eğitim öğretim ile ilgili belgeler > konu anlatımlı dersler > tarih dersi ile ilgili konu anlatımlar > tc inkılap tarihi ve Atatürkçülük dersi ile ilgili konu anlatımlar

TBMM'NİN AÇILIŞI BİRİNCİ TBMM'NİN AÇILMASI, TBMM'NİN ÖZELLİKLERİ, TBMM'NİN ÇALIŞMALARI, 1920 ANAYASASI’NIN KABULÜ (İNKILAP TARİHİ KONU ANLATIM)

İstanbul’un işgaline ait istihbarat niteliğindeki ilk bilgiler Mim Mim grubu tarafından Mustafa Kemal Paşaya gönderilmiş, işgal haberini ise Manastırlı Hamdi Bey telgrafla Ankara’ya bildirmiştir. Mustafa Kemal Paşa, işgal üzerine İstanbul hükümetinin gönderdiği emirleri tanımadığını ilan ederek Anadolu’da yeni meclisin hazırlık çalışmalarını başlatmıştır. Mustafa Kemal Paşa, yasama ve yürütme yetkisini kullananların itilaf devletlerinin esareti altında olmasını gerekçe göstererek “Kurucu Meclis” in toplanmasını istemiş ve görüşlerini yönetim kadrosuna göndermiştir. Seçimler yapılmış, Mustafa Kemal ise Ankara mebusu olarak parlamentoya girmiştir.

 

23 Nisan 1920

 

M.Kemal 19 Mart 1920’de bir genelge yayınlayarak Ankara’da olağan üstü yetkilere sahip bir meclisin açılması gerektiğini ve bunun için hemen seçimlerin yapılmasını, her sancaktan 5 kişinin seçilmesini ve bu seçilenlerin 15 gün içinde Ankara’ya gelmelerini istedi. Ayrıca İtilaf Devletleri tarafından dağıtılan Osmanlı Mebuslar Meclisi üyelerini de kaçabilirlerse gelmelerini istedi.

İşgal edilen bölgelerde yapılan seçimler sonunda seçilen milletvekilleri ile İstanbul’dan gelen milletvekillerinin katılımıyla 23 Nisan 1920’de ilk TBMM açıldı (I. TBMM’de M. Kemal’e karşı olanlar, İstanbul meclisinden gelenlerdir). Yapılan seçimler sonunda M. Kemal başkan seçildi ve böylece yeni hükümet kuruldu.

 

 

Birinci TBMM'nin Özellikleri:

 

-TBMM'nin iki temel görevi vardı. Bunlar, bağımsızlığın kazanılması ve yeni devletin temellerinin sağlamlaştırılması idi.

 

-TBMM'ye başkan olarak Mustafa Kemal seçildi.

 

-Mustafa Kemal, Avrupa devletleri dış işleri bakanlarına TBMM'nin kurulduğu ve yabancı devletlerin İstanbul Hükümeti ile yapacakları anlaşmaların geçersiz olduğunu bildirdi.

 

-Mustafa Kemal'in başkanlığında “milli egemenlik ve halk Hükümeti” temellerine dayanan bir hükümet kuruldu.

 

-TBMM'nin açılmasıyla Temsil Heyeti'nin görevi sona erdi.

 

-TBMM tamamen millet iradesi ile seçilen milletvekillerinden oluşmuş, milletin istediği kararları alan ilk meclistir. Böylece “milli egemenlik” ilkesi gerçekleşmiştir.

 

- Yeni Türk Devlet'ini yasal olarak kuran bir meclis olduğundan, "Kurucusu Meclis" özelliğini taşımıştır.

 

- TBMM kuvvetler birliği esasına göre oluşturulmuştur.

 

- Yasama, yürütme görevlerinin yanında, zamanla yargı görevini de üstlenmiştir.

 

- Milli iradenin temsilcisidir, böylece halkın egemenliğini temsil etmiştir.

 

- Demokratik, laik ve üniter bir hukuk devletini öngörmüştür.

 

- Meclisin içinden çıkan TBMM Hükümeti yasaları meclis adına yürürlüğe koymuştur.

 

- Bu Meclis 20 Ocak 1921 tarihli ilk anayasayı hazırlamıştır.

 

 

Birinci TBMM'nin Genel Özellikleri:

 

TBMM Milli iradeye saygılıdır.

 

TBMM açılmasıyla temsil heyetinin görevi sona ermiştir

 

Osmanlı Mebusan Meclisi'nin, İstanbul'un işgali ile çalışamaz duruma düşmesi ve dağıtılması Mustafa Kemal Paşanın ne kadar ileri görüşlü olduğunu göstermişti.

 

Meclis başkanlığına Mustafa Kemal seçilmiştir.

 

İstanbul'un işgali, Mustafa Kemal Paşaya kurtuluş için düşündüklerini yapabilme fırsatını vermiştir.

 

İstanbul'un işgali üzerine Temsil Heyeti 19 Mart 1920'de yayımladığı bir genelge ile şunların yapılmasını istemiştir:

 

-İstanbul'la olan tüm bağlar kesilecek,

 

-Anadolu'dan İstanbul'a gidecek her şeye el konulacak,

 

-Anadolu'daki İtilaf Devletleri subayları tutuklanacak,

 

-Ankara'da milli bir meclis toplanacak bu amaçla seçimler yapılacak.

 

 

Mebuslar Meclisi'nden kaçabilen milletvekilleri ve yeni seçilen milletvekillerinin katılımıyla 23 Nisan 1920 Cuma günü 120 milletvekilinin katılımıyla TBMM açıldı.

 

İlk meclisin üyeleri aydın, memur, asker, esnaf, din görevlisi, çiftçi, aşiret reisi gibi çeşitli meslek gruplarına mensup, çeşitli düşüncelere sahip insanlardı. Ancak (bilgi yelpazesi.com) bütün bu farklı meslekten görüş ve düşünceden insanlar, tek hedef olan Misak-ı Milli'yi gerçekleştirmek için birlik ve beraberlik halindeydiler.

 

Mustafa Kemal Paşa, meclisin yetkileri ve hükümetin kurulması konusundaki görüşlerini bir önerge şeklinde TBMM'ye sundu.

 1.TBMM’nin Çıkardığı Kanunlar

-Ağnam vergisi hakkında kanun (1.TBMM’nin çıkardığı ilk kanundur.)

-Saltanatın kaldırılması hakkında kanun

-İstiklal marşı hakkında kanun

-Teşkilat-ı Esasiye Kanunu

-Firariler Kanunu

-Başkomutanlık Kanunu

-Hıyanet-i Vataniye Kanunu

-İstiklal madalyası Kanunu

-Men-i Müskirat Kanunu (Alkol kullanımının yasaklanmasını içeren kanun)

-Men-i Müsrifat Kanunu (İsraf etmeyi yasaklayan kanun)

-Gümrük vergisinin beş kat artırılması hakkında kanun

-Nisan-ı Müzakere Kanunu (TBMM iç tüzüğü)

 1.Mecliste Bulunan Siyasal Gruplar

-Halk Zümresi

-Yeşil Ordu

-Tesanüd

-İttihatçılar

-İstiklalciler

-Islahatçılar

-Muhafaza-i Mukaddesatçılar

-Müdafaa-i Hukukçular

 TBMM'nin Aldığı ilk kararlar (24 Nisan 1920'de kabul  edilen önergeye göre şu maddeler kabul edilmiştir):

 

1.     Hükümet kurmak zorunludur.

 

2.     Geçici olarak bir hükümet başkanı tanımak ya da bir padişah vekili atamak doğru değildir.

 

3.     Mecliste beliren milli iradenin yurdun geleceğine doğrudan etki ettiğini kabul etmek temel ilkedir.

 

4.     Türkiye Büyük Millet Meclisi üstünde güç yoktur.

 

5.     Türkiye Büyük Millet Meclisi yasama ve yürütme yetkilerini kendinde toplamıştır.

 

6.     Meclisten seçilecek ve vekil olarak görevlendirilecek bir kurul hükümet işlerine bakar. Meclis başkanı bu kurulun da başkanıdır.

 

7.     Meclis başkanı aynı zamanda Hükümetin de başkanıdır.

 

8.     Padişah ve halifenin durumu, bulunduğu baskıdan kurtulduktan sonra meclis tarafından belirlenecektir.

 

 

TBMM, Mustafa Kemal'in bu önergesini kabul ederek milli egemenliğe dayalı yeni Türk devletinin temellerini atmıştır. Bu önerge 1921 Anayasası'nın kabulüne kadar meclisin çalışma esaslarını belirlemiştir.

 

 

TBMM'nin Çıkardığı İlk ve İkinci Kanunlar:

 

TBMM'nin çıkardığı ilk kanun Ağnam vergisinin arttırılmasıyla ilgilidir. İkinci kanun ise, Hıyaneti Vataniye Kanunudur.

 

TBMM otoritesini sağlamak amacı ile İstiklal Mahkemelerini kurdu ve Hıyanet-i Vataniye

 

YANİ: TBMM Milli iradeye saygılıdır. TBMM açılmasıyla temsil heyetinin görevi sona ermiştir.TBMM’nin üstünde bir kuvvet yoktur. Meclis kurucudur.  Devamlıdır. İstanbul hükümeti hukuken yok sayılmış, millet iradesi hakim kılınmıştır. Meclisin çıkardığı ilk kanun “Hıyanet-i Vatan Kanunu”dur. Meclis yargı gücünü de alarak güçler birliği ilkesini sağladı. (3 Y : Yasama, Yürütme, Yargı)  1 Nisan 1923’e kadar görev yapan  1.TBMM bir idealistler meclisidir. Hem egemenliği yerleştirmiş, hem de cephede savaşmış…

 

TBMM'YE KARŞI AYAKLANMALAR

TBMM'ye Karşı Ayaklanmaların Nedenleri

a. TBMM Hükümeti ile İstanbul Hükümeti'nin mücadelesi,

b. Halkın uzun yıllar devam eden savaşlardan bıkmış olması, çeşitli propagandaların etkisinde kalarak ilk zamanlar Milli Mücadele'nin yanında pek yer almak istememesi,

c. Şeyh-ül İslâm tarafından verilen bir fetva gereği Mustafa Kemal ve arkadaşlarının asi sayılmaları,

d. Aşırı dindarların ve padişah taraftarlarının, halkı Mustafa Kemal ve arkadaşlarına karşı kışkırtmaları,

e. İtilâf Devletleri mensuplarının yaptıkları olumsuz propagandaların etkisi ve Ankara Hükümeti'ne karşı ayaklananlara İtilâf Devletleri'nin yardım etmeleridir.

 

Doğrudan İstanbul Hükümeti Tarafından Çıkartılan Ayaklanmalar

» Anzavur Ayaklanması (2 Kasım 1919’da Susurluk, Manyas, Gönen ve Ulubat çevresinde İstanbul hükümeti ile İngilizler desteğinde anzavur tarafından çıkarılmış bir ayaklanmadır.)

» Kuvay-i İnzibatiye (Hilafet Ordusu) Ayaklanması (İngilizlerin desteğindeki Süleyman Şefik Paşa komutasındaki halifelik ordusu, Geyve dolayındaki ulusal güçleri yok etmek için saldırdı. Ali Fuat Paşa ayaklanmayı bastırmıştır.)

 

İstanbul Hükümeti ve işgalcilerin Kışkırtmaları Sonucu Çıkan Ayaklanmalar

» Bolu, Düzce, Hendek, Adapazarı Ayaklanmaları (İngiltere’nin kışkırtması ve “din elden gidiyor” din sömürüsü. Ali Fuat Paşa bu ayaklanmaları bastırmıştır.)

» Yozgat Ayaklanması (Yozgat ve Zile’de aşiretlerin TBMM’nin dağılması için ayaklanmasını Çerkez Ethem bastırmıştır.)

» Konya - Bozkır Ayaklanması (Delibaş Mehmet Çumra’da halkı ayaklandırmıştır.(Yunan-İtalya-Fransa) ayaklanmayı desteklemiştir. Delibaş isyanını düzenli ordu bastırmıştır.)

» Afyon Ayaklanması (Yunan ajanlarının halkı kışkırtması üzerine çıkan ayaklanmayı Kuvvayi milliye bastırmıştır.)

» Milli Aşiret Ayaklanması (Urfa’da Milli aşireti Fransızlarla birlikte hareket ederek TBMM’ne karşı ayaklandı. Ayaklanmayı ulusal güçler bastırmıştır.)

» Cemil Çeto Ayaklanması

 

Önceden Kuvay-i Milliye Yanlısı Olup, Sonradan Ayaklananlar

» Demirci Mehmet Efe Ayaklanması

» Çerkez Ethem Ayaklanması

 

Azınlıkların Çıkardığı Ayaklanmalar

Ermeni ve Rumların çıkardıkları ayaklanmalardır. 1923 sonbaharında bitirilmiştir.

» Pontus Rum Ayaklanmaları

» Trakya ve Batı Anadolu'daki Ayaklanmalar

» Ermeni Ayaklanmaları

 

TBMM' in Ayaklamalara karşı aldığı Önlemler

» 29 Nisan 1920'de Hıyanet-i Vataniye Kanunu'nu çıkarmıştır.

» Hıyanet-i Vataniye Kanunu'nun uygulamasını çabuklaştırmak ve asker kaçaklarını cezalandırmak için İstiklal Mahkemelerini kurmuştur. (11 Eylül 1920)

» İstanbul Hükümeti ile haberleşme kesilmiş ve İstanbul Hükümeti'nin yaptığı her türlü işlem yok sayılmıştır.

» Şeyhülislamın fetvasına karşılık karşı fetva yayınlanmıştır.

» Düzenli ordu kurulmuştur.

Not: Hıyanet-i Vataniye Kanunu'nun çıkarılması ve İstiklal Mahkemeleri'nin kurulması TBMM'nin Anadolu'daki etkinliğinin artmasında ve devlet otoritesinin kurulmasında önemli rol oynamıştır.

 

İKİNCİ TBMM’NİN AÇILIŞI İCRAATLARI

 

11 Ağustos 1923

 

2.TBMM hükümeti 1 Ekim 1927 yılına kadar görev yapmıştır.

 

İhtiyaç Duyulma Nedenleri:

Kurtuluş Savaşı yıllarında I. Meclis’in yıpranması (milli bağımsızlık ilkesini gerçekleştirmiş)

I. Meclis’te saltanat yanlılarının muhalefet etmeleri

Ulusal egemenliğin yerleşmesi ve devrimleri gerçekleştirecek devrimci kadrolara olan ihtiyaç şeklinde sıralayabiliriz.

 

Seçimlere 1 Nisan 1923’te karar verilmiş ve 23 Nisan 1923’te gerçekleştirmiştir. 9 Ağustos 1923’te “Müdafaa-i Hukuk Grubu”, “Halk Partisi” adını almış, 11 Ağustos’ta da yeni yasama yılına başlanmıştır.

II. TBMM; hukuk, ekonomi, eğitim ve toplum alanında devrim hareketlerini gerçekleştirmiş, eski yasama döneminden kalan sorunlar bu dönemde çözüme kavuşturulmuştur.

 

İkinci TBMM’nin İcraatları, Özellikleri:

İnkılap meclisidir.

24 Temmuz 1923 Lozan Barış anlaşması bu meclis tarafından onaylanarak 23 Ağustos 1923 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

2 Ekim 1923 İstanbul’un kurtuluşu.

13 Ekim 1923 Ankara’nın başkent oluşu (Payitaht tarihe karışmıştır. Payitaht Osmanlının başkenti)

 

“TC İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIMLAR ”
SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN<<<

“TC İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORU BANKASI ”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<

“TC İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI ”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<