Eğitim Öğretim İle İlgili Belgeler > Konu Anlatımlı Dersler > Eğitim Bilimleri Dersi İle İlgili Konu Anlatımlar > Gelişim Ve Öğrenme Psikolojisi Dersi İle İlgili Konu Anlatımlar

İNSANI GELİŞMEYE İTEN GÜÇ MOTİVASYON (GELİŞİM PSİKOLOJİSİ, ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIMLAR) (EĞİTİM BİLİMLERİ)

Etkileştiği çevresi insanı, davranışlar öğrenmeye zorlar. Zorlama ile hayvanlar da bazı davranımları öğrenirler. Ama hayvanları davranmaya iten gücün, içgüdü olduğu varsayılmaktadır. İnsanı gelişmeye iten güç ise dürtü, güdü, gereksinme ve güdülenme kavramları ile anlatılmaktadır.

İçgüdü (instrict) bir canlı türünün tüm üyelerinde aynı biçimde görülen, kalıtsal olarak örgütlenmiş(programlanmış) öğrenmeye dayanmayan, davranma eğilimidir. İç güdü ile yapılan davranımlar kendiliğinden doğal olarak ortaya çıkarlar. Kimi kez içgüdü sözcüğü yerine içtepi sözcüğü de kullanılır. Kimi psikologlar, saldırganlık, kıskançlık, yerimsemek (bir alanda iyelik hakkı olduğunu savunarak alanı korumak) gibi davranışların kaynağının insanın içgüdüsü olduğunu savunurlar. Ama insan, öteki canlılardan farklı olarak, çevre etkilerinin dışında iç güçlerinin zorlaması ile, doğayı değiştirecek, öteki canlılardan üstün gelecek, kendine kültür denilen bir ortam yaratacak gelişmişliğe ulaşır.

İnsanı, yemek, içmek gibi yaşaması için gereken davranışlara yönelten ve doğuştan getirilen itici güce dürtü(drive) denir. Kimi psikologlar, dürtüleri fizyolojik güdü adı altında güdülerin alt dalına koyarlar. (Brown ve Wallace, 1980)

Güdü (motive) insanı bilinçli olarak yaşaması ve gelişmesi için bir gereksinimini karşılamaya yönelten bir iç güçtür. Güdüler, öğrenilmemiş (kalıtsal) ya da doğumdan sonra çevrenin gereksinmeyi kapsayan genel bir kavramdır. Güdünün açıkça gözlenen ya da gözlenmeyen birçok türü vardır. Psikologlar güdüleri teker teker saymaktan daha çok bunları kümelendirerek adlandırırlar.

İnsan, bazı güdülerinin farkında olmayabilir. Farkına varılan ya da varılmayan güdüler, doğumdan sonra birbirini etkileyerek ve çevre değişkenleri ile çekinik(recessive) ya da başat (dominant) nitelik kazanarak insanın güdüsel örüntüsünü (motivational pattren) oluştururlar. İnsan, belli bir güdünün yönlendirmesinden çok güdüsel örüntünün yönlendirmesiyle gereksinimlerini karşılar.

Gereksinme(need) insanın bedensel, toplumsal, ruhsal nitelikte olan bir şeyin (nesne, ilişki, duygu, bilgi gibi) yoksunluğundan, yetmezliğinden (bilgi yelpazesi. com) duyduğu içsel gerilimdir. Günlük anlatımda gereksinme kavramı güdü, dürtü kavramına göre daha çok kullanılır. Ayrıca, güdü, dürtü ve gereksinme kavramları, birbirinin yerine kullanılabilir.

Dürtü, güdü ya da gereksinmenin insanı, bir davranışı öğrenerek ya da değiştirerek gelişmeye itmesi gerekir. Başka bir deyişle insan, gereksinmesini doyurmaya güdülemelidir.

Güdülenme (motivation) insanın gereksinmesini (dürtüsünü, güdüsünü) doyurmak için eyleme geçecek düzeyde isteklenmesidir. Buna güdünün(ya da güdüsel örüntünün) yekinmesi(arouse) denir. Gereksinmenin etkisiyle güdülenmeyi, dış etkilerle güdülenmeden ayırmak için, gerektiğinde içsel (doğal)güdülenme deyimi kullanılır. Dışsal (yapay) güdülenmeye eğitimde güdüleme denir.

Güdüleme(motivate), insanı bir gereksinmesini doyurmaya ya da onda yeni bir gereksinme yaratmaya yönelik dıştan yapılan etkidir. Kimi kez etkileme ile güdüleme eş anlamda kullanılır. Öğretmenin öğrencide bir konuyu öğrenmeye istek yaratması güdülemedir. Eğer öğretmen öğrencide, onu öğrenme eylemine geçirecek düzeyde istek yaratabilmişse öğrenci dıştan güdülenmiştir.