|
eğitim öğretim ile ilgili belgeler > konu anlatımlı dersler > Edebiyat dersi ile ilgili konu anlatımlar
SECİ (İÇ UYAK) SÖZ SANATI NEDİR, SECİ SANATI ÖZELLİKLERİ NELERDİR? SECİ SÖZ SANATI ÖRNEKLERİ
Seci (İç Uyak) Söz Sanatı Nedir, Özellikleri Nelerdir?
Seci (iç uyak),
Türk edebiyatının zengin geleneğinde önemli bir yere sahip olan bir süsleme sanatıdır. Bu sanat, İran edebiyatından Türk edebiyatına geçmiş ve Divan edebiyatında kendine özgü bir anlam kazanmıştır. Seci, düzyazı metinlerinde kafiyeli sözcükler kullanarak bir ses uyumu oluşturmayı ifade eder.
Türk edebiyatında seci, özellikle Divan edebiyatının estetik yapıtaşlarından biri olarak kabul edilir. Süslü nesrin doğuşu, bu sanat sayesinde gerçekleşmiştir. Anlam ve estetik birlikteliği sağlamak, yazıya şiirsel bir hava katmak amacıyla kullanılmıştır. Sinan Paşa, Türk edebiyatının en yetkin seci ustalarından biridir. Eserlerinde seciyi ustalıkla kullanarak metinlerine ayrı bir güzellik katmıştır. Onun eserlerinde secinin incelikleri, Türk edebiyatının ölümsüz yapıtları arasında yer alır.
Seci (iç uyak), kelimelerdeki ses tekrarının yanı sıra sözcüklerin vezinlerinin de dikkate alınması ile üç kategoride değerlendirilir:
NOT: Yukarıda bahsedilen vezin, Aruz vezni değil; Arapça bir gramer terimidir.
1.
Mutarraf Seci
2.
Mütevâzî Seci
3.
Murassa’seci
Seci Söz Sanatı Özellikleri
Seci sanatı, Türkçe'nin âhenk ve estetik değerini vurgulayan önemli bir sanat türüdür. Kökeni, güvercin veya kumru gibi kuşların ötüşlerinde yer alan ses benzerliklerine dayanır. Belli başlı özellikleri şu şekildedir:
· Bu sanat, cümlelerin veya kelimelerin sonlarında ses uyumunu sağlayarak metne güzel bir okunuş ve âhenk kazandırır.
· Düzyazılara estetik bir nitelik katma amacı güden seci sanatı, edebiyatta özellikle süslü nesirle birlikte kullanılmıştır.
· Özellikle tasavvuf ve dinî metinlerde, namazların seci sanatının güzel bir örneği olduğu bilinir.
· Divan edebiyatında ise seci sanatının önemli bir yeri vardır; pek çok eser, bu estetik yapıyı başarılı bir biçimde kullanarak kaleme alınmıştır.
Seci sanatı, Türkçe yazının zarafetini ve ritmini vurgulayan önemli bir unsurdur. Âhenkli bir ifadeyi sağlamakla kalmaz, aynı zamanda metnin içeriğini daha etkili bir şekilde iletebilme imkânı sunar.
Seci Söz Sanatı Örnekleri
·
“İlâhi gönlüm oduna ne yaktınsa o tüter, ilâhi vücudum bahçesine ne diktinse o
biter.”
Yukarıdaki tümcede “yaktınsa” ile “diktinse” sözcükleri arasında, “tüter” ile “biter” sözcükleri arasında uyak (kafiye) vardır. Bu durum seci söz sanatını oluşturmaktadır.
·
“Dost yolunda nistlik gerek yâr önünde pestlik gerek ten cübbesi çâk gerek gönül evi pâk gerek."
Yukarıdaki cümlede bulunan “nistlik”, “pestlik” ve “çak” ile “pak” sözcükleri, kendi içerisinde birer seci sanatı örnekleridir. Tümcenin okunuşu sırasında da kafiyeli bir telâffuza sahip olması, bu sanata uygun bir ifade ediliş tarzı oluşturmuştur.
·
“Ahmed zübde-i emâsil ü akrandır
ve birâder-i ser-bülendi umde-i efâdil ü
a’yândır.”
Bu cümlede “akrân” ve “a’yân” sözcükleri fâsıladır. Bu iki kelimenin gerçek son sesi olan “n”nin her iki fasılanın sonunda tekrarlanması seci sanatını oluşturmuştur. İlâveten fâsılalardaki bu iki kelimeden önce gelen “emâsil”, “efâdil” ve “zübde”, “umde” kelimeleri arasında da bir seci örneği bulunmaktadır.
Diğer Örnekler:
1. “Ey gözlerin nuru, gönüllerin sürûru; başımızın
tâcı, dil ehlinin mîrâcı.”
2. “İlâhi her neyi gülzâr
ettinse anı ittim, ilâhi elime her ne
sundunsa anı
tattım; ilâhi gönlüm oduna ne yaktınsa o tüter, ilâhi vücudum bahçesine ne diktinse o biter.” (Sinan Paşa)
3. “ İlâhi, kabul senden ret senden; şifa senden, dert senden. İlâhi, iman verdin, daim eyle; ihsan verdin,
kaim
eyle.”
SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN
>>>TIKLAYIN<<<
“EDEBİYAT DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORULAR”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ
>>>TIKLAYIN<<<
“EDEBİYAT DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ
>>>TIKLAYIN<<<
|
Yorumlar
....
9. **Yorum** >>>
->Yorumu: şahane bir site burayı sevdimm
->Yazan: Buse. Er
8. **Yorum**
->Yorumu: SIZIN SAYENIZDE YÜKSEK BIR NOT ALDIM SIZE TESSEKÜR EDIYORUM...
->Yazan: sıla
7. **Yorum**
->Yorumu: valla bu site çok süper .Bu siteyi kuran herkimse Allah razi olsun tüm
ödevlerimi bu siteden yapiyorum.saolun mugladan sevgiler...:).
->Yazan: kara48500..
6. **Yorum**
->Yorumu: çok güzel bir site. kurucularına çok teşekkür ederim başarılarınızın
devamını dilerim.
->Yazan: Tuncay.
5. **Yorum**
->Yorumu: ilk defa böyle bi site buldum gerçekten çok beğendim yapanların eline
sağlık.
->Yazan: efe .
4. **Yorum**
->Yorumu: ya valla çok güzel bisi yapmışınız. Çok yararlı şeyler bunlar çok
sagolun
->Yazan: rabia..
3. **Yorum**
->Yorumu: Çok ii bilgiler var teşekkür ederim. Çok süper... Ya bu siteyi
kurandan Allah razı olsun ..... süperrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr. Çok
iyiydi. isime yaradı. Her kimse bu sayfayı kurduğu için teşekkür ederim
->Yazan: pınar..
2. **Yorum**
->Yorumu: çok güzel site canım ben hep her konuda bu siteyi kullanıyorum
özellikle kullanıcı olmak zorunlu değil ve indirmek gerekmiyor
->Yazan: ESRA..
1. **Yorum**
->Yorumu: Burada muhteşem bilgiler var hepsi birbirinden güzel size de tavsiye ederim.
->Yazan: Hasan Öğüt.