Mecâz-ı Mürsel (Ad Aktarması) Sanatı Nedir, Özellikleri Nelerdir? Mecâz-ı Mürsel Örnekleri

Mecâz-ı Mürsel (Ad aktarması), yazılı ve sözlü iletişimde sıkça kullanılan bir retorik (söz söyleme sanatı) sanat olarak karşımıza çıkar. Bu sanat, bir kelimenin gerçek anlamının dışında kullanılmasıyla ortaya çıkar ve genellikle benzetme amacı güdülmeden gerçekleşir.

Öncelikle ad aktarmasının (Mecâz-ı mürsel) temel amacı, benzetme amacı taşımadan bir kelimenin başka bir kelimenin anlamını karşılamasıdır. Bu noktada, istiare sanatından ayrılır çünkü istiarede bir benzetme amacı vardır. Ad aktarması yapılırken kelimenin gerçek anlamının dışında kullanılması esastır.

Bu sanat, günlük hayatta sıklıkla kullanılır. Ad aktarması yapılırken genellikle parça-bütün, genel-özel, iç-dış, yazar-eser, yer-insan gibi benzetme ilişkileri kurulabilir.

Parça-Bütün İlgisi

Mecâz-ı Mürsel örneklerinde Parça-Bütün İlgisi, kelimelerin mecaz yoluyla kullanılarak ifade edilmesini sağlar. Bu örneklerde, bir şeyin parçası söylenerek bütünü kastedilir ya da tam tersi olarak bütün söylenerek bir parça kastedilebilir. Bu dil kullanımıyla anlam derinleştirilir ve ifadelerin çarpıcılığı artar.

·        Örneğin;

·        "Daimi’yem her can ermez bu sırra" dizeleriyle canlıların yaşamını sağlayan bir varlık olan insan kastedilirken

·        "Uçak İzmir’e inmek üzereydi" ifadesinde bütün olarak İzmir söylenerek aslında parçası olan İzmir Havaalanı kastedilir. Bu tarz ifadeler, yazının akıcılığını artırırken okuyucunun dikkatini çeker ve metni daha etkili hale getirir.

·        Benzer şekilde "Bu tekerlekler nereleri gördü bir bilsen!" ifadesinde tekerlekler ile araba vurgulanırken

·        "Sıcak bastı, camı açar mısın?" cümlesinde ise camın bir pencere veya aracın parçası olarak anlaşılabileceği belirtilir.

İç-Dış İlgisi

·        Üşüdüğünde sobayı yakarsın.

(Sobanın içindekiler kastedilmiş.)

·        Bir depoyla toplamda 500 km yol yaptık.

(Depo ile benzin kastedilmiştir.)

Sanatçı-Eser İlgisi

·        Edebiyat dersinde Nâzım’ı okuduk.

(Nâzım Hikmet’in şiirleri kastedilmiştir.)

·        Pikapta Zeki Müren çalıyordu.

(Zeki Müren şarkıları kastedilmiştir.)

Yer-İnsan İlgisi

·        Bütün sınıf çok eğlendik.

(Sınıftaki öğrenciler kastedilmiş)

·        Bursa bu konu hakkında açıklama bekliyor.

(Bursa halkı kastedilmiş.)

Neden-Sonuç İlgisi

·        Gökten bereket yağıyor.

(Bereket ile kastedilen, yağmurun yağmasıdır.)

·        Herkese hastalık bulaştırdı.

(Hastalıktan kasıt, mikrobun bulaşmasıdır.)