|
|
eğitim öğretim ile ilgili belgeler > konu anlatımlı dersler > Türkçe dersi ile ilgili konu anlatımlar > kelime türleri, sözcük türleri ile ilgili konu anlatımlar
BİRLEŞİK ZAMİRLER, ÖZELLİKLERİ (YAPISINA GÖRE ZAMİRLER) (YAPISINA GÖRE KELİMELER) (TÜRKÇE DERSİ KONU ANLATIM)
En az iki sözcüğün birleşmesinden oluşan zamirlerdir.
Örnekler:
birçoğu, kimse, birkaçı, herhangi biri, birazı, hiçbiri, birazı, şöyle (şu+öyle), böyle (bu+öyle), birtakımı…
Aranızdan birçoğu bu konuyu yeni anlıyor.
Sesimi kimse duymadı.
Kalemlerin birkaçı kırmızı renkli.
Herhangi bir söz söylemedi.
Elmaların birazı satılmış.
Onunla şöyle bir oturup konuştuk.
Böyle davranma annene.
İnsanların birtakımı anlaşmaya yaraşmıyor.
Yapı Bakımından Zamirler
Yapı bakımından zamirler dörde ayrılır: Basit Zamirler, Birleşik Zamirler, Öbekleşmiş Zamirler, Ek Hâlindeki Zamirler.
1. Basit (Yalın) Zamirler:
Kök hâlindeki zamirlere denir.
· Ben, sen, o, biz, siz, onlar, bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar, hepsi, çoğu, birisi, hangisi, kaçı, bazısı...
2. Birleşik Zamirler:
Birden fazla kelimenin bir araya gelerek oluşturduğu zamirlerdir.
· Hiçbiri, birtakımı, öbürü, birkaçı, kimse...
3. Öbekleşmiş Zamirler:
Birden fazla sözcüğün farklı yollarla öbekleşerek oluşturdukları zamirlerdir.
· Öteki beriki, falan filân, şundan bundan, herhangi biri, ne kadarı...
4. Ek Hâlindeki Zamirler:
İlgi zamiri ve iyelik zamirleri ek hâlindeki zamirlerdir (adıllardır).
· Benimki, kalemimiz, onunki, evleri...
NOT: Türemiş zamirler de vardır. Bir basit zamir yapım eki alırsa türemiş zamir hâlini alır. Ancak türetildikten sonra türü değişebildiğinden dolayı zamir olma özelliğini kaybedebilir.
Örnek: benlik, senlik, bucu, şucu, benli, senli
NOT: Zamirler, cümle içerisinde farklı ögeler biçiminde de karşımıza çıkabilmektedir. Bazen özne, bazen nesne, bazen yüklem, bazen de dolaylı tümleç olabilmektedirler.
1. Zamirler, özne olabilir: Bu işi ben yaptım.
2. Zamirler, belirtili nesne olabilir: Müdür seni çağırıyor.
3. Zamirler, dolaylı tümleç olabilir: Ona daha iyi davran.
4. Zamirler, yüklem olabilir: Benim için en önemli kişi sensin.
Görüldüğü üzere zamirlerin farklı biçimleri ve farklı kullanım alanları bulunmaktadır. Soruları okurken “Yapı” mı yoksa “Görev” mi soruluyor dikkatli okuyalım.
ZAMİRLER, ADILLAR, ÇEŞİTLERİ, ÖZELLİKLERİ ÖZET ANLATIM
İsim olmadıkları hâlde isim gibi kullanılan, isimlerin yerini tutan kelimelere zamir denir.
Zamirler sözcük ve ek durumunda olmak üzere ikiye ayrılır.
A. Sözcük Hâlindeki Zamirler
1. Kişi Zamirleri
2. İşaret Zamirleri
3. Belgisiz Zamirler
4. Soru Zamirleri
B. Ek Hâlindeki Zamirler
1. İlgi Zamiri
2. İyelik Zamirler
A. SÖZCÜK HÂLİNDEKİ ZAMİRLER
Sözcük durumundaki adıllar da kendi aralarında şahıs, gösterme, belgisiz ve soru olmak üzere dörde ayrılır.
1. Şahıs (Kişi) Zamirleri
Sadece insan isimlerinin yerini tutan zamirlerdir. Sözü söyleyenle diğerlerini ayırmada kullanılır. Üç tekil, üç de çoğul olmak üzere altı şahıs zamiri vardır. Bunlara kişi adılı da denir.
Bu zamirler; “ben, sen, o, biz, siz, onlar” dır.
“Size ben yardım ederim.”
“O, sana mektup göndermiş.”
Şahıs zamirlerinin yerine kullanılabilen, ama esas olarak şahıs zamirleriyle birlikte kullanılarak cümledeki anlamı pekiştiren “kendi” zamiri vardır. Bu zamire “dönüşlülük” zamiri de denir.
Dönüşlülük zamirlerinin asıl görevi anlamı pekiştirmektir.
“Bu kitabı ben yazdım.”
“Bu kitabı ben kendim yazdım.”
İki cümle arasındaki anlam derecesi açıkça görülmektedir.
2. İşaret (Gösterme) Zamirleri
İsimleri, yerini işaret yoluyla, göstererek tutan zamirlerdir.
Gösterme adılları tekil ve çoğul olarak kullanılabilir. Asıl işaret zamirleri “bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar” dır.
“Bu bana dedemden kaldı.”
“O dün kapıya bırakılmış.”
“Şunlar neden masanın üzerinde duruyor.”
“Şu senin değil mi?”
“Bunlar en sevdiğim kitaplarımdır.”
İşaret zamirleri varlıkların mesafesini belirtmek için kullanılır.
Yakında olan için : bu
Biraz uzakta olan için : şu
En uzakta olan için : o
işaret zamirleri kullanılır.
“O ve onlar” zamirleri hem işaret hem de şahıs zamiri olarak kullanılabilir.
Bu zamirler insan isimlerinin yerine kullanılırsa şahıs, insan dışındaki nesnelerin yerine kullanılırsa işaret zamiridir.
“O, tatilde dayısının yanına gidecek.”
“Onlar, sınıfın en çalışkan öğrencileridir.”
cümlelerindeki altı çizili zamirler insanların yerine kullanıldığından şahıs zamiri,
“O, okula giderken cebinden düşmüş.”
“Onlar, bayatladığı için çöpe atılacak.”
cümlelerindeki altı çizili zamirler, insan dışındaki nesneleri karşıladığı için işaret zamiridir.
3. Belgisiz Zamirler
İsimlerin yerini belli belirsiz, kesin olmayacak şekilde tutan zamirlerdir. Hangi varlığın yerini tuttukları açıkça belli değildir. Bunlara belirsizlik adılı da denir.
Başlıca belgisiz zamirler şunlardır:
“Bazısı, kimi, çoğu, hepsi, birkaçı, birçoğu, tümü, tamamı, herkes, hiçbiri, biri, falan, şey ...”
“Bana her şey seni hatırlatıyor.”
“Biri bizi gözetliyor.”
“Herkes bu kitabı okusun.”
“Öğrencilerin çoğu Türkçeyi sever.”
“Kimler ödevini yapmamış.”
|
|
4. Soru Zamirleri
İsimlerin yerini soru yoluyla tutan
zamirlerdir. Esas soru zamirleri “kim” ve “ne” dir.
Bunun yanında soru bildiren (bilgi yelpazesi.net) diğer sözcükler de soru zamiri
olarak kullanılabilir.
“Annem sana ne dedi?”
“Bu çocuk da kim?
“Bu saate kadar nerede kaldın.”
“Şimdi nereye gidiyoruz?”
“Soruların kaçını çözmüş?”
“Bu işi kime danışalım?”
“Hanginiz bu soruyu çözecek.”
Soru zamiri olarak kullanılabilecek diğer sözcükler şunladır: “Nere, nereye, nerede, nereden, kime, kimde, kimden, kimi, kaçı, kaçımız, hanginiz ...”
B. EK DURUMUNDAKİ ZAMİRLER
1. İyelik Zamirleri
İsimlere getirilerek, onların ait olduğu kişiyi bildiren zamirlerdir.
1. tekil - m
2. tekil - n
3. tekil - ı
1. çoğul - miz
2. çoğul - niz
3. çoğul - ları
“Okulumuz ana yolun kenarındadır.”
“Annesi güzellik salonu açmış.”
Kısacası, isim tamlamalarının tamlananlarında bulunan eklere iyelik zamiri denmektedir. İyelik ekleri aynı zamanda iyelik zamiridir.
2. İlgi Zamiri
Cümlede daha önce geçmiş bir ismin ya da isim tamlamalarında tamlananın yerini tutan ek hâlindeki “-ki” zamiridir. Bu zamir kendinden önceki kelimeye bitişik yazılır.
“Bizim arabamız sizinkinden eski.”
“Ayşe'nin defteri eski, seninki yeni"
“Oğuz'un saçı kısa, benimki uzun"
cümlesindeki altı çizili sözcüklerdeki “-ki” eki ilgi zamiridir.
YAPI BAKIMINDAN ZAMİRLER (ÖZET)
Yapı bakımından zamirler dörde ayrılır:
1. Basit Zamirler
Kök hâlindeki zamirlerdir:
Örnek: Ben, sen, o, biz, siz, onlar, bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar, hepsi, çoğu, birisi, hangisi, kaçı, bazısı...
2. Birleşik Zamirler
Birden fazla kelimeden (bilgi yelpazesi.net) oluşan zamirlerdir.
Örnek: Hiçbiri, birtakımı, öbürü...
3. Öbekleşmiş Zamirler
Birden fazla kelimenin değişik yollarla öbekleşerek oluşturdukları zamirlerdir.
Örnek: Öteki beriki, falan filân, şundan bundan, herhangi biri, ne kadarı...
4. Ek Hâlindeki Zamirler
İlgi ve iyelik zamirleri ek hâlindedir.
Örnek: Benimki, kalemimiz
|
|
>>>TIKLAYIN<<<
“TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORULAR”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ
>>>TIKLAYIN<<<
“TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ
>>>TIKLAYIN<<<
| |||||