Eleji Türü Nedir?  Eleji Örnekleri

Eleji; insanın ölümlülüğü üzerine yoğunlaşan, duygusal bir dille kaleme alınmış lirik şiir türüdür. İngilizcede "elegy" olarak adlandırılan bu tür, genellikle tanınmış bir kişinin, bir arkadaşın veya sevilen birinin ölümünden duyulan derin üzüntüyü ifade eder. Türk edebiyatındaki karşılığı “ağıt”tır.

Bu şiirlerde ölüm teması; merkezî bir rol oynar ve insanın kırılganlığı, geçiciliği ve yaşamın anlamı gibi evrensel konular üzerinde derin düşüncelere yer verilir. Eleji, beşli ve altılı ölçüyle yazılan ve birbirini izleyen bir vurgulu iki vurgusuz heceli ayaklardan oluşur. Bu ölçü, şiire özgü bir ritim ve akış sağlar.

Modern Batı edebiyatında eleji terimi, genellikle şiirin ölçüsüne işaret ederken Alman edebiyatında ölçü özellikleri öne çıkar. Ancak İngiliz edebiyatında eleji daha çok bir şiir türü olarak tanınır. Örneğin, John Milton'un "Lycidas" (1838) adlı eseri, bu türün önemli örneklerinden biridir. Milton, eserinde okul arkadaşı Edward King'in ölümü üzerine derin duygularını ifade ederken eleji formunu ustalıkla kullanır.

Eleji, modern şiirde de sıkça rastlanan bir şiirsel anlatım biçimidir. Çağdaş şairler; bu türü kullanarak hem bireysel hem de toplumsal acıları, kayıpları ve ölümün yarattığı derin etkileri dile getirirler. Eleji, insanın içsel dünyasına derinlemesine nüfuz eden ve okuyucuya düşündüren güçlü bir şiir türüdür.

Eleji Hakkında

Eleji, Eski Yunan'da ortaya çıkan ve İyonya'da İ.Ö. 7. yüzyılda popülerlik kazanan bir şiir türüdür. Bu tür, altı ve beş ölçülü dize kombinasyonlarıyla oluşturulur ve uyak içermez. Başlangıçta, şölenlerde flüt eşliğinde şarkı olarak icra edilirdi. Eleji, içerik bakımından oldukça geniş bir yelpazede yer alır ve ahlâk, politika, tarih, efsane, aşk, duygular gibi konuları işler.

Roma döneminde eleji, mitoloji ve ağıtların yanı sıra özellikle sevgiliye duyulan özlemi dile getirmek için kullanılmıştır. Rönesans döneminde eleji türü yeniden canlandı ve Avrupa'da yaygınlaştı. Fransa'da Villon ve Ronsard, İtalya'da Tasso ve Ariosto, İspanya'da ise Lope De Vega gibi önemli şairler, elejiyi popüler hâle getirdiler.

18. yüzyılda önce İngiltere'de Milton, Goldsmith, Young ve Gray gibi şairler, sonra da Fransa'da A. Chénier, Almanya'da Klopstock, Goethe, Schiller ve Hölderlin gibi isimlerle eleji doruk noktasına ulaştı. 19. ve 20. yüzyıllarda ise eleji türünde eser veren şairler arasında özellikle Grillparzer, Mörike, Shelley, Tennyson, J. Ramon Jiménez, Garcia Lorca ve Rilke gibi önemli isimler bulunmaktadır.

Eleji, zaman içinde farklı dönemlerde ve kültürlerde önemli bir şiir türü olarak varlığını sürdürmüş ve çeşitli temaları işleyerek edebiyat dünyasına zenginlik katmıştır.

Eleji Örnekleri

Lycidas* - (John Milton) Orijinal

Yet once more, O ye laurels, and once more
Ye myrtles brown, with ivy never sere
I come to pluck your berries harsh and crude,
And with forced fingers rude
Shatter your leaves before the mellowing year.
Bitter constraint and sad occasion dear

Compels me to disturb your season due;
For Lycidas is dead, dead ere his prime,
Young Lycidas, and hath not left his peer.
Who would not sing for Lycidas? He knew
Himself to sing and build the lofty rhyme.

He must not float upon his watery bier
Unwept, and welter to the parching wind,
Without the meed of some melodious tear.
Begin, then, sisters of the sacred well
That from beneath the seat of Jove doth spring;

Begin, and somewhat loudly sweep the string.
Hence with denial vain and coy excuse;
So may some gentle muse
With lucky words favour my destined urn,
And as he passes turn,

And bid fair peace be to my sable shroud.
For we were nursed upon the self-same hill,
Fed the same flock, by fountain, shade, and rill;
Together both, ere the high lawns appeared
Under the opening eyelids of the morn,

We drove a field and both together heard
What time the grey-fly winds her sultry horn,
Battening her flocks with the fresh dews of night,
Oft till the star that rose, at evening, bright,
Toward heaven's descent had sloped his westering wheel.

Meanwhile the rural ditties were not mute;
Tempered to the oaten flute,
Rough satyrs danced, and fauns with cloven heel
From the glad sound would not be absent long;
And old Damaetus loved to hear our song.

Şiirin Türkçe Çevirisi

Lycidas (John Milton)

Bir kez daha ey defneler ve bir kez daha

Kahverengi mersin ağaçları, sarmaşıklar hiç solmaz;

Meyvelerini sert ve kaba bir şekilde koparmaya geldim.

Ve zorlanmış parmaklarla kaba

Olgunlaşan yıldan önce yapraklarını parçala.

Acıyı kısıtlama ve üzücü durum sevgili,

Mevsimini bozmaya zorluyor beni;

Çünkü Lycidas öldü, daha yaşlanmadan öldü,

Genç Lycidas, ve akranını terk etmedi.

Lycidas için kim şarkı söylemez ki? O biliyordu

Kendisi şarkı söylemeli ve yüce bir kafiye oluşturmalı.

Yatağında yüzmemeli

Ağlanmamış ve kavurucu rüzgâra karşı,

Melodik bir gözyaşı olmadan.

Başlayın o zaman, kutsal kuyunun kız kardeşleri

Jove'un koltuğunun altından kaynaklanıyor;

Başla ve biraz yüksek sesle teli süpür.

Bu yüzden inkâr ile boşuna ve nazlı bahane;

Böylece bazı nazik ilham perileri

Şanslı sözlerle kaderimdeki vazoyu destekle,

Ve o dönerken

Ve samur kefenime barış dileyin.

Çünkü aynı tepede emzirildik,

Çeşme, gölge ve dere kenarında aynı sürüyü beslediler;

İkisi birlikte, yüksek çimler görünmeden önce

Sabah açılan göz kapaklarının altında,

Tarlaya gittik ve ikimiz birlikte

Gri sinek boğucu borusunu ne zaman öttürür,

Sürülerini gecenin taze çiyleriyle besliyor,

Ta ki akşamları parlak yıldızlar doğana dek,

Cennetin inişine doğru eğildi batıya doğru giden tekerleği.

Bu arada köy şarkıları susmuyordu;

Yulaf flütüne ayarlı,

Kaba satirler dans etti ve faunlar topuklarıyla

Sevinçli sesin yokluğu uzun sürmeyecekti;

Ve yaşlı Dama

                                     ...