eğitim öğretim ile ilgili belgeler > konu anlatımlı dersler > tarih dersi ile ilgili konu anlatımlar > Türkiye Selçuklu Devleti, Türkiye Selçukluları İle İlgili Konu Anlatımlar

KÖSEDAĞ SAVAŞI SONUÇLARI, KÖSEDAĞ SAVAŞI KİMLER ARASINDA OLMUŞTUR (AYRINTILI ANLATIM) (TÜRKİYE SELÇUKLU DEVLETİ, TÜRKİYE SELÇUKLULARI, ANADOLU SELÇUKLUKLARI İLE İLGİLİ KONU ANLATIM)

1. Kösedağ‘ın Türk Tarihi Açısından Önemi ve Coğrafi Konumu

Kösedağ, Türk tarihi için büyük önem arz eden bir konuma sahiptir. Kösedağ, Ağrı'nın Eleşkirt ilçesinin içerisinde bulunan bir dağdır. Eleşkirt ilçe merkezine yaklaşık 20 km uzaklıktadır.Türkiye'nin doğu bölgesinde yer alan ve 3 bin 433 metrelik yüksekliğe sahip bir dağ olan Kösedağ, tarih boyunca birçok gelişmeye tanıklık etmiştir.

Çoğu uygarlığın yerleşim veya savaş noktası olan Kösedağ, kritik öneme sahiptir. Selçuklu Devleti sınırları içerisinde uzun süre boyunca yer almış olan Kösedağ, Osmanlı Devleti himayesinde de yer almıştır.

2. Kösedağ Savaşı Hakkında Genel Bilgiler

Kösedağ Savaşı, Anadolu Selçuklu Devleti’nin Moğollara yenilmesiyle ve Moğol hakimiyetine girmesiyle sonuçlanan 3 Temmuz 1243 tarihli muharebedir. Kösedağ Muharebesi, sonuçları bakımından Türk tarihi içerisinde özel bir yere sahiptir.

Baycu Noyan kumandasındaki Moğol ordusuyla karşılaşan Türkiye Selçuklu kuvvetleri, öncü birlikler arasında meydana gelen ilk çarpışmanın ardından dağılmış; baştan beri hatalı kararlar veren Sultan 2.Gıyaseddin Keyhüsrev de aynı şekilde davranınca, Moğol ordusu kolay bir zafer kazanmıştır.

Muharebenin ardından hiçbir mukavemet görmeden ilerleyen Moğol ordusu önce Sivas önlerine geldi, kent halkının teslim olması üzerine kent yağmalandı ama halka bir zarar verilmedi. Ardından Kayseri kuşatıldı ve düşürüldü, kent halkı ya katledildi ya da esir alındı. Dönüş yoluna geçen Moğollar Erzincan’ı da aynı şekilde yakıp yıktılar.

3. Savaşın Başlangıcı ve Gidişatı

Moğollar, İslam ülkelerine karşı sürekli bir saldırı halindeydi. İlk saldırılarını ise Harzemşah Devleti'ne karşı yapmıştı. Moğollar karşısında durmayan Harzemşah Hükümdarı Alaeddin Muhammed’in hataları sonucunda Harzemşah Devleti büyük bir yenilgiye uğradı. Böylece 1220 yılında Harzemşah Devleti çöktü.

Anadolu Selçuklu Devleti ise Babaîler isyanı ile mücadele ediyordu. Anadolu Selçuklu, Erzurum’da Moğollara karşı tutulan doğu ordusunu geri çağırdı. Böylece cesaret edip Anadolu’ya saldıramayan Azerbaycan’daki Moğollara aslında ne kadar güçsüz olduklarını göstermiş oldu. Bu durumun farkına varan Moğollar, 1242 yılının sonlarında Erzurum’u zapt etti. Yaşayan halkı kılıçtan geçirdi ve bahar aylarında yeniden saldırmak üzere Mugan’a döndü.

Erzurum yağmalanmış ve tahrip edilmişti. Bu durum halkın üzerinde derin bir üzüntü ve korku yarattı. Zayıf bir hükümdar olduğu ortaya çıkan II. Gıyâseddin Keyhusrev’in huzurunda bir toplantı düzenlendi. Bu toplantıda Moğollar’la yapılacak savaş için tâbi devletlerden asker istenmesine karar verildi.

Tabi devletler paralarını aldıkları halde asker göndermemişlerdi. Halep Eyyûbî melikliği hariç... Bahar ayları geldiğinde Selçuklu ordusu toplandı ve mevcudu 70.000 kişi idi. Halep Eyyûbî melikliğinin gönderdiği 2000 kişilik yardım kuvveti de yetişmişti. Tecrübeli devlet adamları ordunun erzak ve silâh dolu olan Sivas’a arkasını vererek konumlanmasını istiyordu. Böylece düşmanın gelişine zorluk çıkarmak için geçitleri tutacaklardı. Fakat II. Gıyâseddin Keyhusrev genç kumandanları dinleyerek ordunun ilerlemesi emrini verdi. Ordu Kösedağ yükseltmesine varmıştı.

Kösedağ, Erzincan yönünden gelecek bir orduyu durdurmak için en uygun yerlerden biriydi. Fakat, ordu burada da konumlanmadı. Tecrübeli devlet adamları Moğol ordusu yaklaştığında ovaya inilmemesi fikrini savundular. Gıyâseddin ve genç kumandanlar geceyi eğlenip içki içerek geçirmişler ve (bilgi yelpazesi com) bu esnada kumandanlar sultanı 20.000 kişilik seçme bir kuvvetin Moğolları yeneceğine ikna etmişlerdi. Böylece ertesi gün 20.000 kişilik seçme bir kuvvet ovaya indi. Şiddetle Moğolların üzerine saldırdılar. Moğollar ise her zamanki taktiklerini uyguladı.

Moğollar düzmece kaçış ve çevirme taktiği ile Selçuklu tarafından gönderilen kuvvetlerin tamamını yok etti. Böylece emirler ve devlet adamları vazifelerini yerine getirmeden kaçmaya başladılar. Selçuklular, Moğolların taktiğini anlayamamıştı. Seçme birliklerini dağdaki kuvvetlerin yanına gönderdiler. II. Gıyâseddin Keyhusrev ise gece bastırdığında değerli eşyaları yanına alarak kaçmayı tercih etti.

Sabah olunca II. Gıyâseddin Keyhusrev ve yanındaki kumandanların kaçmış olduğunu fark eden ordu, tamamen dağılmaya başladı. Bunun bir hile olduğunu düşünen Moğollar ise saldırı için iki gün bekledi.

Ordugâhta insan kalmadığını fark eden, ancak bunun bir hile olduğunu sanan Moğollar iki gün bekledikten sonra harekete geçtiler ve Selçuklular’ın hiçbir şey almadan kaçtıklarını gördüler.

Moğollar’ın eline o güne kadar eşine rastlamadıkları çok zengin bir ganimet geçti. Sultanın görenleri hayran bırakan otağı, hazineleri ve vahşi hayvanları ganimet arasında idi. Kaynaklar, söz konusu ganimetin 300 deve yükü altın ve 3000 katır yükü altın-gümüşe muadil eşya ile kırk araba dolusu zırh olduğunu kaydetmektedir.

Moğollar, Kösedağ’da kazandıkları bu zaferin ardından Sivas ve Kayseri’yi, dönüşleri sırasında da Erzincan’ı tahrip ve yağma edip halkı kılıçtan geçirdiler. Bu olaylar Anadolu’da görülmemiş bir panik havası yarattı.

Başta hükümdar olmak üzere herkeste Moğollar’ın ülkenin her tarafını istilâ edecekleri ve hatta buradan hiç gitmeyecekleri endişesi belirdi. Bu yüzden II. Gıyâseddin Keyhusrev; Tokat ve Ankara’dan sonra onların Orta Anadolu’ya girdiklerini duyar duymaz Antalya’ya, Kayseri’yi kuşattıklarını haber alınca da Menderes kıyılarına kaçtı. Annesi Mahperi Hatun da Kayseri’den hazine, eşya ve cariyeleriyle birlikte Halep’e giderken Ermeniler tarafından yakalanarak Moğollar’a teslim edilmiş, ancak barış yapıldıktan sonra geri gönderilmiştir. Yenilgi gecesi Amasya’ya kaçan Vezir Mühezzebüddin Ali, Baycu Noyan’ın geri dönüşünün hemen ardından bir barış antlaşması yapmak amacıyla yanına değerli armağanlar da alarak Mugan’a gitti.

Baycu Noyan Curmagun Noyan’ın da muvafakatiyle barış teklifini kabul etti. İmzalanan antlaşmaya göre kıymetli armağanların yanında Selçuklular Moğollar’a her yıl 3.600.000 dirhem (gümüş para, akçe), 10.000 koyun, 1000 sığır, 1000 deve vereceklerdi

Moğollar’la barış yapıldığı haberi Anadolu’da sevinç yaratmış ve Vezir Mühezzebüddin Ali’nin Mugan’a gittiğini (bilgi yelpazesi com) duyunca Konya’ya dönen sultan geri geldiğinde onu törenle karşılamış, değerli armağanlarla ödüllendirmiştir. Daha sonra Moğollar’la tâbilik antlaşması imzalandı ve Batu Han, Sultan II. Gıyâseddin Keyhusrev’e tâbiliğinin işareti olarak ok, yay, kılıç ve börk gönderdi. Böylece Ortadoğu’nun en kuvvetli devleti olan Anadolu Selçukluları Kösedağ bozgunuyla tâbi devlet durumuna düşmüş, devlet gelirlerinin önemli bir kısmı her yıl Moğollar’a gönderilmeye başlanmış, bu vergi gittikçe artarak devleti de halkı da yoksullaştırmıştır.

4. Kösedağ Savaşı'nın Sonuçları

* Moğol ordusunun Mugan Ovası’ndaki esas kışlağına dönmesinden kısa bir süre sonra Anadolu Selçuklu Veziri Mühezzibüddin Ali ile Baycu Noyan arasında yapılan barış antlaşması, Anadolu Selçuklu Devleti’ni Moğol tabiiyeti altına sokmuştur. Bu antlaşmanın Anadolu Selçuklu’ya yüklediği maddi yük yılda 3,6 milyon dirhem, 10 bin koyun, bin sığır, bin deve ve başkaca değerli hediyelerdir.

* Kösedağ Savaşı sonunda Anadolu Selçuklu Devleti egemenliğini kaybetmiştir. Egemenliğini kaybedince Anadolu'daki birliği de kaybetmiştir.

* Anadolu'da ortaya çıkan beylikler kendi egemenliklerini ilan etmeye başlamışlardır. Devletin başına Sultan olarak kimin geçeceğine Moğollar karar vermeye başlamıştı.

* 200 yıldır var olan Selçuklu Devleti yıkılma süreciyle karşı karşıyaydı.

* Anadolu’nun yağmalanması ve istilası hızlanmıştır.

5. Kösedağ Savaşı ve Sonuçları Maddeler Halinde

1- Anadolu Moğol istilası altına girmiş,yakılıp yıkılmıştır.

2- A.S.D. Moğollara bağlandı ve ağır vergilerle ezilmiştir.

3- A.S.Sultanları Moğolların kuklası durumuna düşmüş,sık sık taht değişikliğine neden olmuştur.

4- Anadolu Türk birliği bozulmuş,çeşitli beylikler kurulmuştur.

5- Ticaret yollarının önemini kaybetmesi ve ürünlerin toplanamaması nedeniyle Anadolu’da kıtlık yaşandı.

6- Moğollar yarım yüzyıl Anadolu’yu sömürdüler.

7- Selçuklulara bağlı olan Ermeniler ve Trabzon Rum İmparatorluğu ayrılarak Moğollara bağlandılar.

8- Selçuklu Devleti parçalanma ve yıkılma sürecine girdi.

9- Olumlu gelişmesi ise Moğolların önünden kaçan Türkmenlerin Anadolu’ya gelerek Anadolu’nun Türkleşmesini hızlandırmalarıdır.

>>>TIKLAYIN<<<

“TARİH DERSİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIMLAR ” SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN<<<

“TARİH DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORU BANKASI ” SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<

“TARİH DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI ” SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<