Tesbî’ ve Müsebba’ Nedir? Özellikleri Nelerdir? Divân Edebiyatında Tesbî’ ve Müsebba’ Örnekleri

Tesbî’, edebî bir terim olarak şiirde kullanılan bir nazım biçimidir. Adı, "yedili" anlamına gelir. Bu biçimde yazılmış bir gazelin her beytinin başına, aynı vezinde ve kafiyeli olan beşer mısra eklenir. Bu eklenen mısralarla bentler oluşturulur. Kafiye dizilişi ise "a a a a a (a a), b b b b b (b a), c c c c c (c a)" şeklindedir.

Tesbî, kelime anlamı olarak da bir nesneyi "yedili kılma, yedi köşeli yapma" anlamına gelir. Edebî bağlamda, bir şiirin her bir nazım birimindeki mısraların yediye tamamlanması anlamında kullanılır.

Müsebba', yedi mısradan oluşan ve "yedili" anlamına gelen bir nazım şeklidir. Genellikle az kullanılan bu nazım şeklinde, her bendin yedi mısradan oluşması gerekmektedir.

Müsebba'-i mütekerrir adı verilen bir türde ise ilk bendin son veya son iki mısraı diğer bütün bentlerin sonunda tekrarlanır. Örnek olarak:

a a a a a a A
b b b b b b A
c c c c c c A

a a a a a A A
b b b b b A A
c c c c c A A

Müsebba'-i müzdevic ise ilk bendin son mısraının diğer bentlerin sonunda tekrarlanmadığı bir nazım şeklidir. Örneğin:

a a a a a a a
b b b b b b a
c c c c c c a

Müsebba’ Örneği

  Bir dem ki ben fakîr idüm ol yâr-ı cân idi
  Sâkî idi vü nâzük idi nüktedân idi
  Yârân idi ki her biri rind i cihân idi
  Devrân-ı lâle idi dem-i gülsitân idi
  Hengâm ı îş ü vakt i mey i ergavân idi
  Şevk i cüvân ile bu gönül kâm rân idi
  Demler o demler idi zaman ol zaman idi

 Aruz kalıbı: mef'ûlü fâ'ilâtü mefâ'îlü fâ'ilün

                                                            Fevrî

Açıklama:

Bir zamanlar, benim gibi fakir bir dostum vardı. Fakat aramızda büyük bir sevgi ve sadakat vardı. Dostum her zaman nazik ve neşeliydi, bana şarap sunar ve içimizi ısıtırdı. Onunla birlikteyken zamanın nasıl geçtiğini anlamazdık bile. Çevremizdeki insanlar da benzer şekilde içten ve bilgili kişilerdi. Bahçemizde lale ve gül gibi güzellikler vardı, etrafımız erguvan renkleriyle doluydu ve her an eğlenceye hazırdık.

Gençlik ateşiyle dolu olan kalbimiz, hayatı dolu dolu yaşamamız için bize güç veriyordu. Demler gelir, zaman akardı ama biz her anın tadını çıkarırdık. Her şeyin en güzelini bir arada bulduğumuz günlerdi. (rind: dış görünüşü kötü ancak çok bilgili kişi)