Memleket Edebiyatı Nedir? Özellikleri Nelerdir? Temsilcileri Kimdir?

Memleket Edebiyatı, Türk edebiyatının Cumhuriyet Dönemi içinde önemli bir akımıdır. Bu akım, Anadoluculuk düşüncesini temel alarak Anadolu'nun kültürel, tarihî ve coğrafî zenginliklerini edebiyata yansıtmayı amaçlar. Anadoluculuk, Osmanlı coğrafyasının küçülmesiyle birlikte önem kazanmıştır ve çeşitli sanatçılar tarafından farklı perspektiflerle ele alınmıştır.

Anadoluculuk düşüncesinin öncülerinden biri Hilmi Ziya Ülken'dir. Ülken, Anadolu'nun maddi ve manevi değerlerini vurgulayarak Anadoluculuk akımını başlatmıştır. Bu düşünce daha sonra Ziyaettin Fahri, Remzi Oğuz Arık ve Nurettin Topçu gibi isimler tarafından geliştirilmiştir. Nurettin Topçu özellikle Anadoluculuk düşüncesine felsefî ve mistik bir boyut kazandırmıştır.

Anadoluculuk akımı içerisinde farklı alt akımlar da yer almaktadır. Bir grup sanatçı, Anadolu'yu Batı hümanizmasının kaynağı olarak görerek din ve soy etkenlerini göz ardı etmiştir. Bu düşünceyi savunan isimler arasında Halikarnas Balıkçısı, Azra Erhat ve A. Kadir bulunmaktadır.

Öte yandan Yahya Kemal'in Anadolu'sunda İslamiyet'in ve Türklüğün yoğun bir şekilde hissedilmesiyle Anadoluculuk farklı bir boyut kazanır. Anadolu'nun ulus inşa sürecinde önemli bir unsur olarak görülmesi, bu düşünceyi şekillendirir.

Memleket Edebiyatı'nın temsilcileri arasında ise Faruk Nafiz Çamlıbel, Behçet Kemal Çağlar, Arif Nihat Asya, Halide Nusret Zorlutuna gibi isimler öne çıkar. Bu sanatçılar, Anadoluculuk düşüncesini eserlerinde işleyerek Türk edebiyatına önemli katkılarda bulunmuşlardır.

Faruk Nafiz Çamlıbel'in "Çoban Çeşmesi" kitabı, Anadoluculuk düşüncesinin edebiyattaki önemli bir dönüm noktası olarak kabul edilir. Çamlıbel'in şiirleri, Anadolu'nun doğasını, kültürünü ve insanını yansıtarak Memleket Edebiyatı'nın özünü oluşturur.

Memleket Edebiyatı'nın diğer önemli eserleri arasında Kemalettin Kamu'nun "Gurbet" şiiri, Ömer Bedrettin Uşaklı'nın "Deniz Sarhoşları" ve Zeki Ömer Defne'nin "Ilgaz" şiiri yer almaktadır. Bu eserler, Anadolu'nun çeşitliliğini ve zenginliğini gözler önüne sererken Anadoluculuk düşüncesinin edebiyata yansımasını sağlamıştır.

Memleket Edebiyatı Özellikleri

q Memleket Edebiyatı, II. Meşrutiyet Dönemi’nin ardından belirgin bir şekilde ortaya çıkan edebî bir akımdır.

q Bu akım, Millî Edebiyatın izinden giderek hece vezni ve yaşayan dilin kullanımını esas almıştır.

q Özellikle Anadolu'ya duyulan ilgi, bu edebiyatın temelini oluşturmuştur.

q Bu edebiyat akımının önceki dönemlerden ayrıştığı en önemli nokta, politik kavramların geri planda kalıp yaşamın içinden gelen duygu ve durumların ön plana çıkmasıdır.

q Memleket Edebiyatı, Anadolu'ya yönelik romantik bir bakış açısıyla memleket aşkını ve umudu işlemiştir.

q Edebiyatımız için bu akımın önemli bir kazancı, vezin ve dil konularında yaşanan tartışmaların neticelenmesi ve lirik söyleyişte belirli bir ilerleme kaydedilmesidir.

q Aruz-hece tartışmaları sonucunda hece vezni, mutlak hâkimiyet kazanmıştır.

q Memleket Edebiyatında öne çıkan konular arasında; memleket manzaraları, insanlar, tarihî miras, halk kültürü ve Anadolu sevgisi bulunmaktadır.

q Şairler genellikle Anadolu halk şairlerinin yolundan giderek yeni bir şiir anlayışı oluşturmuşlardır.

q Bu akımın şiirlerinde memleket ve vatan teması ön plandadır.

q Şekil olarak halk şiiri şekilleri kullanılırken dil sadedir ve halk diliyle yazılmış eserlere sıkça rastlanır.

q Memleket Edebiyatında işlenen konulara uygun olarak gurur, iyimserlik ve irade ön plana çıkar. Bu akımın mensupları arasında idealizm ve milliyetçilik öne çıkan temalar arasındadır.

q 1923-1940 yılları arasında memleket sevgisi, savaş sonrası dramlar, halkın yaşadığı zorluklar ve acılar, halk kültürü ve çatışmalar bu edebiyat akımı çerçevesinde geniş bir şekilde işlenmiştir.