Millî Mücadele Dönemi Edebiyatı Nedir? Sanatçıları Kimlerdir? Millî Mücadele Dönemi Yazar ve Şairleri

Millî Mücadele Dönemi Türk edebiyatı, Kurtuluş Savaşı’nı anlatan ve bu mücadeleye eserleriyle katkıda bulunan sanatçıların oluşturduğu bu edebiyat dönemi, dil ve sanat anlayışı açısından Milli Edebiyat Akımının bir devamı niteliğindedir.

Cumhuriyet sonrası Türk edebiyatının temelini oluşturan Millî Mücadele Dönemi; Türk edebiyatında vatan sevgisi, bağımsızlık mücadelesi, Türk tarihindeki kahramanlık destanları, Kurtuluş Savaşı’nın halk üzerindeki etkileri ve Mustafa Kemal Atatürk’ün liderliği işlenmiştir.

Bu dönemde hece ölçüsüyle yazılmış şiirlerde; milli duyguları güçlendiren, moral veren ve orduyu coşturan temalar öne çıkmıştır. Dönemin önemli şairleri arasında Faruk Nafiz, Halide Nusret, Mehmet Emin Yurdakul ve Kemalettin Kamu gibi isimler yer almaktadır.

Millî Mücadele Dönemi romanlarında, işgal altındaki şehirler, İstanbul-İzmir gibi, aydın-halk çatışması, yanlış batılılaşma gibi konular ele alınmış ve idealize edilmiş karakterler yaratılmıştır. Bu dönemin öne çıkan romancıları Halide Edip, Yakup Kadri, Reşat Nuri ve Refik Halit’tir.

Hikâyelerde ise savaşa dair gözlemler, Türk insanının ve askerinin kahramanlık ve fedakârlıkları anlatılmıştır. Halide Edip ve Yakup Kadri bu dönemin önemli hikâyecileri arasındadır.

Dergi ve gazetelerde Kurtuluş Savaşı’nı konu edinen makale, fıkra ve denemeler kaleme alınmış, halkı motive eden söylevler verilmiştir. Bu alanda Yakup Kadri, Ruşen Eşref, Yahya Kemal, Falih Rıfkı, Halide Edip, Hamdullah Suphi ve Mehmet Akif gibi isimler önemli eserler vermişlerdir.

Millî Mücadele Dönemini Konu Alan Romanlar

Millî Mücadele, tarihimizin en önemli dönüm noktalarından biridir ve bu nedenle Cumhuriyetin ilanından sonra romancılar tarafından defalarca ele alınmıştır. Bu romanlar genellikle İstanbul’da başlar ve Anadolu’da devam eder. Kurtuluş Savaşı, bazı romanlarda sadece arka planda yer alırken bazı eserlerde ise merkezî bir tema olarak işlenir. Yazarlar savaşı iki farklı bakış açısıyla değerlendirirler: Anadolu halkının Millî Mücadele'ye verdiği destek ya da din adamları ve kasaba eşrafı tarafından kışkırtılarak gösterilen direnç.

q Halide Edip Adıvar, bu dönemi en iyi anlatan yazarlardan biridir. "Ateşten Gömlek" (1922), "Vurun Kahpeye" (1923) ve "Zeyno’nun Oğlu" (1928) adlı eserlerinde Millî Mücadele’yi derinlemesine işler.

q Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun "Sodom ve Gomore" (1928), "Yaban" (1932) ve "Ankara" (1934) romanları da bu dönemin ruhunu yansıtır.

q Reşat Nuri Güntekin’in "Yeşil Gece" (1928) ve "Eski Hastalık" (1938) eserleri, dönemin sosyal ve politik çalkantılarını gözler önüne serer.

q Mithat Cemal Kutay'ın "Üç İstanbul" (1938) adlı romanı, İstanbul’un üç farklı dönemini anlatırken Millî Mücadele yıllarını da kapsar.

q Peyami Safa'nın "Bir Akşamdı" (1924), "Sözde Kızlar" (1923) ve "Biz İnsanlar" (1937) eserleri, bireylerin savaşla olan ilişkilerini ve yaşadıkları içsel çatışmaları ele alır.

q Aka Gündüz, "Dikmen Yıldızı" (1927) ile Millî Mücadele dönemini özgün bir bakış açısıyla anlatır.

q Mehmet Rauf'un "Halâs" (1929) adlı romanı, dönemin ruhunu ve mücadeleyi yansıtır.

q Ahmet Hamdi Tanpınar'ın "Sahnenin Dışındakiler" (1950) adlı eseri, Millî Mücadele’nin toplumsal yansımalarını işler.

q Kemal Tahir’in "Esir Şehrin İnsanları" (1955), "Esir Şehrin Mahpusu" (1962) ve "Yorgun Savaşçı" (1965) eserleri, dönemin zorluklarını ve halkın direnişini derinlemesine anlatır.

q Samim Kocagöz'ün "Kalpaklılar" (1962) ve "Doludizgin" (1963) romanları, Millî Mücadele'nin kahramanlıklarını öne çıkarır.

q Talip Apaydın'ın "Toz Duman İçinde" (1974) ve "Vatan Dediler" (1975) eserleri, savaşın içindeki insan hikâyelerini gözler önüne serer.

q Hasan İzzettin Dinamo'nun "Kutsal İsyan" (1966-1968) serisi, Millî Mücadele’yi destansı bir dille anlatır.

q İlhan Tarus'un "Var Olmak" (1957) ve "Vatan Tutkusu" (1967) romanları, dönemin zorluklarını ve halkın direncini işler.

q Tarık Buğra'nın "Küçük Ağa" (1963) ve "Küçük Ağa Ankara'da" (1966) eserleri, Millî Mücadele’nin halk üzerindeki etkilerini derinlemesine işler.

q Attila İlhan'ın "Kurtlar Sofrası" (1963-1964), "Sırtlan Payı" (1974), "Dersaadet’te Sabah Ezanları" (1981) ve "Allah’ın Süngüleri" (2002) romanları, dönemin siyasi ve sosyal dinamiklerini yansıtır.

q Turgut Özakman'ın "Şu Çılgın Türkler" adlı eseri ise geniş kitleler tarafından beğenilerek okunmuş ve Millî Mücadele’yi geniş bir perspektifle ele almıştır.

Bu romanlar, Türk edebiyatında Millî Mücadele’yi ve bu dönemin ruhunu anlamak için önemli kaynaklar arasında yer almaktadır.

Millî Mücadele Dönemi Şiir

Millî Mücadele dönemi şiirlerinde, tarih şuuruna büyük bir önem verilmiştir. Felâket günlerinde, milletimize tarihimizin şanlı sayfaları hatırlatılarak o ihtişamlı günlerin özlemi dile getirilir. Bu dönemin şiirlerinde sıkça işlenen temalar arasında “büyüklük”, “şan”, “fetihler” ve “kurtarıcılar” yer alır. Aynı zamanda milletin içine düştüğü keder de şiirlerde ifade bulur. Süleyman Nazif’in “Nerede Osmanlılar?” ve “Son Nefesimle Hasbihal” şiirleri, bu duygularla yazılmış önemli eserlerdir.

İzmir’in İşgali, bütün yurtta büyük bir infial uyandırmış ve şairlerimiz bu öfke dolu acıyı dizelerine yansıtmıştır. Faruk Nafiz “Ah İzmir!” ve “Bugün”, Avni Şadi “Ey Sevgiliye”, Hüseyin Suad “Vermeyiz İzmir’i”, Yusuf Ziya “Eğil Dağlar” gibi eserler, İzmir’in işgaline duyulan tepkiyi ve ıstırabı ifade eden şiirlerdir.

Devletin çöküşü, milletin yok olacağı anlamına gelmez. Şanlı tarihimiz dirilişlerin, mücadelelerin ve zaferlerin sayfalarıyla doludur. Yahya Kemal’in 1919’da yayımladığı “Akıncılar”, Kemalettin Turgut’un “Zafer Günleri”, Necmettin Halil’in “Ninemin Hatıralarından” ve “Dedemin Hatıralarından” gibi eserleri, Balkan fetihlerini hasretle anlatan şiirlerdir.

Fetihleri gerçekleştiren padişahlar ve onların dönemleri de şiirlerde işlenmiştir. Mithat Cemal’in “Selim’i Ziyaret”i, Ali Emin’in Yavuz Selim’in şiirlerini tesdis ve tahmis ederek yazdığı eserler, Faik Ali ve Vedat Örfi gibi şairlerin Yavuz üzerine kaleme aldığı şiirler, bu hakanları yeni mücadelenin liderlerine örnek gösterir niteliktedir.

Fatih Sultan Mehmet ve İstanbul, bu dönemin şiirlerinde önemli yer tutar. Özellikle İstanbul’un işgali, şairlerimizi eski günlerin ihtişamına götürmüştür. Ali Ekrem, Yusuf Ziya, Halit Fahri, Akil Koyuncu ve Arif Dündar gibi şairler, fetih ve İstanbul temalı şiirler yazmışlardır.

Türk milletinin başına çöken felaket, Osmanlı Devleti’nin kuruluşunu akla getirir. Halit Fahri’nin “Bursa’da Akşam”ı ve Mehmet Akif’in “Bülbül”ü, bu dönemin unutulmaz eserlerindendir. Ayrıca Mehmet Akif’in yazdığı “İstiklâl Marşı”, 12 Mart 1921’de Millet Meclisi’nde Millî Marşımız olarak kabul edilmiştir.

Mücadelenin lideri, ebedî başkomutanımız Mustafa Kemal Atatürk için de pek çok şiir kaleme alınmıştır. Millî Mücadele ile ilgili şiirler sadece dönemiyle sınırlı kalmamış, savaştan sonra da mücadelenin heyecanını yansıtan şiirler yazılmaya devam etmiştir. Bu dönemin şiirleri, tarihimizin şanlı sayfalarını ve milletimizin diriliş ruhunu yansıtan güçlü edebî eserlerdir.