Tanzimat Edebiyatı 2. Dönem Özellikleri Nelerdir? Tanzimat Edebiyatı 2. Dönem Yazar ve Şairleri Kimlerdir?

Tanzimat'ın ikinci dönemi, Türk edebiyatının önemli bir dönemini kapsar ve 1878 ile 1895 yılları arasındaki süreyi içerir. Bu dönemde, edebiyat alanında önemli değişimler ve yeni yaklaşımlar görülmüştür.

·        İlk olarak Tanzimat'ın ikinci döneminde "sanat için sanat" anlayışı benimsenmiştir.

·        Bu, sanatın toplum için değil; kendi içsel değeri ve estetiği için var olduğu düşüncesini yansıtır.

·        Sanatçılar, eserlerinde daha çok bireysel konulara odaklanmışlar ve sosyal konuların yerini kişisel temalara bırakmışlardır.

·        Dilde ise sadeleşme çabaları geride bırakılmış ve daha süslü, ağır bir dil kullanılmıştır.

·        Bu dönemde, eski-yeni edebiyat tartışmaları da ön plandaydı ve sanatçılar arasında sert tartışmalar yaşanmıştır.

·        Realizm ve natüralizm akımlarının etkisi bu dönemde de hissedilir.

·        Güçlü gözlem yeteneği ve detaylı betimlemeler, eserlere derinlik kazandırmıştır. Aruz ölçüsü ise ilk döneme göre daha fazla tercih edilmiştir.

·        Tiyatro eserleri de bu dönemde, daha çok okunmak üzere yazılmıştır. Şiirlerde ise aşk, ölüm, felsefî düşünceler ve karamsarlıklar gibi temalar ön plana çıkmıştır.

·        İkinci dönem Tanzimat sanatçıları arasında Recaizâde Mahmut Ekrem, Muallim Naci, Abdülhak Hamit Tarhan, Samipaşazâde Sezai, Nâbizâde Nazım gibi önemli isimler yer almaktadır.

Recaizâde Mahmut Ekrem

Recaizâde Mahmut Ekrem (1847-1914), Galatasaray Lisesi'nde öğretmenlik yapmış olan ve genç kuşaklara ilham veren, yol gösteren bir sanat anlayışına sahip olan Tanzimat Dönemi sanatçısıdır. Servet-i Fünûn edebiyatının gelişiminde büyük rol oynamıştır ve eserleriyle bu dönemin önemli figürlerinden biri olarak kabul edilmektedir.

·        Recaizâde; şiir, roman, makale, tenkit (eleştiri) gibi farklı türlerde eserler vermiştir.

·        Özellikle, eski edebiyata karşı yeni edebiyatı güçlü bir şekilde savunmuş ve bu yönde etkili yazılar kaleme almıştır.

·        "Zemzeme" adlı eserinin ön sözünde şiir anlayışını detaylıca açıklamış, şiirin konusunu genişleterek güzel olan her şeyin şiirin konusu olabileceğini vurgulamıştır.

·        Eserlerindeki hüzün, çocuklarının erken ölümünden kaynaklanır ve bu duyguyu eserlerine yansıtarak okuyucuya derin duygusal bir deneyim sunmuştur.

·        Şiirlerini aruz ölçüsüyle yazmıştır, dil ve üslup bakımından döneminin önde gelen isimlerinden biri olmuştur.

·        Ekrem, Muallim Naci ile yaşadığı eski-yeni tartışmasıyla da tanınır.

·        Türk edebiyatında ilk realist roman olan "Araba Sevdası"nı yazarak edebiyatımıza yeni bir soluk getirmiştir.

·        Şiirlerinde romantizm, roman ve hikâyelerinde ise realizm akımının etkileri görülür.

·        Eleştiri: Takdir-i Elhan
Tiyatro: Afife Anjelik, Çok Bilen Çok Yanılır ve Atala...
Şiir: Nijad Ekrem, Pejmürde, Zemzeme, Yadigâr-ı Şebab
Hikâye: Muhsin Bey, Şemsa
Roman: Araba Sevdası

Abdülhak Hamit Tarhan

·        Abdülhak Hamit, Türk edebiyatında “Şair-i Azam” unvanıyla anılmaktadır.

·        Hamit, 1852 yılında doğmuş ve 1937 yılında aramızdan ayrılmıştır.

·        Edebiyat dünyasına birçok eser kazandırmış olan sanatçı, özellikle şiirleriyle tanınır ve bu dönemin en üretken sanatçılarından biri olarak kabul edilir.

·        Abdülhak Hamit'in eserleri genellikle doğa, aşk, ölüm ve metafizik gibi derin konuları ele alır.

·        Şiirlerinde aruz ölçüsü ve ağır bir dil kullanımıyla tanınan Hamit, Sahra kitabındaki eserleriyle kır ve köy hayatını detaylı bir şekilde işlemiştir. İlk pastoral şiir örneklerini vermiştir.

·        Metafizik düşünceyi edebiyatımızda ileriye taşıyan Abdülhak Hamit, aynı zamanda Batılılaşma fikrinin güçlü bir savunucusudur.

·        Tiyatro alanında da önemli çalışmalara imza atan Hamit, oynanmaktan ziyade okunması için tiyatro oyunları kaleme almıştır.

·        Bazı eserleri nazım-nesir karışımı olarak dikkat çekerken, tiyatrolarında Shakespeare ve Victor Hugo gibi büyük yazarlardan etkilendiği açıkça görülür.

·        Romantizm akımının etkisinde olan Abdülhak Hamit, eserleriyle Türk edebiyatına önemli katkılar yapmış ve döneminin önde gelen sanatçıları arasında yer almıştır.

·        Diplomat olması nedeniyle de Doğu-Batı kültürünü iyi bir şekilde sentezlemiş ve eserlerine de bunu yansıtmıştır.

·        Divan edebiyatını bitiren ve şiirin kurallarını değiştiren şair olarak bilinmektedir.

·        Tiyatro: Macera-yı Aşk, Nesteren, Eşber, Tezer, Finten, Turhan yahut Endülüs’ün Fethi, Sabr-ü Sebat, İçli Kız, Duhter-i Hindu, İlhan
Şiir: Sahra, Makber, Hacle, Ölü, Divaneliklerim yahut Belde, Baladan Bir Ses...

Samipaşazâde Sezai

Samipaşazâde Sezai, Türk edebiyatının önemli isimlerinden biridir. 1860 yılında doğmuş ve 1936 yılında aramızdan ayrılmıştır.

·        Sezai, döneminin edebiyat anlayışına meydan okuyarak Batı edebiyatına yönelmiş ve realizm akımından etkilenmiştir.

·        Özellikle hikâye yazımında teknik açıdan üstün bir yeteneğe sahip olmasıyla tanınır.

·        Sezai, sanat için sanat görüşünü savunmuştur ve eserlerinde yerli yaşamın izlerini sıkça görmekteyiz.

·        Özellikle Türk edebiyatında Batılı anlamda ilk hikâye olarak kabul edilen "Küçük Şeyler" adlı eseriyle tanınır.

·        Bu eser, dönemin güncel konularından biri olan esirlik konusunu başarıyla işlemesiyle öne çıkar. Sezai, bu hikayesindeki karakterler ve olaylar aracılığıyla insan doğasını derinlemesine incelerken aynı zamanda toplumsal sorunlara da ışık tutar.

·        Onun hikâye yazımındaki güçlü teknikleri, okuyucuyu metnin içine çeken ve duygusal bir bağ kurmasını sağlayan unsurlardan biridir.

·        Sezai'nin eserleri, edebiyatımızın önemli birer mirası olarak günümüze kadar ulaşmış ve edebiyatseverlerin ilgiyle okuduğu yapıtlar arasında yer almaya devam etmektedir.

·        Tiyatro: Şir
Roman: Sergüzeşt
Gezi-sohbet: Rumuzü’l-Edep
Hikâye: Küçük Şeyler

Muallim Naci

·        Muallim Naci (1850-1893), Tanzimat Dönemi'nde Divan Edebiyatı'nı koruyan ve savunan sanatçıların öncülerindendir.

·        Gelenekçi bir şair olarak tanınsa da aynı zamanda Batı tarzında şiirler de kaleme almıştır.

·        Eski edebiyattan kopmadan yenileşme ve modernleşmeye olan destekleriyle bilinir.

·        Eserlerinde sade bir dil tercih ederek okuyucularıyla doğrudan iletişim kurmayı hedeflemiştir.

·        Muallim Naci'nin önemli bir özelliği, Recaizade Mahmut Ekrem ile sert bir tartışma içerisine girmiş olmasıdır.

·        Recaizade Mahmut Ekrem'in "Zemzeme" adlı eserine karşılık olarak "Demdeme" adlı bir eleştiri yazmıştır.

·        Bu tartışmada, "Kulak için kafiye" savunucularına karşılık olarak "Göz için kafiye" anlayışını benimsemiş ve savunmuştur.

·        Şairin eserleri arasında millî duyguları işlediği şiirlerin yanı sıra tabiat, karamsarlık ve gurbet gibi konular da bulunur.

·        Muallim Naci, edebiyatta yenilikçi bir yaklaşımı benimseyerek geleneği korurken modernizme de kapı aralamış ve Türk edebiyatında önemli bir yer edinmiştir.

·        Asıl adı Ömer’dir. Okuduğu bir hikâyede etkilendiği karakterden ötürü “Naci” mahlasını kullanmayı tercih etmiştir. 

·        Sözlük: Lügat-i Naci, Istılahat-ı Edebiye
Eleştiri: Demdeme, Muallim
Şiir: Füruzan, Şerare, Ateşpare
Hatıra: Ömer’in Çocukluğu

Nâbizâde Nâzım

Nâbizâde Nâzım, 19. yüzyılın gözlemci yazarları arasında önemli bir yere sahiptir.

·        Edebiyat kariyerine şiirlerle başlayan Nâbizâde, daha sonra roman ve hikâye türlerine yönelmiştir.

·        Eserlerinde realizm ve natüralizm akımlarının etkileri açıkça görülür.

·        Özellikle psikolojik derinlikleri ustalıkla işlemesiyle dikkat çeker.

·        Romanlarında genellikle İstanbul dışındaki mekânları tercih etmiştir, bu da eserlerine farklı bir bakış açısı kazandırmıştır.

·        Türk edebiyatında ilk köy romanı olarak kabul edilen "Karabibik" ve ilk tezli ve natüralist roman olan "Zehra" gibi eserleriyle tanınır.

·        Nâbizâde, bu romanlarda toplumsal sorunları ve insan psikolojisini başarılı bir şekilde işlemiştir.

·        Şiir: Heves Ettim
Roman: Karabibik, Zehra
Hikâye: Zavallı Kız, Sevda