yanı sıra bu geleneği kendi anlayışıyla yoğurmasıdır.

·        Şiirlerinde siyasal ve toplumsal konulara odaklanmasıyla öne çıkan Nâzım Hikmet, döneminde büyük bir etki yaratmıştır.

·        Özellikle serbest nazım tarzıyla biçimsel bir devrim yapmış ve şiirin içeriğindeki yenilikçi yaklaşımıyla Türk edebiyatına yeni bir soluk getirmiştir.

·        Nâzım Hikmet'in eserleri geniş bir yelpazede yer alır. Şiirlerinde serbest nazım tarzını benimseyerek yeni bir biçim anlayışı getirmiş, oyunlarıyla toplumsal sorunlara dikkat çekmiş ve roman-öykü türündeki eserleriyle de dikkat çekmiştir.

·        Ayrıca yazıları ve mektupları da edebî mirasının önemli bir parçasıdır.

Ahmed Arif

·        Ahmed Arif, Diyarbakır'da dünyaya geldi.

·        Eğitim hayatına Ankara Dil-Tarih ve Coğrafya Fakültesi'nde Felsefe bölümünde devam etti.

·        Ancak siyasi sebeplerle 2 kez öğrenimine ara vermek zorunda kaldı, bu süreçte Ankara gazetesinde çalıştı.

·        Şiirleri İnkılâpçı Gençlik, Yeryüzü, Beraber, Seçilmiş Hikâyeler, Yeni Ufuklar, Papirüs gibi dergilerde yayımlandı.

·        Arif'in şiirleri toplumcu bir çizgi taşır; Anadolu, hak, isyan gibi kavramlar eserlerinde ön plandadır.

·        Tarzı özgündür, akıcı ve sade bir dille okuyucuya ulaşır. Lirizmi başarıyla kullanırken birçok şiiri bestelenmiştir.

·        Ahmed Arif, 2 Haziran 1991 tarihinde Ankara'da hayata veda etti.

·        Ancak eserleri, özellikle "Hasretinden Prangalar Eskittim", "Yalnız Değiliz", "Ay Karanlık" gibi şiirleriyle unutulmaz bir miras bıraktı.

Rıfat Ilgaz

·        Rıfat Ilgaz’ın, 1927 yılında ilk şiiri Nazikter gazetesinde yayımlandı ve edebiyat dünyasına adımını attı.

·        1943 yılında "Yarenlik" adlı ilk kitabını yayımlayarak yazın hayatında önemli bir dönüm noktası yaşadı.

·        Kariyeri boyunca çeşitli dergilerde çalışan Rıfat Ilgaz, Gün ve Cumartesi gibi yayın organlarında önemli yazılar kaleme aldı.

·        Aynı zamanda Gerçek gazetesini Esat Adil, Sabahattin Ali ve Aziz Nesin gibi önemli isimlerle birlikte çıkardı.

·        "Dolmuş" adlı dergide de yazılar yazarak edebiyat dünyasına katkıda bulundu.

·        1961 sonrasında da edebiyat çalışmalarına devam eden Ilgaz; Akbaba, Vatan, Yeni Gün gibi yayın organlarında da eserleriyle yer aldı.

·        Ayrıca kendi kitaplarını yayınlamak için Sınıf Yayınları'nı kurdu ve bu sayede eserlerini okuyucularla buluşturdu.

·        1980 askerî darbesi sonrasında gözaltına alınan Rıfat Ilgaz, daha sonra serbest bırakıldı ve İstanbul'da yaşamını sürdürdü.

·        1993 yılında aramızdan ayrılan Ilgaz; Türk edebiyatına şiir, roman, çocuk edebiyatı, tiyatro, köşe yazısı ve öykü gibi farklı alanlarda değerli eserler bıraktı.

·        Hababam Sınıfı romanı ise sinemaya da başarılı bir şekilde uyarlanarak geniş bir kitleye ulaştı.

Cahit Irgat

·        Cahit Irgat, tiyatro ve sinema sektöründe bir aktör olarak öne çıktı.

·        Yetenekleri sadece performans sanatlarıyla sınırlı kalmadı; aynı zamanda "Geri Dönemezsin" adlı romanıyla da edebiyat dünyasına adım attı.

·        Edebiyat alanında da kendini gösteren Irgat, romantik ve egzotik şiirlerle tanındı.

·        Varlık dergisinde yayımladığı şiirlerinde "Cahit Saffet" takma adını kullanarak eserlerini okuyucularla buluşturdu.

·        Cahit Irgat, toplumcu bir bakış açısıyla sosyal gerçekleri ele alırken genel toplumcu anlayıştan ayrıldı.

·        Uzun şiir anlayışının dışında kalarak kısa şiirleri tercih etti ve bu alanda da başarılı eserler verdi.

·        Edebiyat dünyasında şiir, roman ve anı türünde önemli eserlere imza atmıştır.

Hasan Hüseyin Korkmazgil

·        Hasan Hüseyin Korkmazgil, Gazi Eğitim Enstitüsü'nden mezun olduktan sonra öğretmenlik kariyerine başladı.

·        Ancak siyasi nedenlerle bu görevinden alındı. Daha sonra Sivas'ta arzuhalcilik, tabela ve portre ressamlığı, inşaat işçiliği gibi farklı alanlarda çalıştı.

·        Ayrıca Akis ve Forum dergilerinde de görev aldı ve ilk şiiri Dost dergisinde yayımlandı.

·        Korkmazgil'in eserleri arasında şiirler, mizahi hikâyeler, gezi yazıları ve çocuk edebiyatı metinleri bulunmaktadır.

·        Özellikle hikâyeleri mizahi bir tarzda kaleme alınmıştır ve edebî alanlarda önemli bir yer edinmiştir.

·        1984 yılında hayata veda etmiştir.

Arif Damar

·        Arif Damar, 20. yüzyıl Türk edebiyatının önemli isimlerinden biridir.

·        Gerçek adı İbrahim Damar’dır. Şair ve yazardır.

·        Çanakkale'nin Gelibolu ilçesinde doğmuş ve yaşamının büyük bir kısmını Ankara ve İstanbul'da memur olarak geçirmiştir.

·        Edebiyat dünyasına adım atan Damar, "Yeryüzü Kitabevi" adlı mekânı yöneterek edebiyata katkıda bulunmuştur.

·        İlk şiiri, "Yeni İnsanlık" dergisinde yayımlanmış ve bu süreçten sonra edebiyat camiasında adını duyurmuştur.

·        İlk kitabı olan "Günden Güne" eseri yüzünden yargılanmış ancak beraat etmiştir.

·        Damar'ın eserlerinde genellikle toplumsal meselelere odaklandığı görülse de bireysel konuları da işlediği eserleri bulunmaktadır.

·        Uzun soluklu şiirleriyle tanınan Arif Damar, Türk edebiyatında önemli izler bırakmıştır.

·        85 yaşında hayatını kaybetmiş olmasına rağmen eserleri hâlâ edebiyatseverler tarafından ilgiyle okunmaktadır.

·        Şiir ve roman türündeki eserleriyle Türk edebiyatının değerli isimleri arasında yer almaktadır.