Cemreviye Nedir? Özellikleri Nelerdir? Divân Edebiyatında Cemreviye Örnekleri

Cemreviye, Divân edebiyatında nadiren tercih edilen ancak içerdiği derin anlamlarla dikkat çeken kasidelerdir. Cemrenin düşüşüyle yazılan bu şiirler, genellikle baharı müjdeleyen bir olay olarak kabul edilir ve bahariyelerin özel bir dalını oluştururlar. Bu tür kasidelerin örneklerine pek sık rastlanmamaktadır.

Cemreviyeler genellikle teşbib (giriş) bölümüyle başlar ve daha sonra diğer kaside türleriyle benzerlik gösteren yapılarıyla devam ederler. Divân edebiyatında bu tür şiirlerin çokça tercih edilmemesi nedeniyle bu alanda pek fazla eser bulunmaz. Bugüne kadar yapılan arşiv çalışmaları da bu durumu doğrulamaktadır. Şimdiye kadar tespit edilebilmiş olan tek örnek, 17. yüzyılda yaşayan Bosnalı Sabit'e aittir.

Bu örneğin şairi Bosnalı Sabit, cemreyi doğa olayı olarak ele alarak ilk 10 beyitte bu doğa harikasını betimler. Son iki beyitte ise "gönüllere düşen bir ateş" şeklinde mecazî bir anlam yükleyerek dua bölümünü tamamlar.

Cemreviye Örnekleri

Örnek 1

“Dil âteş i muhabbet ile feyz i âb olur

 Derya gibi cemrede pür âb-u tab olur

Nîl-i hevâya düşdi bugün nokta cemreden

Şimden gerü serâb-ı muhabbet şarâb olur”

                                               (Bosnalı Sabit)

Günümüz Türkçesiyle:

“Gönül, cemre zamanında suyu ısınıp coşan deniz gibi sevgi ateşiyle dolup taşar.

 Bugün bir cemre, mavi gökyüzünden katre gibi düştü, sevgi hayali bundan sonra şarap gibi haz verici olur.”

Örnek 2

“Ol nedür kim üç birâder her zaman

  Birbiri ardınca olmuşdur revân

  Yılda bir kerre gelirler âleme

  Makdemiyle kesb-i feyz eyler cihân 

  Kimseler görmüş değildir yüzlerin

  İsmi vardur cismi ammâ ki nihân” 

                                  (Fıtnat Hanım)