eğitim öğretim ile ilgili belgeler > konu anlatımlı dersler > Türkçe dersi ile ilgili konu anlatımlar > paragrafta anlam ile ilgili konu anlatımlar

DÜŞÜNCE PARAGRAFI, ÖZELLİKLERİ (PARAGRAF ÇEŞİTLERİ, TÜRLERİ) (TÜRKÇE DERSİ KONU ANLATIM)

 

Bir bilginin başkalarına ulaştırılması amacıyla oluşturulan paragraflara düşünce paragrafı denir.

 

Bir fikrin inandırıcı şekilde ortaya konduğu paragraflara düşünce paragrafı denir. Bu tür paragraflarda ilk olarak bir düşünce verilir.

 

Paragraftaki düşünceye ilişkin nedenler, kanıtlar, örnekler mantıksal bir sıralanışla belirtilir.

 

Bilgi vermek amacıyla oluşturulan düşünce paragraflarında nesnellik ağır basar. Bu nedenle de düşünceler kanıtlardan, örneklemelerden, tanıklardan, karşılaştırmalardan vb. yararlanılarak ortaya konur.

 

Düşünce ağırlıklı olması nedeniyle bu tür paragraflarda mecazlı ifadelere ve söz sanatlarına pek yer verilmez; dil göndergesel işleviyle kullanılır. Düşünceler nesnel bir tutum ve anlaşılır bir dille anlatılır.

 

Düşünce paragrafları daha çok, bilimsel içerikli metinler ile makale, sohbet, fıkra eleştiri gibi yazı türlerinde kullanılır.

 

Daha çok makale, fıkra, deneme gibi yazı türlerinde düşünce paragrafları kullanılır.

 

Düşünce paragrafları, genellikle açıklayıcı ve tartışmacı anlatım biçimleriyle kurulur. Bu paragraflarda bir ana düşünce ve bu ana düşünceyi destekleyen yardımcı düşünceler yer alır.

 

 

Örnek Paragraflar:

 

Toplum olarak güzellik duygumuzu, estetik hazlarımızdan pek çoğunu kaybettik. Güzellikleri kaybede kaybede çirkinlikleri normal karşılayan bir toplum hâline geldik. Daha beteri iki asırdan beri doğru dürüst bir güzellik ortaya koyamadığımızı söyleyince eleştiriliyorum. Oysa yaptığımız estetikten yoksun inşa edilen anıtlar, köprüler, çeşitli yapılar güzellik duygumuzu yitirdiğimizi anlatmaya yetiyor. Tıpkı işitme engelli birinin çevresindeki şamatayı duymaması gibi…

 

Paragrafın giriş cümlesinde yazar, güzellik duygumuzu yitirdiğimizi belirtmiştir. Ardından da bu cümlede ileri sürdüğü düşüncenin doğruluğunu örneklerden yararlanarak kanıtlama yoluna girmiştir.

 

 

Kişisel gözlemlerin öne çıktığı yazıların getirdiğini, bilimsel araştırmalar getiremez. Aydınlar için çok önemli olan bilimsek araştırmalar, yazarlara yetmez; onlar için kişisel (bilgi yelpazesi.net) saptamalar çok daha önemlidir. İnsanın insandan alabildiğini; deneylerin sayıların alması olanaksızdır.

 

DÜŞÜNCE PARAGRAFI ve ÖZELLİKLERİ

Düşünce paragrafı, bir yazıda belirli bir düşünceyi veya fikri açıklayan, destekleyen veya savunan bir paragraftır. Bu tür bir paragraf, genellikle bir metindeki ana düşüncenin geliştirilmesi veya açıklanması için kullanılır. Düşünce paragrafları, yazılı metinlerin yapısını ve anlaşılmasını sağlamak için önemli bir rol oynar. Nesnel bir anlatım tarzına sahiptir.

Düşünce paragraflarının bazı önemli özellikleri şunlardır:

·         Odaklanma: Düşünce paragrafları, belirli bir fikir veya düşünce etrafında odaklanır. Paragraf, bu düşünceyi net bir şekilde açıklamak veya desteklemek için tasarlanmıştır.

·         Ana Fikir: Her düşünce paragrafının bir ana fikri vardır. Ana fikir, paragraftaki tüm cümleleri bir arada tutan ve temel düşünceyi ifade eden bir cümledir. Diğer cümleler ana fikri açıklamak, desteklemek veya örneklemek için kullanılır.

·         Mantıksal Düzen: Düşünce paragrafları, mantıksal bir düzen içinde ilerler. İlk cümle genellikle ana fikri sunar, ardından destekleyici cümleler veya örnekler gelir. Paragrafın sonunda genellikle bir sonuç veya özet cümlesi yer alır.

·         Destekleyici Ayrıntılar: Düşünce paragrafları, ana fikri desteklemek veya açıklamak için somut ayrıntılar, kanıtlar, istatistikler veya örnekler içerir. Bu ayrıntılar, paragrafın güvenilirliğini artırır ve okuyucunun düşüncenin doğruluğuna veya geçerliliğine inanmasını sağlar.

·         Netlik ve Anlaşılabilirlik: Düşünce paragrafları, net bir dil kullanır ve karmaşık veya belirsiz ifadelerden kaçınır. İfadeler açık ve anlaşılır olmalıdır, böylece okuyucunun düşünceyi kolayca anlaması sağlanır.

·         Uzunluk: Düşünce paragrafları genellikle orta uzunlukta olur. Bir paragrafın çok kısa olması durumunda ana fikir yeterince geliştirilmeyebilir, aşırı uzun paragraflar ise okuyucunun dikkatini dağıtabilir.

Düşünce paragrafları, yazılı metinlerin yapılandırılması ve anlamlandırılması için önemlidir. İyi yazılmış bir düşünce paragrafı, okuyucuya fikrinizin net ve desteklenmiş olduğunu gösterir ve yazıyı daha etkili ve ikna edici kılar. Bu nedenle düşünce paragraflarının özenle tasarlanması ve düşüncenin açık ve tutarlı bir şekilde ifade edilmesi önemlidir.

Düşünce paragrafları akademik yazılarda, makalelerde, sohbet, fıkra, rapor ve diğer yazılı metinlerde sıkça kullanılır. Her düşünce paragrafı genellikle tek bir ana fikri destekler ve birbirleriyle bağlantılı olacak şekilde sıralanır. Bu şekilde, yazı daha düzenli ve anlaşılır hâle gelir.

 

 

 

 

 

PARAGRAF ÇEŞİTLERİ (ÖZET ANLATIM)

 

OLAY PARAGRAFI:

 

Uzun ya da kısa bir olay anlatılır. Duygu ve düşünceler gerçek ya da kurmaca bir olayın içinde verilir. Olaylar anlatılırken genellikle kronolojik akışa uyulur. Daha çok sanatsal metinlerde (hikâye, roman vb.) kullanılır.

 

Örnek:

 

Sınavların yapıldığı okul, karşı yöne düşüyordu. Yeniden geçtiler caddeyi, ürke ürke. Ara sokaktan yürüdüler. Yüksek bir duvarın yanındaki kapıda durdular. Okulun öğrenci giriş kapısıydı bu. İçerden uğultular geliyordu. Yağmur, taş duvarların arasından çıkan aykırı yeşillikleri parlatmıştı. "Bizden de erken gelenler olmuş. Geç meç kalmış olmayalım?" Hademe giyimli bir kadın, onlara doğru yürüdü taşlı yoldan. Bezgin, alışık bakışlarıyla anne, kızın üstünden dışarı bir şeye bakıyordu. Anne, saygılı sordu: "Geciktik mi acaba? Çocukların çoğu gelmiş." Hademe kadın ilgisiz, şöyle dedi: "Parasız yatılı imtihanlarının çocukları hep erken gelir. Hiç gecikmezler."

 

 

FİKİR PARAGRAFI:

 

Belirli bir alanda bilgi vermek, bir düşünceyi anlatmak, okurları aydınlatmak üzere yazılan paragraflardır. Daha çok öğretici metinlerde (makale, eleştiri vb.) kullanılır. Tartışma paragraflarında olduğu gibi karşı çıkılan bir düşünce yoktur.

 

Örnek:

 

Yazar, okuruna söyleyeceği bir sözü, ileteceği bir mesajı olan insandır. Okur, yazar açısından hem bitmez tükenmez bir konu kaynağı hem de yaşamına yön vermek, renk katmak istediği bir topluluktur. Yazar, okuruna yerine göre bilgi, yeni bir görüş aktarır; yerine göre de yaşanmış olayları başka bir açıdan seyrettirir, yani yaşam deneyleri sunar. Yazar, okurunu insanlık sürecinde her yönden eğitme ve bilinçlendirme çabasındadır. Kendisinin ve yapıtının da ancak okurun ilgisiyle geçerli ve gerçek olabileceğini bilir. Bilir ki kendisini okursuz yapamayacak, okuru da yazarsız.

 

 

BETİMLEME PARAGRAFI:

 

Sözcüklerle varlıkların, mekânların resimlerinin çizildiği paragraflardır. Sanat metinlerinde (özellikle roman ve hikâyede) betimleme paragraflarına geniş yer verilir. Betimlemeler; açıklayıcı betimlemeler (nesnel, fotoğraf gerçekliğinde) ve sanatsal betimlemeler (izlenimsel, kişisel) biçiminde karşımıza çıkmaktadır.

 

Örnek:

 

Büyükçe bir oda... Sade döşenmiş. İç karartıcı bir yeşil kadifeyle kaplı ikili, üçlü koltuklar... Akçaağaç ve siyah deri bantların oluşturduğu ürkütücü bir renk zıtlığına sahip sandalyeler... Külleri temizlenmemiş yanmayan bir şömine... Çok açık bir krom sarısına boyanmış duvarlardan birini tümüyle kaplayan ağır meşe ahşaplı ve kesme camlı bir kütüphane... Kalın perdelerle kapatılmış pencerelerden bir kanat, içeriye biraz hava girmesi için açık bırakılmış. Fazla uzak olmayan Davos dağının tepesinden kopup gelen kar kokulu bir rüzgâr perdeyi havalandırıp odaya doluyor.

 

 

ÇÖZÜMLEME (TAHLİL) PARAGRAFI:

 

Bir konunun, bir yapıtın çözümlendiği ya da bir kişinin psikolojik yapısının tahlil edildiği paragraflardır. Sanatsal metinlerde (hikâye, roman vb.) ağırlıklı olarak kullanılır.

 

Örnek:

 

Sanki herkesin bütün işleri yolunda ve bütün dilekleri gerçekleşiyordur da bir onun işleri bozuktur, bir onun istekleri gerçekleşmiyordur. Kızgındır, ağlamak, haykırmak, isyan etmek çözüm değildir ki içindeki sıkıntıdan kurtulmak için yapmak istediği tüm şeyler, birilerinin onu akıl hastası olarak addetmesinden başka bir işe de yaramayacaktır; bilir bunu, bilir ve derin bir nefes alıp herhangi biri, sorunsuz, tanıdık biri olmaya çalışır yeniden. Evine gelir sonra odasına saklanır belki kaçmak için her gün gördüklerinden ve dünya yeniden başına yıkılır yalnız kaldığında.

 

 

AÇIKLAMA PARAGRAFI:

 

Bir konuyu (bir sözü, kapalı bir ifadeyi, bir kavramı vb.) geniş kitlelerin anlayabileceği biçimde basitten karmaşığa, bilinenlerden bilinmeyenlere doğru açıklamayı hedefleyen nesnelliğin ağır bastığı paragraflardır.

 

Örnek:

 

Edebiyat eserlerinden seçme parçalan bir araya toplayan kitaplara "antoloji" denir. Yunanca'daki "anthos" (çiçek) ile "legein" (toplamak) kelimelerinden türemiştir. İlk antolojileri Eski Yunanlılar derlemişlerdir. Bilinen ilk antoloji MÖ II. yüzyılda derlenmiştir. "Çelenk" adındaki bu antolojinin derleyicisi Meleagros'tur.

 

 

TARTIŞMA PARAGRAFI:

 

Bir düşünceye karşı çıkıp onu çürütmenin hedeflendiği, kendi görüşünü okura benimset­mek amacıyla yazılmış paragraflardır. Tartışma paragraflarında karşıt düşüncelere de yer verilir; bu yer verişin ardından "ama, fakat" gibi bağlaçlarla başlayan cümlelerle karşıt düşüncenin yanlışlığı ortaya konulmaya çalışılır..

 

Örnek:

 

Çocukluğunda kâşif olmayı düşleyenlerin kimsenin ayak basmadığı topraklara gitmek isteyişi gibi, neredeyse yazıyla uğraşan herkes de o güne kadar kimsenin yazmadığı cümleler yazma peşinde. Peki bu mümkün müdür sence? Hiç kimsenin yazmadığı bir cümle yazılabilir mi? Kimileri (bilgi yelpazesi.net) bunu deneyebilir, ama gramer kuralları doğrultusunda ilerleyeceğin için daha önce hiç yazılmamış anlamlı bir cümle yazmak neredeyse imkânsızdır. İşte bu sebepten yazarlar artık üsluba ve konulara daha çok önem vermelidir.

 

 

DÜŞSEL (FANTASTİK) PARAGRAF:

 

İnsanın hayal gücünün hiçbir sınırlamaya yer vermeden yansıtıldığı, olağa­nüstü olay, kişi ve durumlarla örülmüş paragraflardır.

 

Örnek:

 

Kitapçı düzenlediği senetleri "Birinci Kadın"a uzatır, sırıtarak alır kendisine ikram edilen suyu. Bir dikişte içtikten sonra, "Ne tatlıymış, hiç böyle su içmemiştim ben." der. Sözü biter bitmez de boncuk boncuk terlemeye başlar, titrer. Enine boyuna küçülmeye başlar büyük bir hızla. Şimdi sokak kapısının önünde, bir hamam böceğinin boyutlarına inmiştir. "İkinci Kadın" avucuna alır kitapçıyı, hızla oturma odasına seğirtir ve adamı iki kalın ansiklopedinin arasına koyar.

 

 

MİZAHİ PARAGRAF:

 

Okuyucu güldürmeyi, güldürürken de genellikle düşündürmeyi hedefleyen paragraflardır.

 

Örnek:

 

Kalabalık bir akşam yemeği sonrasında, kendisine bir konuşma yapması için ricada bulunulan büyüklerden biri, kalkıp yemekleri övmeye başlamış ve konuşmasını da uzatmış... Bir ara: "Bu güzel sofrada, eğer bir lokma daha yeseydim bu konuşmayı yapamayacaktım." deyince, Aziz Nesin seslenmiş: "Efendiye bir tabak daha verebilir miyiz?"

 

“TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIMLAR”
SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN<<<

“TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORULAR”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<

“TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<