Mektup Nedir, Mektup Türleri Nelerdir? Türk Edebiyatında Mektup Örnekleri

Mektup; kişiler, kurumlar ve kuruluşlar arasındaki iletişimi sağlayan bir türdür. Türkçeye Arapçadan geçen "mektup" kelimesi, farklı amaçlarla iletişim kurmak isteyenlerin kaleme aldığı yazılara verilen isimdir. Günümüzde mektuplar kalemle yazılabileceği gibi daktilo ve elektronik cihazlarla da yazılabilirler. Genellikle düz yazı şeklinde olan mektuplar; arkadaşlarımıza, ailemize sevgi ve dileklerimizi iletmek amacıyla gönderilebilirler.

Ancak mektupların kullanım alanı bununla sınırlı değildir. Edebî mektuplar içerisinde roman, hikâye, şiir, deneme, gezi yazısı gibi farklı türleri barındırabilirler. Siyasî, edebî ve ilmî konularda yazılan mektuplar ise genellikle belge niteliği taşırlar ve tarih boyunca önemli bilgi kaynakları olmuşturlar.

Mektuplar, iletişimin yanı sıra duygusal bağların da güçlenmesine katkı sağlar. Bir mektupla ifade edilen duygular, yazılı formda ölümsüzleşir ve zamanın ilerlemesine rağmen anlamını korur. Bu yönüyle mektuplar, insanlar arasındaki duygusal bağların sürdürülmesinde ve derinleştirilmesinde önemli bir rol oynar.

Mektup Türünün Özellikleri

Mektup, iletişimin yazılı formda gerçekleştiği ve genellikle kişisel duyguların, düşüncelerin veya bilgilerin aktarıldığı bir türdür. Mektupların belirli özellikleri vardır:

1.      Adres ve Hitap: Mektuplar, belirli bir alıcıya hitaben yazılır ve bu nedenle mektup başlığında alıcının adresi ve adı yer alır. Hitap kısmı ise mektubun giriş bölümünde kullanılır ve alıcıya yönelik bir selamlama içerir.

2.      Konu Başlığı: Mektuplar genellikle bir konu etrafında yazılır ve bu konu mektup başlığında belirtilir. Başlık, mektubun içeriği hakkında bir fikir verir ve okuyucunun ne bekleyebileceğini anlamasına yardımcı olur.

3.      Giriş ve Gelişme: Mektupların giriş bölümünde alıcıya hitap edilir, mektubun amacı belirtilir ve genel bir konuşma başlatılır. Gelişme bölümünde ise asıl mesaj verilir, konu detaylarıyla ele alınır ve gerektiğinde açıklamalar yapılır.

4.      Sonuç ve İmza: Mektupların sonunda bir kapanış bölümü bulunur. Bu bölümde teşekkürler ifade edilebilir, gelecekteki iletişim beklentileri belirtilebilir veya başka bir konuya geçiş yapılabilir. Mektubun sonunda ise yazan kişinin imzası ve adı yer alır.

5.      Düzgün Dil Kullanımı: Mektuplar resmî veya gayri resmî bir dil kullanır ancak dil kullanımı mektubun içeriğine ve alıcısına göre değişebilir. Düzgün dil kullanımı, mektubun anlaşılır ve saygılı bir şekilde iletilmesini sağlar.

Mektuplar genellikle posta yoluyla veya dijital olarak (e-posta gibi) gönderilir ve iletişimde samimiyet, duygusal bağ ve kişisel ifadelerin önemli olduğu durumlarda tercih edilir.

Türk Edebiyatında Mektup Örnekleri

Türk edebiyatında mektuplar, köklü bir geçmişe sahiptir. Tarihte, Uygur prenslerinin yazdığı mektuplar, Türk tarihindeki ilk mektup örnekleri olarak kabul edilir. Divan edebiyatı döneminde ise mektuplar, inşâ (düz yazı) olarak adlandırılmıştır ve bu mektupların toplandığı eserlere de "münşeat" denmiştir. Fuzuli'nin "Şikayetname" adlı eseri, mektup türünün en bilinen örneklerinden biri olarak ön plana çıkmaktadır.

Tanzimat dönemiyle birlikte mektup çevirileri de yapılmış ve bu dönemde mektuplar edebiyatımızda daha da önem kazanmıştır. Cumhuriyet dönemi ise edebî mektupların çoğaldığı bir dönem olmuştur.

Türk edebiyatında önemli mektuplar ve yazarları arasında şu isimler yer almaktadır:

·        Namık Kemal'in "Hususi Mektuplar"ı,

·        Muallim Naci'nin "Muhaberat" ve "Muhaverat" adlı eserleri,

·        Ziya Gökalp'in "Limni ve Malta Mektupları",

·        Cevat Şakir Kabaağaçlı'nın "Mektuplarla Halikarnas Balıkçısı",

·        Nazım Hikmet'in "Kemal Tahir'e Hapishaneden Mektuplar"ı,

·        Ahmet Hamdi Tanpınar'ın "Antalyalı Genç Bir Kıza Mektuplar" ve "Mektuplar"ı,

·        Cahit Sıtkı Tarancı'nın "Ziya'ya Mektuplar"ı,

·        Abdülhak Hamid Tarhan'ın ise "Mektuplar"ı bulunmaktadır.

Dünya Edebiyatında Mektup Örnekleri

Dünya edebiyatında mektup türünde yazılmış pek çok önemli eser bulunmaktadır. Bu eserler; yazarların duygularını, düşüncelerini, tecrübelerini ve hayat hikâyelerini aktarmak için mektup formatını kullandıkları özel yapıtlardır. Mektup türünde yazılmış bazı önemli eserler şu şekildedir:

Franz Kafka-Babaya Mektup: Kafka'nın babasına yazdığı mektuplarını içeren bu eser, yazarın kişisel hayatına ve aile ilişkilerine ışık tutar. Kafka'nın iç dünyasını ve babasıyla olan karmaşık ilişkisini anlamak için önemli bir kaynaktır.

Virginia Woolf-Orlando: Woolf'un en ünlü eserlerinden biri olan Orlando, birinci şahıs bakış açısıyla yazılmış mektupları içermektedir. Roman, bir erkeğin uzun yaşamı boyunca cinsiyet ve kimlik üzerine düşüncelerini aktarır.

Pliny the Younger-Pliny the Younger'ın Mektupları: Antik Roma döneminin önemli yazarlarından biri olan Pliny the Younger'ın mektupları, o dönemin günlük yaşamına, siyasî olaylara ve kültürel yapıya dair değerli bir kaynaktır.

Rainer Maria Rilke-Elegiler Tozu Mektuplar: Rilke'nin mektupları; sanat, aşk, yalnızlık ve varoluşsal konular üzerine derin düşünceler içerir. Elegiler Tozu Mektuplar, yazarın mektuplarını toplayan önemli bir eserdir.

Marcel Proust -Çıkış Yok: Proust'un arkadaşı René Blum'a yazdığı mektuplardan oluşan bu eser, yazarın sanat anlayışını, edebî çabalarını ve toplumsal gözlemlerini içerir. Proust'un düşünsel derinliğini anlamak için önemli bir kaynaktır.

James Baldwin-Yabancı Ülke Mektupları: Baldwin'in Amerika dışında edindiği tecrübelerine ve ırkçılık, kimlik ve aidiyet üzerine düşüncelerine odaklanan bu mektuplar, yazarın edebî ve toplumsal etkisini yansıtır.