Servet-i Fünûn Edebiyatı Dönemi Bağımsız Sanatçıları ve Eserleri

Serveti Fünûn Dönemi, Türk edebiyatında önemli bir dönüşümü temsil ederken bu dönemde yaşamış bazı sanatçılar da bu akımın dışında eserler üretmişlerdir. Hüseyin Rahmi Gürpınar ve Ahmet Rasim, Serveti Fünûn sanatçılarıyla aynı dönemde yaşamalarına rağmen farklı bir anlayışı benimsemişlerdir.

Hüseyin Rahmi Gürpınar, edebiyatımızın önemli isimlerinden biri olup Servet-i Fünûn'dan etkilenmekle birlikte eserlerinde daha çok toplumsal konulara ve halkın yaşamına odaklanmıştır. Romanlarında genellikle İstanbul'un alt tabakasındaki insanların hayatlarına ve iç dünyalarına yer vermiştir. Bu yönüyle onun eserleri, Serveti Fünûn sanatçılarının estetik kaygılarını değil, toplumsal gerçekliği yansıtma çabasını gösterir.

Ahmet Rasim ise özellikle gazetecilik ve denemeleriyle tanınmış bir yazardır. Eserlerinde daha çok günlük hayattan kesitler sunmuş ve toplumun farklı kesimleriyle ilgili gözlemlerini aktarmıştır. Onun yazıları, daha somut ve pratik bir dil kullanarak geniş bir okur kitlesine hitap etmeyi amaçlamıştır.

Bu sanatçılar, Serveti Fünûn'un estetik odaklı anlayışından farklı olarak toplumsal gerçeklik ve günlük yaşamın içeriğine odaklanarak edebiyata yeni bir soluk getirmişlerdir. Bu da Türk edebiyatının zenginliğine ve çeşitliliğine katkıda bulunmuştur.

Hüseyin Rahmi Gürpınar

Hüseyin Rahmi Gürpınar (1864-1944), Türk edebiyatının önde gelen isimlerinden biridir. Servet-i Fünûn Dönemi sanatçıları arasında yer alan Gürpınar, edebî mirasını şekillendirirken Ahmet Mithat Efendi'nin "halk için roman yazma" geleneğini sürdürmüştür.

·        Gürpınar'ın eserlerinde natüralizm akımının etkisi görülmekle birlikte realizm de önemli bir yer tutar.

·        Romanlarında çevre betimlemeleri ve gözlemler ön plandadır. İstanbul'un iç mahallelerini kişi, mekân ve dil yönünden canlı bir şekilde yansıttığı için “sokağı edebiyata taşıyan yazar” olarak kabul edilir.

·        Üslubu eğlendirici ve toplum için sanat anlayışını benimser.

·        Gürpınar, toplumsal eleştirilerini mizah yoluyla dile getirir.

·        Eserlerinde çeşitli karakter tiplerine yer verirken hırslı, aptal, sapık, batıl inançlara kapılmış, cahil, züppe, Batı özentisi kişileri işler.

·        Yanlış Batılılaşma, ruh hastalıkları, eski-yeni çatışması, aile içi sorunlar ve ahlâkî bozukluklar gibi konuları da ele alır.

·        Dil olarak günlük konuşma dilini sade ve akıcı bir üslupla kullanır.

·        Eserleri, dönemin sosyal yaşantısına dair önemli ipuçları taşır. Teknik açıdan bakıldığında romanları, Ahmet Mithat Efendi gibi olayın akışını keserek konuyla alakasız bilgilere yer verir. Bu nedenle eserleri eleştirel bakış açısıyla değerlendirilir.

·        Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın birçok eseri popüler roman özellikleri taşır. Ancak edebî yönden pek başarılı kabul edilmezler. En tanınmış eserleri arasında "Şık, Şıpsevdi, Mürebbiye ve Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç" bulunmaktadır.

Eserleri:

·        Roman: Şık, Şıpsevdi, Mürebbiye, Kuyruklu Yıldız Altında Bir izdivaç, İffet, Tesadüf, Metres, Nimetşinas, Gulyabani, Cadı, Utanmaz Adam, Sevda Peşinde, Kokoşlar Mektebi, Hakk’a Sığındık, Ben Deli Miyim?, Evlere Şenlik Kaynanam Nasıl Kudurdu?

·        Öykü: Kadınlar Vaizi, Katil Buse, Gönül Ticareti, Melek Sanmıştım Şeytanı, iki Hödüğün Seyahati, Eti Senin Kemiği Benim, Tülden İlk Çıkış, Meyhanede Hanımlar, Namusla Açlık Meselesi

·        Tiyatro: Kadın Erkekleşince, Hazan Bülbülü, Gülbahar Hanım

Ahmet Rasim

Ahmet Rasim, Türk edebiyatında çeşitli türlerde eserler veren bir sanatçıdır.

·        Roman, öykü, tarih, gezi yazısı, sohbet, anı, fıkra ve dil bilgisi gibi alanlarda önemli eserler ortaya koymuştur. Özellikle fıkra türünde önemli bir temsilci olarak kabul edilir.

·        II. Meşrutiyet döneminde, Hüseyin Rahmi Gürpınar’la beraber Boşboğaz adlı mizah dergisini çıkarmıştır.

·        Roman ve öykülerinde Ahmet Mithat Efendi ekolünü sürdürmüş olmasına rağmen teknik açıdan bazı eleştirilere maruz kalmıştır.

·        Sohbet ve fıkralarında yaşadığı dönemin detaylarını başarıyla yansıtmıştır.

·        İstanbul Türkçesinde kısa, canlı cümleler ve yaygın deyimler kullanarak okuyucularını etkileyen bir üslup geliştirmiştir.

·        Ahmet Rasim, dönemin Servet-i Fünûn sanatçılarını fazla Batıcı bulmuş ve eleştirmiştir.

·        Ayrıca müzikle de ilgilenen sanatçı, Zekai Dede'den müzik dersleri almış ve günümüze ulaşan altmış civarında beste yapmıştır.

Eserleri:

·        Fıkra Türü: Eşkal-i Zaman, Muharrir Bu Ya, Şehir Mektupları

·        Anı Türü: Falaka, Gecelerim, Fuhş-i Atik, Muharrir-Şair-Edip

·        Gezi Yazısı: Romanya Mektupları

·        Tarih: Resimli ve Haritalı Osmanlı Tarihi

·        Roman: Askeroğlu, İlk Sevgili, Tecrübesiz Aşk

·        Öykü: Güzel Eleni, Meyl-i Dil, Ülfet, İki Günahkâr

·        Monografi: İlk Büyük Muharrirlerden Şinasi

·        Sohbet: Ramazan Sohbetleri