Mısra (Dize, Azade) Nedir? Özellikleri Nelerdir? Divan Edebiyatında Mısra

Mısra, Divân edebiyatında oldukça önemli bir yere sahiptir. Mısra, tek başına anlam taşıyan ve tam bir aruz kalıbıyla söylenmiş olan dize ya da birbirinden bağımsız iki dizeden oluşan bir yapıdır. Mısra kelimesi Arapça kökenli olup "kapı kanadı" veya "çadır kapısının iki yan parçası" anlamlarına gelir.  Nazımın temel birimi olan beytin yarısına mısra denir ve iki mısra bir araya gelerek bir beyti oluşturur.

Mısralar bazen o kadar etkileyici ve anlamlı olabilir ki tek başlarına atasözü gibi kullanılırlar. Bu tür etkileyici mısralara Mısra'-ı berceste denir. Öte yandan anlam bakımından birbirine bağlı olmayan veya çok uzak bir ilişkiye sahip olan iki mısra ise Âzâde olarak adlandırılır. Bu mısralar genellikle bir manzum parça içinde yer almazlar veya diğer mısralardan ayrılarak öne çıkarlar.

Âzâde Mısra Örnekleri

“Şecâat arz ederken merd-i kıptı sirkatin söyler." (Koca Ragıp Paşa)

“Su uyur düşman uyur hasta-i hicran uyumaz.” (Şeyh Galip)

Mısra-ı Berceste Örnekleri

Çeşm-i insaf kadar kamile mizan olmaz
Kişi noksanını bilmek gibi irfan olmaz   

                                             (Bursalı Talip)

Âvâzeyi bu âleme Dâvud gibi sal
Bâkî kalan bu kubbede bir hoş sadâ imiş

                                                              (Bâkî)

Mısranın Özellikleri

1.      Mısra, manzum edebiyatın temel birimidir ve her bir satırına ayrı bir isim verilir.

2.      Genellikle belirli bir ölçüye uygun olarak yazılmış olan mısra, bir beytin yarısını oluşturabilir ve bağımsız bir anlam taşıyabilir.

3.      Dolayısıyla mısralar, tek başına anlam ifade eder.

4.      Divân edebiyatında, kendi içinde bütünlük oluşturan mısralara "mısra-i âzâde" veya bağımsız mısra denir.

5.      Ayrıca bir beyitteki mısraların birbirini tamamlayan veya aralarındaki anlam bağını kesin olmayan mısraları da aynı isimle anılır.

6.      Mısraların dikkat çekici özellikleri arasında yetkinlikleri, sağlam yapıları, özlü ve etkileyici anlatımları bulunmasıdır. Bu mısralara "mısra-i berceste" veya "şah-mısra" adı verilir.