eğitim öğretim ile ilgili belgeler > konu anlatımlı dersler > Edebiyat dersi ile ilgili konu anlatımlar

                                                                                               KAFİYE ŞEMASI (UYAK DÜZENİ) NEDİR? KAFİYE ŞEMASI TÜRLERİ NELERDİR?


Kafiye Şeması (Uyak Düzeni) Nedir, Çeşitleri Nelerdir?

Dizelerin son seslerine bakılarak bir dörtlüğün kafiye düzeni belirlenir. Bu düzen, mısraların son seslerindeki uyuma göre çeşitlenir. Kafiye düzenleri, şiirin estetiğini ve akıcılığını güçlendirir. Her kafiye düzeni, şiirin anlatımında farklı bir etki yaratır. Bu nedenle şairler, kafiye düzenlerini seçerken dikkatli davranır ve metnin temasıyla uyumlu olanı tercih ederler. Kafiye şeması türlerini şu şekilde sıralayabiliriz:

·        Düz Kafiye

Kafiye şeması “aaaa”, “aaba”, “aaab” ya da “aabb” biçimde olmalıdır. Harflendirme işlemini dize sonlarındaki uyumlu dizeler üzerinden gerçekleştiriyoruz.

Örnek:

“Hiç anılmaz olmuş atalar adı, (a)

Beşikte bırakmış ana evladı.  (a)

Kırılmış yetimin kolu kanadı, (a)

Zulüm pençesinden amân kalmamış.” (b)

·        Çapraz Kafiye

Uyak düzeni “abab” biçiminde olan kafiye şemasıdır. 1. dize ile üçüncü dize, 2. dize ile dördüncü dize birbiri ile uyumludur.

Örnek:

“Evet her şey bende bir gizli düğüm: (a)
Ne ölüm terleri döktüm, nelerden! (b)
Dibi yok göklerden yeter ürktüğüm, (a)
Yetişir çektiğim mesafelerden.” (b)

·        Sarma Kafiye

Uyak düzeni “abba” biçiminde olmalıdır.

Örnek:

Bu dizelerde 1.dize ile 4. dize, 2.dize ile 3. dize kendi arasında kafiyelidir.

“En son Bektaş Ağa çöktü diz üstü. (a)

Titrek elleriyle gererken yayı, (b)

Her yandan bir merak sardı alayı, (b)

Ok uçtu, hedefin kalbine düştü.” (a)

·        Mâni Tipi Kafiye

Mâni, rubai ve tuyuğ, geleneksel Türk şiirinde sıkça rastlanan dört dizeli tek bentten oluşan nazım biçimleridir. Genellikle dörtlüğün birinci, ikinci ve dördüncü dizeleri kendi arasında kafiyelidir, yani “aaxa” şeklinde bir düzen söz konusudur. Üçüncü dize ise genellikle kafiyeden muaf tutulur ve serbest bir şekilde kullanılır, bu da şairlere daha fazla esneklik sağlamıştır.

Örnek:

 “Her yalana kanmışım (a)
 Her söze inanmışım (a)
 Ben artık sevgiden de (x)
 Bıkmışım, usanmışım (a)

Ne bağımda gülüm var (b)
Ne dalda bülbülüm var (b)
Artık ne aşkım ne de (x)
Aşka tahammülüm var” (b)

·        Örüşük Kafiye

Örüşük kafiye, Türk edebiyatında özellikle Servet-i Fünûn Dönemi’nde yaygın olarak kullanılan ve “terza rima” adı verilen bir nazım biçiminin kafiye düzenidir. Bu kafiye düzeni, üç dizeli bentlerde görülür ve genellikle aba, bcb, cdc, d şeklinde bir yapıya sahiptir.

Terza rima adı verilen bu nazım biçimi, her üçlükte birinci ve üçüncü dizelerin kendi arasında kafiyeli olduğu, ikinci üçlükten itibaren ise her üçlükte birinci ve üçüncü dizelerin bir üsteki üçlüğün orta dizesiyle kafiyeli olduğu bir düzene sahiptir. Son üçlükten sonra ise şiir genellikle tek bir dize ile sonlanır.

Örnek:

“Anıyordum baharı çırpınarak (a)
Düştü bir gölge şey avuçlarıma (b)
Baktım: Ölmüş, zavallı bir yaprak… (a)

Ey hazan, artık intikam alma (b)
Şimdi zulmetleriyle haykıracak (c)
Sana hüsran bakışlı sema!.. (b)

Bu hazan belli, çok fidan kıracak, (c)
Örtecek dallarıyla yollarımı… (d)
Sen fakat söyle ey güzel yaprak (c)

Söyle çehren kadar ölüm sarı mı?” (d)





EDEBİYAT DERSİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIMLAR
SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN<<<


EDEBİYAT DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORULAR
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<


EDEBİYAT DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<

Yorumlar

....

9. **Yorum**
->Yorumu: şahane bir site burayı sevdimm 
->Yazan: Buse. Er 

8. **Yorum**
->Yorumu: SIZIN SAYENIZDE YÜKSEK BIR NOT ALDIM SIZE TESSEKÜR EDIYORUM...
->Yazan: sıla

7. **Yorum**
->Yorumu: valla bu site çok süper .Bu siteyi kuran herkimse Allah razi olsun tüm ödevlerimi bu siteden yapiyorum.saolun mugladan sevgiler...:).
->Yazan: kara48500..

6. **Yorum**
->Yorumu: çok güzel bir site. kurucularına çok teşekkür ederim başarılarınızın devamını dilerim.
->Yazan: Tuncay.

5. **Yorum**
->Yorumu: ilk defa böyle bi site buldum gerçekten çok beğendim yapanların eline sağlık. 
->Yazan: efe .

4. **Yorum**
->Yorumu: ya valla çok güzel bisi yapmışınız. Çok yararlı şeyler bunlar çok sagolun 
->Yazan: rabia..

3. **Yorum**
->Yorumu: Çok ii bilgiler var teşekkür ederim. Çok süper... Ya bu siteyi kurandan Allah razı olsun ..... süperrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr. Çok iyiydi. isime yaradı. Her kimse bu sayfayı kurduğu için teşekkür ederim 
->Yazan: pınar..

2. **Yorum**
->Yorumu: çok güzel site canım ben hep her konuda bu siteyi kullanıyorum özellikle kullanıcı olmak zorunlu değil ve indirmek gerekmiyor
->Yazan: ESRA..

1. **Yorum**
->Yorumu: Burada muhteşem bilgiler var hepsi birbirinden güzel size de tavsiye ederim. 
->Yazan: Hasan Öğüt.

>>>YORUM YAZ<<<

Adınız:
Yorumunuz: