Eğitim Öğretim İle İlgili Belgeler > Konu Anlatımlı Dersler > Eğitim Bilimleri Dersi İle İlgili Konu Anlatımlar > Gelişim Ve Öğrenme Psikolojisi Dersi İle İlgili Konu Anlatımlar

GÜDÜLENMENİN KURUMSAL DAYANAKLARI (GELİŞİM PSİKOLOJİSİ, ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIMLAR) (EĞİTİM BİLİMLERİ)

Güdülenmenin mahiyetini açıklama konusunda psikologlar genellikle şu soruları cevaplamaya çalışırlar:

1. İnsanı bir harekete başlatan nedir?

2. İnsanı belli bir hedefe doğru ilerlemesini sağlayan nedir?

3. İnsanın belli bir hedefe ulaşmak için ısrarla uğraşmasının nedeni nedir?

Öğrenme kuramlarında olduğu gibi güdülenmenin ne olduğunu açıklamaya yönelik kuramlar çok sayıda ve çeşitlidir. Bazılarında doğuştan birlikte getirdiğimiz yönelimlere, bazılarında tamamen dış etmenlere bazılarında ise insanların iç durumlarına ağırlık vermektedir.

İhtiyaç Yoluyla Güdülenme:

İki ihtiyaç kuramından bahsedilecektir. Bunlar Murray ve Maslow’un yaklaşımlarıdır. İhtiyaç insanın genel sağlığı ve refahı için karşılanması gerekli, organizmanın herhangi bir eksiklik durumu veya kişinin arzu ettiği ve karşılanması gerektiğini düşündüğü bir iç durumdur.

Murray ve Maslow’un açıklamalarına göre insanların, ihtiyaçlarının tamamen ve mükemmel bir şekilde karşılandığı durumlar pek azdır. İnsanlar ihtiyaçlarının ortaya çıkardığı gerilimden kurtulmak için bunları gidermede etkili olacak hedeflere doğru harekete geçerler. Bu yönden okul eğitimde ihtiyaç yaratmak ve ihtiyaçlardan yararlanmak öğrencileri güdülemede etkili bir rol oynar.

İhtiyaç Kuramı

Murray tarafından ortaya atılmış olan ihtiyaç kuramı “çevre ile birlikte kendi özelliklerimiz ve ihtiyaçlarımız bizim nasıl davranacağımızı biçimlendirir” fikri üzerinde kurulmuştur.

İnsanların onayını kazanmak isteyen bir kişi farklı durumlarda farklı davranır. Bir ortam kabul görmeyi engelleyebilir; bir başkası ise arttırabilir. Kişi ona göre davranır.

Murray’a göre ihtiyaçlar fiziksel ve psikolojik kökenli olmak üzere iki grupta toplanır. Fiziksel ihtiyaçlarımız, yiyecek, su, uyku gibi bireyin yaşamını sürdürmesi için gerekli olanlardı. Psikolojik kökenli olanlara ise, başarılı olma, arkadaşlık kurma, beğenilme gibi örnek gösterilebilir. Murray 28 değişik psikoloji ihtiyaç belirlenmiştir. Bunların en önemlisi “başarma ihtiyacı” dır.

İhtiyaç Hiyerarşisi (Aşamalı Sıralama)

İhtiyaçlar, hiyerarşik bir sıra içinde ortaya çıkar. İhtiyaç sıralamasının en alt düzeyinde yaşamı sürdürme ve güvence ihtiyaçları yer alır. Bunlar etki yönünden en önemli ve güçlü olanlardır. Bu ihtiyaçlar kişinin diğer ihtiyaçlarını kontrol eder ve hakim olurlar. Bu ihtiyaçların karşılanması, doyurulması durumunda bir üst düzeydeki sosyal ihtiyaçlar ortaya çıkar. Bunlar gruba ait olma, kabul edilme, sevme ve sevilmedir. Bu ihtiyaçlarında karşılanmasıyla insanlar daha üst düzeydeki ihtiyaçlarını statü kazanma, onurunu koruma, kendini gerçekleştirme ve meraklarını gidermeye yönelir. Bunların içinde en önemlisi “kendini gerçekleştirme” dir.

İlk dört ihtiyaç giderildiğinde bunlarla ilgili güdülerin şiddeti azalır. Diğer ihtiyaçlar karşılandığında ise bunları başlatan güdülerin şiddeti azalmaz; artarak devam eder.

İhtiyaç sırasının en üstündeki ihtiyaç grubuna “Gelişme İhtiyaçları” da denir. Bunlar hiçbir zaman tam olarak karşılanmaz. Bunları (bilgi yelpazesi. com) gerçekleştirme sonu gelmeyen bir hız ve enerji ile tazelenir. İhtiyaçlar arasında ileri-geri gider gelirler. Bazı hallerde çalışırken acıktığımızın farkında bile olmayız. Birkaç gün uykusuzda kalsak derslerimize sürekli çalışabiliriz.

Maslow’un bu ihtiyaç sıralamasının okul eğitiminde önemli yeri ve sonuçları vardır.

1. Okula aç, hasta, yorgun ve huzursuz gelen öğrencileri öğrenmeye yöneltmek kolay değildir.

2. Sınıfın korku ve kaygı veren bir havası varsa; öğrenci kendini okulda rahat ve güven içinde hissedemez. Bu nedenle öğretimden beklenen sonucu almak güçleşir.

3. Çocukların özellikle ortaokul çağında akran grupları oluşturması ve o gruplara katılma isteği diğer ihtiyaçlarını karşılamaktan daha çok önem taşır.

4. Öğretmenin, anne, babaların istek ve beklentilerindeki tutarsızlıklar çocuklarda güvensizlik duygularının doğmasına ve yerleşmesine neden olur.

5. Öğrenciler, başkaları önünde yeterli ve başarılı olma, başkaları tarafından tanınma, prestij sahibi olma gibi ihtiyaçları karşılamak için büyük gayret gösterirler.

6. Maslow’un ihtiyaç sıralaması, öğretmenin çocukları daha iyi tanıyarak onların hangi güdüler altında olduklarını bilirse onlara daha gerçekçi yardım getirebilir, güdülenmesini sağlayabilir ve gereken rehberliği yapabilir.